فنول یا فنل (Phenol) خالص به رنگ سفید است که مولکول آن از 6 اتم کربن، 6 اتن هیدروژن و یک اتم اکسیژن تشکیل می گردد. این ترکیب با کمک یک پیوند شیمیایی بین یک حلقه بنزن و یک گروه کربوکسیل ایجاد می شود. فنول نامهای دیگری چون هیدروکسی بنزن، کربولیک اسید و بنزنول دارد که با این نامها نیز در بازار آن را می شناسند. این محصول در فاز و حالت مایع، ترکیبی معطر و شیرینی است که بی رنگ می باشد. در مقادیر زیاد، بوییدن این ترکیب می تواند برای بدن سمی و سوزاننده باشد.

فنول شباهت زیادی به الکلها دارد اما به دلیل اتصال محکم حلقه معطر بنزنی با اکسیژن و پیوند نسبتاً سست بین اکسیژن و هیدروژن، اسیدیته بالاتری دارند. بر این اساس فنول انحلال پذیری مناسب تری در آب دارد. این ترکیب شیمیایی که در بسیاری از صنایع مهم کاربرد دارد، دارای نقطه جوش به نسبت بالایی است. فنل عمدتاً در تولید رزینهای فنولیک و در ساخت نایلون و سایر الیاف مصنوعی استفاده می شود. رزین فنولیک در صنعت بسیار پرکاربرد و مهم است. همچنین در مواد شیمیایی که باکتریها و قارچها را در لجنها از بین می برد، در ضدعفونی کننده و آماده سازی ترکیبات دارویی مانند دهانشویه و قرصهای گلودرد می تواند بکار رود.

تولید فنول

تولید فنول را می توان در مقادیر زیاد و از روش های گوناگون میسر ساخت. از جمله روشهای تولید فنول، حرارت نمک سدیم بنزن سولفونیک اسید، با کمک فرآیند داو (Dow process) و نیز اکسیداسیون هوای ایزوپروپیل الکل یا کیومن (Cumene) است. همچنین می توان مقدار فنول را با انجام اکسیداسیون پر اکسید فنیل بورونیک اسید و هیدرولیز دیازونیوم تولید کرد.

در روش اول، در این فرآیند بنزن سولفونیک اسید با هیدروکسید سدیم واکنش می دهد. نمک حاصل با هیدروکسید سدیم جامد مخلوط و در دمای بالا ذوب می شود. محصول این واکنش فنوکسید سدیم است که با اسید آبی، اسیدی می شود و فنول را تولید می کند. در روش دوم و در واقع فرآیند داو، کلروبنزن با هیدروکسید سدیم رقیق در دمای 300 درجه سانتیگراد و فشار psi 3000 واکنش می دهد. در روش بعدی، اکسیداسیون هوای کیومن (ایزوپروپیل بنزن) منجر به تولید فنل و استون می شود. از این روش امروزه بیشتر استفاده می شود تا فنول مورد تقاضای بازار تامین شود و کمبودی احساس نگردد.

کاربرد فنول

بیش از نیمی از کاربرد فنول تولیدی در صنایع به عنوان مواد اولیه در سنتز ترکیبات پیش ساخته پلاستیکها می باشد. از این ترکیب در تولید انواع پلی کربناتها و رزینهای اپوکسی، رزینهای فنولیک، انجام واکنشهای استخلافی آلکیلاسیون در صنایع شیمیایی استفاده می شود. همچنین این محصول به عنوان ماده اولیه برای تهیه آسپرین بکار می رود. این ترکیب برای تهیه علف کشها و آفت کشها در صنعت کود و کشاورزی نیز مصرف می شود.

در تحقیقات حوزه پزشکی و زیست شناسی مولکولی، فنول یک ترکیب شیمیایی استخراج کننده در روشهای استخراج مایع – مایع می باشد. همچنین در آزمایشگاه ها و مراکز پژوهشی، ترکیبات سلولهای زیستی نظیر DNA و RNA را با این ترکیب استخراج می کنند. از این ماده آلی در غلظت های کم در محصولات خانگی هم بهره می برند. یکی از این کاربردهای خانگی در ساخت ضدعفونی کننده ها و پاک کننده های خانگی بعلاوه در دهانشویه ها نیز از این ترکیب آلی استفاده می کنند. همچنین می تواند در بیمارستان ها و مراکزدرمانی نیز به عنوان ضد عفونی کننده کاربرد داشته باشد.

تفاوت فنول با الکل

تفاوت فنول با الکل در این است که الکل ها ترکیباتی حاوی OH هستند و مولکول هایی آلی می باشند که حتی فنول نیز خود از دسته الکل ها محسوب می شود. فنول ها علاوه بر گروه الکلی OH دارای یک حلقه بنزنی معطر نیز هستند. بنابراین این ترکیب بر خلاف سایر ترکیبات در دسته الکل ها دارای خواص ویژگی های متفاوتی است. همچنین در مطلبی مجزا به بررسی فرق فنول و فنیل پراخته شده است. برای مطالعه بیشتر به این مطلب مراجعه کنید.

خرید و فروش فنول

خرید و فروش فنول یا فنل با تلفظ Phenol به صورت عمده در شرکت کیمیا تجارت تات انجام می شود. برای اطلاع از قیمت فنول با ما تماس بگیرید. فنول چین، کره، آمریکا و تایوان در بشکه به فروش می رسد. همچنین خرید گرید آزمایشگاهی را می توانید با تلفن های شرکت هماهنگ کنید. از آنجایی که این محصول وارداتی است و همواره تحت تاثیر قیمت دلار و تعرفه های گمرکی می باشد لازم است برای اطلاع از قیمت ها به شرکت تماس بگیرید. یکی از انواع با کیفیت و پرطرفدار فنل همان فنول، محصول تولید شرکت ساهاترا می باشد که شما می توانید این محصول را با یک تلفن از ما دریافت کنید.

نکات ایمنی در مورد فنول

رعایت الزامات و نکات ایمنی در مورد فنول امری مهم و واجب است. فنل ترکیبی آلی شیمیایی است که در محصولات مختلف در صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی حضور دارد. این در حالی است که قرارگیری طولانی مدت در معرض آن می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. خطر اصلی فنول توانایی آن در نفوذ سریع به پوست است که باعث سوختگی شدید می شود. مقادیر سمی و حتی کشنده این ترکیب را می توان از طریق نواحی نسبتاً کوچکی از پوست جذب کرد. به دلیل خاصیت بی حس کنندگی موضعی، سوختگی پوست ممکن است بدون درد باشد. پس لازم است در استفاده از این ترکیب شیمیایی و حتی محصولات حاوی آن دقت کنید.

فنول حتی می تواند سبب ایجاد بیماری های قلبی شود. بعلاوه تهوع، استفراغ، درد شکم و اسهال از علائم شایع پس از قرار گیری در معرض این ترکیب به هر طریقی هستند. بلع آن نیز می تواند باعث آسیب خورنده شدید به دهان، گلو، مری و معده شود که خونریزی، سوراخ شدن، زخم یا تنگی به عنوان عواقب بالقوه است. بیشترین افراد در معرض خطر و عوارض، کارگران مشغول در صنایع هستند که میزان آسیب به میزان، مدت زمان و کارهایی که انجام می دهند، بستگی دارد. نکته جالب اینکه با توجه به همه این ملاحظات، ترکیبات گیاهی دارای این ترکیب آلی به عنوان آنتی اکسیدان مصرف دارند. آنها می توانند رادیکال های آزاد را حذف کنند و سلامتی را ارتقا دهند.

سوالات متداول فنول

1- مشخصات ظاهری فنول چگونه است؟

فنول یک ماده آلی معطر است که نام دیگر آن اسید کربولیک می باشد. این ماده جامد بوده و به رنگ کریستالهای سفید است. مهمترین ویژگی فنول فرار بودن آن می باشد. البته فرم تجاری آن به شکل مایع نیز در اختیار متقاضیان قرار می گیرد.

2- فنولها در مقایسه با الکل ها چگونه ماده ای هستند؟

فنول ترکیب شیمیایی است که از الکلهای آلیفاتیک، اسیدی تر است. پیوندهای هیدروژنی محکم تری در فنول دیده می شود. همچنین آنها در مقایسه با الکلها در آب بهتر حل شده و نقطه جوش بالاتری نیز دارند.

3- آیا فنولها را می توان در دمای اتاق نگه داشت و استفاده نادرست آن چه عواقبی دارد؟

فنل ماده ای است که می توان آن را در دمای اتاق نگه داشت. اما باید مراقب بود، مکان به خوبی تهویه داشته باشد. در صورت گرما و استفاده نادرست می تواند سمی و قابل اشتعال و حتی سوزاننده باشد.

4- حلالیت فنل در آب چگونه است؟

این ماده آلی به مقدار قابل توجهی در آب می تواند حل شود. تقریبا 84.2 گرم در 1000 میلی لیتر قابلیت انحلال دارد. مخلوط های همگن این ترکیب شیمیایی در مقایسه های جرمی فنل به آب، نزدیک 2.6 می باشد.

5- شرایط نگهداری فنل چگونه است و به چه نحو بسته بندی می شود؟

ترکیب شیمیایی فنل را باید همراه با تجهیزات خاموش کننده نگهداری کرد. این ماده باید کاملا از ترکیبات اکسید کننده دور باشد. در جای خنک، خشک و کاملا بسته باید نگهداری شود. این ماده را به صورت بشکه و گالن نگهداری می کنند.

آنالیز فنول