مالئیک اسید (Maleic acid) ترکیبی شیمیایی آلی به حالت و فرم جامد با ظاهری سفید کریستالی است. این محصول را در زمان خرید معمولاً با دانه های شکر مانند و ساختار کریستالی و بی رنگ می یابید که بوی ضعیفی نیز دارند. این ترکیب شیمیایی در صورت حضور آب، اسیدی بسیار قوی با pH = 1.3 است و همچنین طعمی گس دارد. در ساختار شیمیایی آن دو گروه کربوکسیل حضور دارد؛ پس این اسید، به ترتیب 4 اتم کربن، 4 اتم هیدروژن و نیز 4 اتم اکسیژن دارد. در ساختار شیمیایی آن نیز می توان 3 پیوند دو گانه را مشاهده کرد.
مالئیک اسید در واکنش های بیوشیمیایی و نیز متابولیسم سلولی موجودات زنده و واکنش های متابولیکی کربوهیدرات ها نقش بسیار مهمی دارد. این اسید بطور معمول به عنوان پیش ماده برای فوماریک اسید بکار می رود. بعلاوه اینکه طبق مطالعات این ترکیب آلی نسبت به فوماریک اسید از اسیدیته بالاتری برخوردار است. نکته جالب اینکه اسید مالئیک شکل سیس بوتندیوئیک اسید و فوماریک اسید شکل ترانس بوتندیوئیک اسید است. در صنایع از این اسید آلی به عنوان تقویت کننده چسبندگی استفاده می کنند. این ماده به وفور در میوه هایی همچون سیب بخصوص سیب های نارس، توت ها، گوجه فرنگی و سبزیجاتی مانند جعفری یافت می شود.
تولید مالئیک اسید
در صنعت بطور معمول تولید مالئیک اسید به کمک انیدرید مالئیک صورت می پذیرد. انیدریک مالئیک از اکسیداسیون بنزن یا بوتان ایجاد می شود. سپس از هیدرولیز انیدرید مالئیک، این اسید آلی حاصل می گردد. از آنجایی که این ترکیب آلی کاربرد های متنوعی دارد، تولید آن به میزان زیاد در صنایع اهمیت خواهد داشت.
کاربرد مالئیک اسید
کاربرد های مالئیک اسید در دسته مواد شیمیایی صنعتی بسیار گسترده است. از کاربرد های این محصول می توان به نقش این اسید آلی در تولید رزین های مصنوعی، رنگ ها، ابریشم و پارچه های کتانی اشاره نمود. این ترکیب شیمیایی همچنین به طور ویژه با توجه به خصوصیات خود، صنعت پلیمر و فیبرهای پلیمری تقویتی را تحت شعاع قرار می دهد.
کاربرد مالئیک اسید در صنعت کود و کشاورزی به دلایل بسیاری صورت می پذیرد. به این صورت که این ترکیب آلی را با آب مخلوط و بر سطح گیاه اسپری می شود. در این حالت از خاصیت حشره کشی این ترکیب استفاده شده است. این اسید از جمله ترکیبات اساسی آفت کش هایی مانند لینورون است که در سطوح وسیع در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین این ماده در مرغداری ها بعد از ترکیب با آب، در ظروف آب ریخته می شود. چرا که علاوه بر میکروب زدایی، از پخش آلودگی و بیماری های مختلف میان مرغ ها جلوگیری می کند.
از دیگر کاربرد های این اسید می توان به استفاده آن در نوشیدنی های گازدار، مالت و ژله اشاره کرد. در صنایع غذایی نیز در آبمیوه ها و آبنبات های مصنوعی، این ترکیب آلی نقش ماده اولیه را ایفا می کند. فروش مالئیک اسید در صنعت روغن و چربی‌ها هم بسیار رواج دارد. این اسید نه تنها خاصیت نگهدارندگی بالایی را می بخشد، بلکه با جلوگیری از اکسیداسیون روغن حین حرارت، جلوی فساد آن را نیز می گیرد. همچنین این اسید قوی به طور معمول در ترکیبات خمیردندان ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد؛ زیرا که مانند هیدروژن پراکسید از خاصیت سفیدکنندگی خوبی برخوردار است. محصولات بهداشتی و مراقبت از پوستی که با ترکیبات این اسید می سازند، قدرت پاک کنندگی و نرم کنندگی بالایی داشته و باکتری های سطح پوست را از بین خواهند برد.
تفاومت مالئیک اسید و فوماریک اسید
مالئیک اسید و فوماریک اسید همانطور که اشاره شد هر دو شکلی متفاوت از بوتندیوئیک اسید هستند. علاوه براین نیز تفاوت های بارز دیگری نیز دارند. اولین تفاوت در میزان گرمای احتراق این دو است که گرمای احتراق فوماریک اسید به نسبت کمتر است. تفاوت بعدی میزان حلالیت آنها در اب است که مالئیک اسید حلالیت بهتری دارد. مورد بعدی نقطه ذوب است که فوماریک اسید با نقطه ذوب 187 درجه سانتیگراد نقطه ذوب بالاتری دارد. همچنین فوماریک اسید بر خلاف اسید مالئیک نمی تواند پیوند هیدروژنی تشکیل دهد.
نکات ایمنی در مورد مالئیک اسید
توجه به نکات ایمنی در مورد مالئیک اسید مانند تمام مواد شیمیایی لازم و ضروری است. این اسید درصورت تماس با پوست می تواند موجب تحریک و حتی ایجاد سوختگی پوست شود. همچنین این ماده آلی انی توانایی را دارد که در صورت تماس با چشم نیز موجب آسیب دیدگی در چشم گردد. تنفس طولانی مدت این اسید بینی، گلو و ریه و نیز مخاط مجاری آنها را به شدت تحریک می کند و موجب سرفه های شدید، خس خس تنفسی و تنگی نفس خواهد شد. گاز های ساطع شده از این ماده می توانند سرگیجه و احساس سبکی در سر را القا کنند. در صورت ورود مقدار زیادی از آن به بدن، بدن دچار رعشه های شدید، تشنج و در نهایت کما خواهد شد.
مالئیک اسید می تواند موجب کاهش فشار خون، اسیدی شدن خون و مشکلات کلیوی شود. به همین دلیل صنایع دارویی و غذایی ضمن به کارگیری این ماده باید به طور دائم مقادیر آن را کنترل نمایند تا از آثار سوء و منفی آن، مانند معده درد جلوگیری کنند. در صنایع آرایشی و بهداشتی نیز باید دائماً میزان آن در محصولات توسط کارشناسان مربوطه کنترل گردد؛ زیرا که در صورت استفاده گسترده از این ماده در محصولات آرایشی و بهداشتی، pH پوست پایین آمده و موجب وارد آمدن آسیب به پوست خواهد شد. برای مشاهده سایر خواص و اثرات و نکات به مطلب مربوط به کاربرد، نکات و خواص مالئیک اسید مراجعه کنید.
خرید و فروش مالئیک اسید
فروش مالئیک اسید تولید چین در کیسه های 25 کیلوگرمی توسط شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات صورت می گیرد. شرکت کیمیا تجارت تات آمادگی دارد تا این محصول را با خلوص 99 درصد در اختیار متقاضیان قرار دهد. شرکت کیمیا تجارت تات همواره مواد شیمیایی را با کیفیت عالی و مرغوب با حمل و نقلی ایمن به مشتریان خود عرضه می کند. برای اطلاع از قیمت این اسید و خرید آن و نیز خرید مواد شیمیایی دیگر با کارشناسان فروش شرکت کیمیا تجارت تات در تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول مالئیک اسید
1- مالئیک اسید چه کاربردی دارد؟
این ماده شیمیایی در صنایع کاغذسازی اهمیت زیادی دارد. سایر کاربردهای آن در صنعت عبارتند از: تولید رزینهای پلی استر غیر اشباع، رزینهای پلی بوتیلن ترفتالات (TBP)، تولید پلی یورتانها، ساخت الیاف الاستین یا اسپندکس، تولید سورفاکتانتها و ساخت حشره‌کشهای قوی.
2- آیا مالئیک اسید در صنایع مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد؟
این ماده افزودنی در صنایع غذایی نیز کاربرد دارد. مالئیک اسید یکی از اجزای مهم در فرایند تصفیه آب می باشد و همچنین به عنوان شیرین کننده مصنوعی و تقویت‌کننده طعم مواد غذایی به کار می رود.
3- آیا مالئیک اسید بی خطر است؟
این ترکیب به طور کلی بی خطر در نظر گرفته می شود و یک ماده شیمیایی غیر سمی است. اگر به درستی از این ترکیب استفاده نشود منجر به عوارض ناخواسته ای مانند خارش پوست و چشم خواهد شد. این ماده در صنایع باید به درستی نگهداری شود و دفع آن نیز شرایط خاصی دارد.
4- در صنعت مالئیک اسید چگونه ساخته می شود؟
به طور صنعتی، مالئیک اسید با اکسیداسیون فاز بخار n-بوتان تهیه می شود. همچنین می توان آن را از اکسیداسیون بنزن یا هر ترکیب معطر دیگری استخراج کرد. روش تولید صنعتی این اسید بسیار ارزان است و کاتالیزور اصلی آن پنتا اکسید وانادیم می باشد.
5- ارتباط فوماریک اسید با مالئیک اسید در چیست؟
این دو ترکیب ایزومر فضایی هستند. ایزومرهای فضایی به ترکیباتی می گویند که فرمول مولکولی آنها یکسان است اما جهت گیری فضایی متفاوتی دارند. فوماریک اسید ایزومر فضایی ترانس و مالئیک اسید ایزومر سیس نامیده می شود. مالئیک اسید اشتعال پذیر است و گاز آن به شدت آزار دهنده می باشد.