روغن DOP (روغن دی او پی) یا دی اوکتیل فتالات (Dioctyl Phthalate) از گروه فتالات هاست که از جمله مهمترین نرم کننده ها در صنعت خرید و فروش گرانول می باشد. این روغن صنعتی با نامهایی همچون آب روغن و روغن کمکی DOP نیز در بازار معذوف است. افزودن این روغن در فرایند ذوب به گرانولها موجب انعطاف و شکل پذیری آنها خواهد شد.

یکی از بهترین راه ها برای بازیافت واستفاده مجدد از تولیدات PVC، تبدیل آنها به گرانول است. گرانول، شکل خاصی از پلیمر است که به شکل دانه های ریز تولید می گردد و مصارف گوناگونی دارد. در فرایند تبدیل پی وی سی به گرانول، افزودنی های مختلفی به آن اضافه می شوند که هدف از این کار، افزایش مقاومت و ایجاد رنگ و شکل بهتر در محصول نهایی است. یکی از مهمترین افزودنی هایی که به ترکیبات گرانول افزوده می شود، روغن DOP است. این روغن که یک نوع نرم کننده به حساب می آید، برای افزایش انعطاف و نیز مقاومت گرانول و نرم کردن آن کاربرد دارد. بنابراین خرید روغن دی او پی برای مراکز بازیافت و تولید PVC امری مهم و کلیدی است. از آنجایی که مصرف بالایی دارد، بازار خرید و فروش آن نیز به عبارتی میتوان گفت که بازاری پر سود است.

تولید روغن DOP

تولید روغن DOP توسط دستگاه راکتور مجهز به همزن، با دمای بالا و در حضور دو ماده اولیه کاتالیزور بنام دو اتیل هگزانول و انیدرید فتالیک صورت می گیرد. پس از آن، از صافی هایی عبور کرده و سپس بعد از فرایند کاهش دما مورد استفاده قرار می گیرد. بطور خلاصه مراحل تولید روغن DOP عبارتند از؛ استریفیکاسیون بازیابی الکل مازاد و صاف کردن.

ویژگیهای روغن DOP

روغن DOP ویژگیهای مختلف و متنوعی دارد که موجب استقبال تولیدکنندگان و گسترش موارد مصرف آن شده است. یکی از ویژگیهای روغن دی او پی این است که در آب حل نمی شود که با توجه به کاربرد گرانول تولیدی با این روغن، این ویژگی می تواند هم خوب و هم بد تلقی شود. این روغن آب را به صورت شیمیایی آلوده نمی کند و زمینه ساز مسمومیت نمی شود. همچنین با توجه به کاربرد زیاد روغن دی او پی برای تولید گرانولهای مورد استفاده در شیلنگ سازی و کابل سازی، حل نشدن در آب مزیتی مهم است.

یکی دیگر از ویژگیهای روغن DOP رنگ روشن آن می باشد. رنگ روشن باعث می شود تا بافت گرانول نرم و انعطاف پذیر شود و بطور مناسب شکل پذیر باشد، بدون آنکه رنگ محصول تغییر کند. بسیاری از افزودنی های مورد استفاده در صنعت گرانول دارای رنگ هستند که یک اثر منفی در رنگ پذیری نهایی محصول تولید شده خواهد داشت. یکی از مشکلات در پتروشیمی، بوی بد و نامطبوع افزودنی ها و مواد مورد استفاده در آن می باشد. این روغن که فاقد بو است که از این نظر نیز محدودیتی را ایجاد نمی کند.

روغن DOP در روغنهای معدنی حل می شود که با توجه به استفاده از انواعی از این روغنها در فرایند تولید گرانول، انحلال آن یک مزیت است. چرا که در ترکیب با سایر روغنها مشکلی را ایجاد نمی کند. این محصول از سختی و شکنندگی اولیه PVC می کاهد و انعطاف پذیری و شکل پذیری را بدون هرگونه تاثیر منفی بر استحکام و انسجام محصول نهایی، افزایش می دهد.. روغن DOP موجب کاهش دمای مواد مذاب به حدی کمتر از دمای تخریب می گردد. به همین دلیل، این افزودنی در حفاظت و پیشگیری از تخریب بافت گرانول نقش مهمی را ایفا می کند. با افزودن این روغن، چگالی ماده مذاب کاهش خواهد یافت. کاهش چگالی منجر به یکنواختی ماده مذاب می شود که نتیجه نهایی آن، تولید محصولی با یکنواختی بالاست.

در مقابل آنچه از ویژگیهای مثبت و مفید روغن دی او پی گفته شد، این روغن ترکیبی زیست تخریب پذیر نیست و مدتی است که پژوهشگران دنبال ترکیبی با خاصیت زیست تخریب پذیری هستند که بتوانند جایگزین این روغن کنند.

کاربرد روغن DOP

روغن DOP یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی صنعتی بخصوص در صنعت پلاستیک و گرانول سازی است که میلیونها تن از آن در سال استفاده می شود. از جمله کاربردهای مهم آن می توان به تولید چرم مصنوعی، کفش، ساخت رنگ، تولید شیلنگ و کابل برق اشاره کرد. روغن DOP کاربردهای گوناگونی در صنایع دارد. روغن دی او پی در تولید کفی کفش و نیز بخشهای نرم کفش نیز کاربرد دارد. کفش و بخصوص کفی آن باید از نرمی و انعطاف پذیری بالایی برخوردار باشند. همچنین در تولید شیلنگ نیز از این روغن بهره می برند. چرا که شیلنگها باید انعطاف پذیر باشند و در عین حال از استحکام خوبی برخوردار باشند. گرانول دارای روغن DOP علاوه بر داشتن انعطاف پذیری و قابلیت بالای حلقه شدن، تحمل بالایی در برابر فشار و گرما و سرما دارند. به همین جهت در تولید کابل برق نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

این روغن یکی از بهترین روان کننده ها به شمار می آید که در تغییر ساختار گرانول نقش دارد. از آن در فرایند تولید گرانولهای مواد اول و هم در تولید گرانولهای بازیافتی استفاده می شود. گرانولهایی که به آنها روغن DOP افزوده می شوند، انعطاف پذیری بالایی دارند و شکل پذیری بهتری دارند.

سوالات متداول روغن DOP

1- روغن DOP چیست و چه ویژگیهایی دارد؟

دی اکتیل فتالات یا روغن DOP، مایعی چرب، بی رنگ یا زرد، نامحلول در آب، قابل انحلال در روغنهای معدنی و حلالهای غیر قطبی و دارای بوی مختصری است.

2- روغن  DOPچه کاربردهایی در صنعت دارد؟

از این روغن به عنوان نرم کننده گرانولهای PVC و رزینهای وینیل کلراید، پلاستی سایزر ترفتالات، در وسایل خانگی، چرم مصنوعی، کابل برق، شیلنگ و لوله، محصولات لاستیکی و پلاستیکی، بسته بندی مواد غذایی و دستکشهای طبی، تولید چسبها، گرانول سازی، نوار دور شیشه و … استفاده می شود.

3- چرا استفاده از روغن DOP انتخاب مناسبی نیست؟

به دلیل تاثیرات منفی که این روغن بر روی سلامت انسانها می‌گذراد، سمی و سرطان زا بودن آن و همچنین تواناییِ تشدید برخی از بیماریها، استفاده از این ماده پرخطر منطقی نیست.

4- آیا محصول جایگزینی برای روغن DOP وجود دارد؟

به علت خطر سرطانزا بودن روغن DOP ، تلاشهای فراوانی برای تولید جایگزینی مناسب برای این روغن شده است؛ تا محصولی با ریسک کمتر تولید شود.LVP  با ویسکوزیته ای بسیار پایین، جایگزین بسیار مناسبی برای روغن DOP است.

5- چگونه می توان استفاده از روغن DOP را مقرون به صرفه کرد؟

به علت قیمت بالای این روغن، شما می توانید با استفاده از روغن کمکی DOP در هزینه های خود صرفه جویی کنید. این روغن کمکی را با اندازه‌ی تقریبی30% با روغن DOP ترکیب کنید، بدون اینکه خواص فیزیکی و شیمیایی روغن DOP کاهش یابد.

آنالیز روغن DOP