بتائین یک ترکیب ارگانیک مشتق شده از روغن نارگیل است که در بسیاری از محصولات مختلف مراقبت از پوست كاربرد وسيعی دارد و یکی از مواد ضروری در صنعت آرایشی است. در اين محتوا تلاش کردیم تا به معرفی بتائین، اهمیت و کاربرد آن، خصوصاً کاربرد بتائین برای پوست، محصولات حاوی بتائین، فواید و مضرات استفاده از اين ماده بپردازیم.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
بتائین چیست؟
بتائین یک ترکیب آلی است. کوکو آمیدو پروپیل بتائین نام كامل اين ماده است و به اختصار CAPB نوشته می شود. فرمول شيميايی آن، RCONHC3H6N+(CH3)2CH2COO است كه در آن عامل کربوکسیل(-COO) ، گروه عاملی آمید(CONH-)، یک اتم نیتروژن و زنجیره هیدروکربن دارد. اين ماده، اسید چرب مشتق شده مصنوعی از نارگیل است كه مايعي زرد كم رنگ، چسبناک و شفاف است. CAPB بی بو و گاهی اوقات بوی بسیار ملایمی دارد. این ماده هم در روغن و هم در آب می تواند حل شود. اين ماده با مخلوط کردن شدن با دی متیل آمینو پروپیل آمین به عنوان سورفکتانت عمل می کند، در ترکیب بسیاری از لوازم آرایشی و بهداشتي كاربرد دارد. علاوه بر محصولات بهداشتی و شخصی، اين ماده در تهيه دارو و مكملهای بدنسازی نيز دارد.
خواص و ويژگيهای بتائین
خواص و ويژگيهای بتائین بر كاربرد و اهميت آن افزوده است. به دلیل غلظت بالای اين ماده، انعطاف پذیری زیادی در فرمولاسیونها دارد. رنگ روشن و شفاف آن به ویژه برای محصولات پاک کننده شخصی و بهداشتی بسيار مناسب است. مزیت ديگر اين ماده بوی کم آن است که در فرمولاسیونها با مقادیر کم عطر و تقريبا بی بو كاربرد گسترده دارد. در مقادیر pH بالا به خوبی عمل می كند. به دلیل محتوای آب کم در اين ماده، باعث انعطاف پذیری بیشتر در طول تولید محصولات نهایی می شود.
اهمیت و کاربرد بتائین
کوکامیدوپروپیل بتائین در فرمولاسیون سورفکتانت به عنوان تقویت کننده کف، ايجاد ویسکوزیته، ضخیم کننده، عامل مرطوب کننده و ضد الکتریسیته ساکن به ویژه در محصولات مراقبت شخصی و آرایشی، پاک کننده های خانگی، صنعتی و سازمانی استفاده می شود. این ماده در محدوده وسیعی از pH پایدار است و بسته به محیط اطرافش می تواند به عنوان اسید یا باز عمل کند. همچنين به خوبی با سورفکتانتهای آنیونی، کاتیونی و غیریونی سازگار است. همچنین اين ماده دارای اثر کاهش کشش سطحی و افزایش تماس مخلوطها با یکدیگر است. بنابراین فرایند تمیز کردن به خاطر توانایی افزایش درجه سختی، چسبناک بودن، کف کننده و آنتی استاتیک بودن بسيار عالی است.
کاربرد بتائین برای پوست
بتائین برای پوست، يک ماده همه کاره است و در بسیاری از محصولات مختلف مراقبت از پوست كاربرد دارد. کوکوآمیدو پروپیل بتائین به عنوان سورفکتانت عمل می کند و مولکولهای آن آمفی فیلیک هستند؛ به این معنی که به آب و همچنین به چربیها متصل می شوند. سورفکتانت، عناصری که به طور طبیعی با هم مخلوط نمی شوند، جمع و حذف می کنند. از آنجایی که اين ماده به کثیفی ها می چسبد، برای پاک کردن پوست بسیار عالی است و در پاک کردن آرایش نیز به خوبی عمل می كند. اين ماده در تركيبات كرمهای دور چشم، برای كاهش روند پيری و چين و چروک كاربرد دارد.
محصولات حاوی بتائین برای پوست
بتائین در نرم كننده های مو استفاده می شود. از آنجايی كه اين ماده pH اسيدی و بار منفی دارد و موهای سر بار منفی دارند، اين ماده منجر به كاهش شارژ الكتريكی مو می شود. در نتيجه موهای وز وز صاف و مو نرم می شود. اين ماده به طور گسترده در شامپوهای موی سر، بدن و بچه، لوسیونهای پاک کننده صورت و صابونها، محلولهای لنز چشمی، لوسیونهای بعد از اصلاح، ژلها، کرمهای موبر، دهانشویه ها، دئودورانتها، كرمهای دست و صورت، خمير دندانها کاربرد دارد. اين ماده ويسكوزيته شامپوها را بالا می برد و چشمها را نمی سوزاند. بسته به نوع محصول تولیدی، کوکامیدوپروپیل بتائین از 4 تا 40 درصد استفاده می شود.
فواید و مضرات استفاده از بتائین برای پوست
عليرغم فواید بتائین، اين ماده برای افرادی که پوست مستعد آکنه دارند، مشکل ساز است. از آنجایی که اين ماده برای حذف ناخالصی های پوست بسیار موثر است، اگر پوست مستعد آکنه باشد می تواند منافذ پوست را مسدود کند و منجر به جوشهای ريز در صورت شود. طبق مطالعات در سال 2004 در مورد مضرات بتائین، اين ماده دارای نرخ آلرژی 6% است و اين امر نشان دهنده محرک بالقوه بودن اين ماده برای اگزما است. در افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، شایع ترین نوع اگزما، احتمال حساسيت به اين ماده بيشتر است. به همین دلیل توصيه مي شود افراد مبتلا درماتیت آتوپیک از استفاده از محصولاتی شامل اين ماده خودداری کنند.
واكنشهای حساسيت زا در محصولات حاوی بتائین
در حالی كه بتائین یک جایگزین محبوب برای سولفاتها در بسیاری از محصولات بهداشتی و آرايشی است، هنوز به صورت مصنوعی تولید می شود. بنابراين ممكن است واکنش آلرژیک به محصولات حاوی بتائين ايجاد شود. در واقع واکنش آلرژیک به ناخالصیهای تولید شده در طول فرآیند تولید آن رخ می دهد. همچنين نتایج مطالعات انسانی نشان می دهد که اگر ناخالصیهای آمیدوآمین (AA) و دی متیل آمینو پروپیل آمین (DMAPA) کم و به شدت کنترل شوند، بتائین پتانسیل حساسيت سازی پایینی دارد. البته اين ماده نيز ممكن است در برخی اشخاص باعث واکنش آلرژیک شود. لذا در صورت خارش، التهاب و کهیر در روی پوست، مصرف حاوی محصولات اين ماده را متوقف كنيد.
برخی از محلولهای لنز چشمی، حاوی بتائین هستند. افرادی که هنگام استفاده از این محصولات چشمانشان دردناک، دچار خارش و یا قرمز می شوند. در صورت بروز این علائم چشمها و پوست اطراف آنها را زیر آب جاری تمیز بشویید. اگر سوزش برطرف نشد، بایستی با پزشک صحبت كنيد. این ماده شیمیایی در معرض ناخالصیهای ایجاد و در طول فرآیند تولید می شود، بنابراين اين ماده می تواند باعث واکنشهای نامطلوب پوستی شود. لذا مصرف محصولات اين ماده به زنان باردار یا زنانی که در تلاش برای باردار شدن هستند، توصیه نمی شود.
سوالات متداول بتائین برای پوست
1- کوکامیدوپروپیل بتائین چگونه توليد می شود؟
اين ماده در دو مرحله ای تولید می شود، در ابتدا اسیدهای چرب از روغن نارگیل یا هسته خرما با دی متیل آمینو پروپیل آمین (DMAPA) واکنش داده می شود. سپس در مرحله دوم، اسید کلرو استیک با آمین توليد می شود واکنش می دهد و یک آمونیوم چهارتایی را تشکیل می دهد.
2- آيا بتائین در محصولات آرايشی بی خطر است؟
محصولات حاوی اين ماده برای اکثر افراد بی خطر هستند. اين ماده محصولی ملایم است و تولیدکنندگان محصولات بهداشتی حتی آن را در فرمولاسیون شامپوهای نوزادان و كودكان قرار می دهند. اما اين ماده برای محصولاتی که روی پوست باقی می ماند، مناسب نیست. باقی ماندن کوکو آمیدو پروپیل بتائین روی پوست ممکن است باعث تحریک و ايجاد واكنشهای حساسيت زا شود. طبق تحقيقات گروه کاری محیطی (EWG) اين ماده با سرطان، سمیت رشدی یا تولید مثلی مرتبط نیست.
3- علاوه بر بتائین در محصولات بهداشتی چه چيز ديگری در آنها وجود دارد؟
در اين تركيبات محصولات بهداشتی علاوه بر اين ماده، مونو کلرو استات سدیم، دی متیل آمینو پروپیل آمین، گلیسرول و DMAPA وجود دارد.
4- آیا بتائین برای پوست مفید است؟
بتائین در محصولات ضد پیری برای جلوگیری از چین و چروک کاربرد دارد. خواص مرطوب کنندگی آن، باعث مي شود تا بافت پوست نرم می شود. اين ماده به طور موثر چین و چروکها را پر می کند و ظاهر چین و چروکهای عمیق را کاهش دهد. همچنين پوست را تسکین می دهد و خاصیت آبرسانی دارد.
5- ساير كاربردهای بتائین چیست؟
ساير كاربردهای اين ماده به عامل بازدارنده هوا برای سیمان، در توليد پارچه و منسوجات، در صنعت چرم سازی، به عنوان بازدارنده خوردگی در سیستمهای فلزی، در تهیه خوراک دام و طیور، در توليد سولفات کلسیم متبلور، در صنعت داروسازی و غيره كاربرد دارد.
