فرمیک اسید (Formic acid) بعنوان یک اسید ضعیف و ساده‌ترین عضو گروه کربوکسیلیک اسیدها، مایعی بی‌رنگ، خورنده و سمی با رایحه‌ای تند در دمای اتاق است که آن را با نام‌هایی چون جوهر مورچه و متانوئیک اسید نیز می‌شناسند. این اسید که ترکیبی کاملا محلول در آب، اتر و الکل و سایر حلال‌های قطبی است، بعنوان یک ترکیب شیمیایی واسطه، حلال و ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود. متانوئیک اسید برای اولین بار در قرن پانزدهم از تقطیر توده‌ای از مورچه‌های مرده به دست آمد. سپس در سال 1855 یک شیمیدان فرانسوی آن را با استفاده از منوکسید کربن تولید کرد و این روش، همان روشی است که امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در نیش زنبور و ترکیب عمده ماده گزش‌زا در برگ گزنه نیز یافت می‌شود. نکته قابل توجه اینکه فرمیک اسید ترکیبی است که در محیط زیست قابلیت تجزیه دارد.
تولید فرمیک اسید
قسمت عمده و اصلی فرمیک اسید که جزیی از مواد شیمیایی صنعتی است به عنوان محصول فرعی در تولید سایر ترکیبات شیمیایی، به ویژه اسید استیک تولید می‌شود. با این حال امروزه با روند رو به رشد استفاده از آن در مواد نگهدارنده و آنتی‌باکتریال در غذای دام، در صنعت توجه ویژه‌ای به تولید آن می‌شود. زمانی که متانول و مونواکسید کربن در حضور یک باز قوی مانند منواکسید سدیم با هم واکنش دهند، مشتقی از فرمیک اسید به نام متیل فرمات تولید خواهد شد که سپس از هیدرولیز آن، فرمیک اسید تولید می‌شود..
کاربرد فرمیک اسید
کاربرد فرمیک اسید بیشتر به عنوان ماده نگهدارنده و ضدباکتری در غذای دام است. در صنعت کود و کشاورزی، پاشش مقداری از آن روی علف تازه خشک شده از فساد و پوسیدگی آن ممانعت می کند. بعلاوه مواد مغذی آن را تا حد بالایی حفظ خواهد کرد. این ترکیب همچنین به مقدار کم در صنعت نساجی و دباغی نیز کاربرد دارد. برخی از مشتقات آن مانند استرهای فرمات در خوشبوکننده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از کاربردهای فرمیک اسید در زنبورداری است که برای مطالعه بیشتر در مورد آن به مطلبی که به صورت تخصصی برای این کاربرد تهیه شده مراجعه فرمائید.
نکات ایمنی در مورد فرمیک اسید
بیشترین خطر فرمیک اسید، تماس مایع یا بخار غلیظ آن با پوست یا چشم است. تماس پوست با مایع یا بخار آن باعث سوختگی شیمیایی و در صورتیکه با چشم تماس پیدا کند، ممکن است باعث ایجاد آسیبهای دائمی در چشم فرد شود. بطوریکه باید پس از تماس آن با چشم، باید حداقل به مدت 15 دقیقه عضو را با آب شستشو داد. بعلاوه حتی تنفس بخار آن موجب تحریک و سوزش دستگاه نفسی خواهد شد. سازمان غذا و داروی آمریکا مقدار مجاز بخار فرمیک اسید در هوای محیط کار را PPM5 اعلام کرده است. محیط کار با این اسید می‌بایست دارای تهویه هوای مناسب داشته باشد و ترجیحاً کار با آن در زیر هود صورت پذیرد.
متانوئیک اسید در صورت ورود به بدن به آسانی متابولیزه و از بدن دفع می شود اما قرارگیری مداوم در معرض آن باعث ایجاد عوارض مزمن مثل ایجاد حساسیتهای پوستی خواهد شد. همچنین آزمایش روی حیوانات آزمایشگاهی نشان می دهند که قرار گیری طولانی در معرض این ترکیب باعث ایجاد جهش ژنی و آسیبهای کلیوی و کبدی می‌شود. در نهایت محل نگهداری از آن نیز باید جایی خنک و خشک و به دور از ترکیبات ناسازگار و نیز خارج ازدسترس کودکان و حیوانات خانگی باشد.
خرید و فروش فرمیک اسید
فروش فرمیک اسید تولید چین در گالن‌های 25 کیلوگرمی و با درصد خلوص 85 درصد توسط شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات انجام می‌پذیرد. کیمیا تجارت تات این آمادگی را دارد که ضمن دریافت سفارش مشتریان برای این محصول، سایر محصولات شیمیایی مورد نیاز را نیز با بهترین قیمت و کیفیت تأمین کند و در اسرع وقت به وسیله سیستم حمل و نقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال نماید. برای اطلاع از قیمت و خرید این محصول با کارشناسان فروش ما تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول فرمیک اسید
1- این اسید چگونه ماده ای است؟
متانوئیک اسید یا جوهر مورچه، ساده ترین کربوکسیلیک اسید در نیش حشراتی مانند مورچه و زنبور، عسل، برگ گزنه، توت فرنگی، تمشک و سیب است. اسید آلی قوی می باشد و با بوی تند، از متابولیت سمی متانول بدست می آید.
2- اسید فرمیک چه کاربردهای در صنایع مختلف دارد؟
از این ماده به عنوان نگهدارنده و آنتی باکتریال در غذای دام و طیور، نساجی و دباغی، خوشبوکننده ها، مواد شیمیایی و دارویی، چرم، تنظیم کنندهpH ، سموم کشاورزی و حشره کشها، کاتالیست آلومینیوم، واسطه تولید ایزوبوتانول، جداسازی درشت مولکولهای آبگریز در کروماتوگرافی، پاک کننده های چند منظوره، نگهدارنده و طعم دهنده مواد غذایی، پزشکی و لاستیک سازی استفاده می شود.
3- به چه علت از اسید فرمیک در زنبورداری ها استفاده می شود؟
این اسید آلیِ ساده به صورت طبیعی در عسل وجود دارد، اما بخور آن می تواند کنه های واروآ و نای را از بین ببرد و از این طریق جان بسیاری از زنبورها را نجات دهد.
4- تماس با فرمیک اسید چه خطراتی را به دنبال دارد؟
این اسید در تماس پوست یا چشم خطرات جدی ایجاد می کند. مایع یا بخار غلیظ آن باعث سوختگی شیمیایی، آسیبهای دائمی در پوست و چشم، ایجاد حساسیتهای پوستی، تحریک و سوزش دستگاه نفسی، جهش ژنی و همچنین آسیب به کبد و کلیه ها می گردد.
5- فرمیک اسید را چگونه می توان در صنعت تولید کرد؟
برای سنتز آن می بایست مونوکسید کربن و متانول را در حضور مونو اکسید سدیم وادار به واکنش کرد. نتیجه این واکنش، متیل فرمات است که از آبکافت آن در فشار 40 atm، فرمیک اسید تولید می شود.