متانول (Methanol) ترکیبی مایع بی‌رنگ، فرار با نقطه‌جوش بسیار کم، قابل‌اشتعال و برخلاف اتانول، برای مصرف انسان سمی است. این ماده با فرمول شیمیایی CH3OH ساده‌ترین شکل الکل است و به آن الکل چوب و یا متیل الکل نیز گفته می‌شود. برخلاف اتانول که در نوشیدنی‌های الکلی یافت می‌شود، متانول بیشتر برای مصارف شیمیایی و صنعتی از جمله ایجاد سوخت، حلال و ضد یخ به کار می‌رود. از این ترکیب برای تولید انواع مواد شیمیایی دیگر از جمله اسید استیک نیز بهره می‌برند.
متانول حلالیت بالایی دارد و به‌راحتی در آب حل شده و از آن به‌عنوان یک حلال مؤثر یاد می‌شود. این ترکیب با نقطه اشتعالی برابر با ۱۱ درجه سانتیگراد بسیار قابل‌اشتعال است و در هنگام اشتعال شعله‌ای تقریباً نامرئی خواهد داشت. علاوه بر آنچه مطرح شد، میزان سمیت بالایی دارد و می‌تواند از طریق پوست یا استنشاق جذب گردد و منجر به علائمی همچون سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و در موارد شدیدتر، به کوری و حتی مرگ بینجامد. مقادیر کمی از این ماده به‌عنوان بخشی از فرایندهای متابولیکی به طور طبیعی در بسیاری از موجودات زنده وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، متانول به طور طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزی‌ها وجود دارد. متیل الکل خالص ماده مهمی در سنتز شیمیایی است. مصریان باستان از مخلوطی از مواد که متانول را در فرایند مومیایی کردن خود داشتند، بهره می‌بردند. آنها این ترکیب را در اثر تجزیه‌وتحلیل چوب به دست آوردند.
تولید متانول
برای تولید متانول از کاتالیزورهایی که توانایی کار در دماهای پایین مانند مس را دارند، استفاده می‌شود. متانول کم‌فشار در اواخر دهه ۱۹۶۰ با فناوری متعلق به جانسون متی، ساخته شد. گاز طبیعی اقتصادی‌ترین و پرکاربردترین ماده اولیه برای تولید متیل الکل است. بااین‌حال، از مواد اولیه دیگر نیز می‌توان برای تولید این محصول استفاده کرد. از زغال‌سنگ به‌عنوان ماده اولیه تولید متانول بهره می‌برند. بعلاوه، فناوری‌های بالغ موجود برای گازدهی زیست‌توده برای تولید آن در حال اجرا است.
متانول قبلاً توسط تقطیر مخرب چوب تولید می‌شد. روش مدرن تهیه متانول بر اساس ترکیب مستقیم گاز مونوکسید کربن و هیدروژن در حضور کاتالیزور است. به طور فزاینده‌ای، سینگا، مخلوطی از هیدروژن و مونوکسید کربن حاصل از زیست‌توده، برای تولید متانول استفاده می‌شود.
کاربرد متانول
تاکنون بیشترین کاربرد متانول در ساخت و تولید سایر مواد شیمیایی از جمله فرمالدئید، متیل ترت بوتیل اتر و اسید استیک به‌عنوان یک پیش‌ماده بوده است. تقریباً ۴۰ درصد متانول به فرمالدئید تبدیل می‌شود. سپس برای ساخت سایر محصولات به تنوع پلاستیک، تخته سه لا، رنگ، مواد منفجره و منسوجات پرس دائمی مورداستفاده قرار می‌گیرد. از مشتقات این ترکیب برای ساخت تعداد زیادی از ترکیبات استفاده می‌شود، از جمله بسیاری از مواد رنگ‌زا، رزین‌ها، داروها و عطرهای مصنوعی. مقادیر زیادی برای مواد رنگی به دی متیل آنیلین و برای رزین‌های مصنوعی به فرمالدئید تبدیل می‌گردد. همچنین متیل الکل به‌عنوان یک حلال و واسطه، در تولیددارو نیز نقش دارد.
متانول به‌عنوان سوخت پاک سوز، منبعی برای سوخت جایگزین و در پیل‌های سوختی بکار می‌رود. همچنین این محصول برای سوخت موتورهای احتراق داخلی به‌صورت محدود استفاده می‌شود. اساساً به این دلیل که تقریباً به‌اندازه بنزین قابل‌اشتعال نیست. اشتعال این محصول دشوارتر از بنزین است و فقط یک‌هشتم گرما تولید می‌کند.
از این ترکیب به‌عنوان یک حلال و به‌عنوان ضد یخ در خطوط لوله و مایع لباسشویی شیشه جلو استفاده می‌شود. در اوایل دهه ۱۹۰۰، از این ماده به‌عنوان ضد یخ خنک‌کننده اتومبیل استفاده می‌شد. همچنین این محصول یک عامل دناتوراسیون در الکتروفورز ژل پلی‌آکریل آمید است. پیل‌های سوختی متانول مستقیم در دمای پایین و عملکرد فشار جو منحصربه‌فرد هستند و به آنها اجازه می‌دهند تااندازه‌ای بی‌سابقه کوچک شوند. این ترکیب با ذخیره‌سازی و جابه‌جایی نسبتاً آسان و بی‌خطر متانول، ممکن است امکان الکترونیکی مصرفی مجهز به سلول سوختی، مانند رایانه‌های لپ‌تاپ و تلفن‌های همراه را فراهم کند.
در برخی از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، مقدار کمی از این الکل به فاضلاب اضافه می‌شود تا منبع غذایی کربن برای باکتری‌های ضدعفونی‌کننده فراهم شود که نیترات‌ها را به نیتروژن تبدیل می‌کنند تا از صاف‌کننده سفره‌های زیرزمینی حساس کاهش یابد. این محصول همچنین به‌عنوان سوخت در اجاق‌های کمپینگ و قایقرانی بسیار استفاده می‌شود. این ترکیب در مشعل‌های تحت‌فشار خوب می‌سوزد. اجاق‌های الکلی معمولاً کمی بیشتر از یک فنجان برای نگهداری سوخت نیاز دارند.
نکات ایمنی در مورد متانول
توجه به نکات ایمنی در قبال ترکیبات شیمیایی سمی مانند متانول بسیار لازم و حائز اهمیت است. ازآنجایی‌که متانول سمیت بالایی دارد، این سمیت توسط دو مکانیسم رخ می‌دهد. در مکانیسم اول، این ماده چه بلعیده شود، چه استنشاق شود و چه از طریق پوست جذب شود، به دلیل خواص مهارکننده CNS مانند روش مسمومیت با اتانول می‌تواند کشنده باشد. در مکانیسم دوم، در یک فرایند مسمومیت، جایی که از طریق فرمالدئید در فرایندی که توسط آنزیم الکل دهیدروژناز در کبد آغاز می‌شود، به فرمیک اسید متابولیزه می‌شود. واکنش برای تشکیل به طور کامل ادامه می‌یابد و هیچ فرمالدئید قابل تشخیصی باقی نمی‌ماند؛ بنابراین لازم است تا از تجهیزات ایمنی فردی مانند دستکش، لباس و عینک مناسب حین کار با متانول استفاده کرد. همچنین محل کار با آن می‌بایست دارای سیستم تهویه هوایی مناسب باشد.
علائم اولیه مسمومیت با این ترکیب شامل افسردگی سیستم عصبی مرکزی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، عدم هماهنگی، گیجی و با دوزهای کافی زیاد، بیهوشی و مرگ است. این علائم معمولاً کمتر از علائم ناشی از بلع مقدار مشابهی از اتانول است. هنگامی که علائم اولیه از بین رفت، دسته دیگری از علائم، ۱۰ تا ۳۰ ساعت ظاهر می‌شوند. این علائم در نتیجه تجمع سطح سمی فرمات در جریان خون است و ممکن است در اثر نارسایی تنفسی تا حد مرگ پیشرفت کند.
علاوه بر آنچه مطرح شد، محل نگهداری و شیوه نگهداری از متانول نیز مهم است؛ به‌طوری‌که باید در ظروف دربسته در مکان‌های خنک، خشک و دارای تهویه مناسب، دور از منابع گرما، جرقه یا شعله‌های باز نگهداری شود. کارکنان بخش مربوطه که با متانول سروکار دارند باید آموزش‌های لازم در خصوص کار با این ترکیب سمی را به طور کامل و دقیق فراگیرند.
خرید و فروش متانول
اگر قصد خرید متانول با خلوص ۹۹ درصد در بسته‌بندی‌های استاندارد و بشکه‌های ۱۸۰ کیلوگرمی را دارید، شرکت کیمیا تجارت تات آماده ارائه محصولات باکیفیت و قیمت رقابتی به شماست. شرکت کیمیا تجارت تات متانول تولید ایران را با خلوص بالا به دلیل کاربردهای گسترده در صنایع شیمیایی، سوخت و حلال‌های صنعتی به فروش می‌رساند. ما در کیمیا تجارت تات تضمین می‌کنیم که تمام مواد شیمیایی ارائه‌شده دارای کیفیت مطلوب و قابلیت اطمینان بالا باشد. برای خرید مواد شیمیایی با شماره‌های ۰۲۱۶۶۴۳۸۶۴۷ – ۰۲۱۶۶۴۳۸۴۰۶ – ۰۲۱۶۶۵۶۷۱۵۸ تماس بگیرید و سفارش خود را ثبت کنید.
سوالات متداول متانول
۱- نام‌های دیگر متانول چیست؟
نام‌های دیگر این الکل هیدروکسی متان، متیل الکل، متیل هیدرات، متیل هیدروکسید، الکل متیلیک، متیلول و الکل چوب یا کاربینول است.
۲- کاربردهای متانول چیست؟
این الکل در ساختن ضد یخ، آفت‌کش‌ها، مایع شیشه‌پاک‌کن جلو ماشین، تینر رنگ، در انواع خاصی از سوخت و غیره کاربرد دارد. این الکل به‌راحتی آتش می‌گیرد و بسیار سمی است.
۳- تفاوت اتانول و متانول چیست؟
این دو الکل از نظر ساختار با هم متفاوت هستند. اتانول در گروه اتیل و متانول در گروه متیل قرار دارد. همچنین متانول الکلی سمی است، در حالی اتانول غیرسمی است.
۴- خطرات متانول برای بدن چیست؟
این ماده در صـورت مصرف خوراکی به سم اسید فرمیک تبدیل می‌شود و این اسید، آنزیم‌های سیتوکروم سلولی را مهار می‌کند و به عصب بینایی و سیستم عصبی مرکزی آسیب می‌رساند. افرادی که در معرض میزان زیاد این اسید قرار می‌گیرند، ممکن است دچار نابینایی، ایست تنفسی، تشنج، خونریزی گوارشی، کما و حتی مرگ شوند.
۵- متانول چگونه تولید می‌شود؟
این ترکیب از چهار قسمت هیدروژن، یک قسمت اکسیژن و یک قسمت کربن تشکیل شده است. در مقیاس صنعتی این الکل عمدتاً از گاز طبیعی با اصلاح گاز با بخار و سپس تبدیل و تقطیر مخلوط گاز سنتز شده، متانول خالص تولید می‌شود