سولفونیک اسید (Sulfonic acid) معروف به LABSA، یک سورفاکتانت آنیونی است که بیشتر در فرمولاسیون شوینده‌های خانگی مانند مایع ظرف‌شویی و پودرهای لباسشویی بکار می‌رود. این اسید در دو گرید صنعتی و آزمایشگاهی تولید می‌گردد و در حالت مایع قهوه‌ای‌رنگ است. این ترکیب ماده‌ای غیرفرار، جاذب رطوبت و محلول در آب با بوی نامطبوع است که به‌عنوان امولسیون‌کننده و ماده افزودنی استفاده می‌شود. حلالیت آبی بالایی دارد و به‌خوبی در آب حل می‌شود. این ترکیب با طیف وسیعی از سورفکتانت‌های آنیونی، کاتیونی و آمفوتری سازگار است. این محصول یک سورفاکتانت حد واسط بسیار کارآمد در زمینه‌های مختلف است. این ماده شیمیایی ارزان‌ترین و پرمصرف‌ترین سورفاکتانت مورداستفاده در صنایع شوینده است.
این اسید جزء ترکیبات ارگانو سولفور طبقه می‌شود. در واقع همان سولفوریک اسید است که یکی از گروه‌های هیدروکسیل آن با یک گروه آلی جایگزین شده است. نمک‌ها و استرهای سولفونیک اسید، سولفونات نام دارند و دارای کاربردهای گسترده‌ای در صنایع هستند. این ماده حدود یک میلیون بار قوی‌تر از اسید کربوکسیلیک است و به دلیل قطبیت بیشتر به شکل جامد بلوری یا مایع ویسکوز با دمای جوش بالا وجود دارد. این ماده در حالت جامد بی‌رنگ و غیر اکسیدکننده است که این ویژگی‌ها باعث می‌شود به‌عنوان کاتالیزور در واکنش‌های آلی مورداستفاده قرار بگیرد. قطبیت و اسیدیته بالا باعث می‌شود که این اسید در آب محلول باشد. این ماده در آب با زنجیره کوتاه یا بلند حل می‌شود که انواع زنجیره بلند آن خواص شبه دترجنتی دارند.
تولید سولفونیک اسید
سولفونیک اسید با فرایند سولفوناسیون (sulfonation) تولید می‌شوند. معمولاً عامل سولفونات، تری اکسید گوگرد است. تولید این محصول در سه مرحله سولفوناسیون، تخلیه و پالایش و در نهایت فراوری و استفاده طبقه‌بندی می‌شود. کاربرد وسیع این روش تولید اسیدهای آلکیل بنزن سولفونیک است. در این واکنش، تری اکسید گوگرد یک الکتروفیل است و تحت سولفوناسیون مستقیم اسید متان سولفونیک را به اسید متان دی سولفونیک تبدیل می‌کند. بسیاری از اسیدهای سولفونیک آلکان از بی سولفیت به دست می‌آیند که به آلکن‌های انتهایی اضافه می‌شوند یا توسط آلکیل هالیدها آلکیله می‌شوند. البته اسیدهای سولفونیک را می‌توان با اکسیداسیون تیول‌ها نیز تولید کرد.
کاربرد سولفونیک اسید
سولفونیک اسید به‌عنوان کاتالیزور برای تولید ترکیبات شیمیایی مختلف در صنایع استفاده می‌شود. این ماده باعث می‌شود که رنگ محکم به پارچه بچسبد و قابلیت شستشوی پشم و ابریشم را بهبود می‌بخشند. اکثر رنگ‌های قابل شستشو در فرمولاسیون خود حاوی این اسید یا گروه عاملی سولفونیل هستند. برخی از مشتقات این اسید مثل داروهای سولفات، آنتی‌بیوتیک‌های مهمی در صنایع تولیددارو هستند. این اسید همچنین در تولید سموم دفع آفات برای بهبود کیفیت افشانه استفاده می‌شود.
نمک‌های سدیم سولفونیک اسید آلیفاتیک یا آروماتیک با زنجیره بلند معمولاً به‌عنوان مواد شوینده استفاده می‌شوند. برخلاف صابون‌های معمولی که حاوی نمک کربوکسیلیک اسید هستند، صابون‌های حاوی سولفونات‌ها در آب سخت سفیدک ایجاد نمی‌کنند؛ زیرا یون‌های کلسیم و منیزیم موجود در آب سخت برخلاف کربوکسیلات‌ها باعث تشکیل رسوبات نامحلول با سولفونات‌ها نمی‌شوند؛ بنابراین، این ترکیب به‌عنوان عامل تولیدکننده کف در فرمولاسیون بسیاری از محصولات شوینده، پودرهای شستشو، کیک دترجنت، صابون مایع و جامد مورداستفاده قرار می‌گیرد. کاربرد گسترده این ماده در صنایع مختلف خصوصاً شوینده‌ها باعث شده که سالیانه حدود ۲ میلیارد کیلوگرم آلکیل بنزن سولفونات برای اهداف مختلف صنعتی تولید شود. برای مطالعه بیشتر در خصوص کاربرد و مزایای سولفونیک اسید در مواد شوینده به مطلب اختصاصی آن مراجعه و بیشتر بخوانید.
نکات ایمنی در مورد سولفونیک اسید
این ترکیب یک اسید قوی و خورنده است که در تماس با بدن می‌تواند آسیب‌های چشمی و پوستی ایجاد نماید. این ماده باعث تحریک چشم، پوست و ریه می‌شود؛ بنابراین هنگام کارکردن با آن از تهویه محل مطمئن شوید و حتماً از دستکش و ماسک استفاده کنید. این ماده به دلیل ارزانی و عملکرد خوب بیشترین حجم سورفکتانت‌های سنتزی را تشکیل می‌دهد که می‌تواند خشک شود و به پودر پایدار تبدیل شود. همچنین به دلیل داشتن زنجیره مستقیم محیط‌زیست دوست و زیست‌تخریب‌پذیر است. پس می‌بایست از نشت و سرازیرشدن آن به آب‌ها جلوگیری کرد. این اسید را باید در ظرف اصلی نگهداری کرد و هرگز آن را استشمام نکرد؛ زیرا بخارات آن باعث سوختگی شیمیایی دستگاه تنفسی می‌شود.
خرید و فروش سولفونیک اسید
خرید و فروش سولفونیک اسید تولید ایران در بشکه‌های ۲۰۰ کیلوگرمی توسط شرکت کیمیا تجارت تات آمادگی صورت می‌پذیرد. این شرکت معتبر به نام در حوزه مواد شیمیایی ضمن دریافت سفارش مشتریان برای این محصول، سایر محصولات موردنیاز را نیز با بهترین قیمت و کیفیت تأمین کند و دراسرع‌وقت به‌وسیله سیستم حمل‌ونقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال نماید. برای اطلاع از قیمت و خرید این محصول با کارشناسان مجرب و باتجربه واحد فروش ما تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول سولفونیک اسید
۱- در صنعت تولید محصولات پوستی، علت استفاده از سولفونیک اسید چیست؟
در این صنعت از این اسید به سبب قابلیت آن برای جذب اشعه فرابنفش، فعال‌سازی آنزیم‌های پوستی و جذب سلول‌های مرده پوست استفاده می‌کنند. ازاین‌رو محصولات حاوی این ماده دارای تأثیر روشن‌کنندگی و جوان‌سازی پوست هستند.
۲- چرا از این ماده برای پاک‌سازی دستگاه‌ها و تجهیزات کشاورزی استفاده می‌شود؟
این ترکیب به سبب دارابودن خاصیت ضدخوردگی، به‌منظور پاک‌سازی دستگاه‌ها و تجهیزات کشاورزی به کار گرفته می‌شود.
۳- گریدهای صنعتی و آزمایشگاهی اسید سولفونیک چه تفاوتی با هم دارند؟
گریدهای صنعتی و آزمایشگاهی این ماده تنها در درصد خلوص با یکدیگر تفاوت دارند. گرید آزمایشگاهی آن غالباً درصد خلوص بیشتری نسبت به گرید صنعتی آن دارد. گرید صنعتی آن را غالباً در حجم و تناژهای بالا خریداری می‌کنند. درحالی‌که خرید گرید آزمایشگاهی غالباً در مقادیر کم خریداری می‌شود. از نظر قیمت مسلماً به سبب هزینه‌های تخلیص گرید آزمایشگاهی گران‌قیمت‌تر است.
۴- سولفانیلیک اسید چه تفاوتی با سولفونیک اسید دارد؟
سولفانیلیک اسید نام دیگر رایج برای سولفونیک اسید است. پس این دو عبارت اشاره به یک ماده داشته و هیچ تفاوتی با هم ندارند.
۵- کدام حالت فیزیکی سولفونیک اسید در فرمولاسیون مواد شوینده استفاده می‌شود؟
در فرمولاسیون مواد شوینده مختلف از هر دو حالت فیزیکی مایع و پودری این اسید استفاده می‌کنند. در ترکیب مواد شوینده، این ماده به‌عنوان عامل ازبین‌برنده انواع لکه، ایجادکننده کف و پاک‌کننده به کار می‌رود.