سولفات کبالت (Cobalt (II) sulfate) یکی از مشتقات و نمک‌های کبالت به شکل کریستال‌هایی با رنگ مایل به قرمز است. این نمک معدنی ترکیبی از کبالت و سولفات است که رنگ قرمز آن از یون کبالت حاضر در این ترکیب نشئت می‌گیرد. سولفات کبالت از ترکیبات و نمک‌های سولفات و استرهای سولفوریک اسید است که با جایگزینی یک یا هر دو هیدروژن با فلز تشکیل می‌شوند. برخلاف فلورایدها و اکسیدهایی که معمولاً نامحلول هستند، اکثر ترکیبات سولفات فلزی به‌راحتی در آب برای مصارف مانند تصفیه آب محلول هستند. نمک‌های اسیدی مانند سولفات کبالت به‌طورکلی در آب محلول هستند و محلول حاصل حاوی غلظت متوسط یون‌های هیدروژن با pH کمتر از ۷ است؛ بنابراین می‌تواند یک محلول اسیدی را ایجاد سازد.
معمولاً نمک‌های اسیدی به‌عنوان اسید واکنش می‌دهند و بازها را خنثی می‌کنند و میزان گرمای حاصل از این خنثی‌سازی بسیار کمتر از خنثی‌سازی اسیدهای معدنی است. این نمک به دلیل فرد بودن تعداد الکترون‌های آن جز نمک‌های مغناطیسی به‌حساب می‌آید. در شرایط عادی، این ترکیب به‌صورت پایدار خواهد بود؛ اما زمانی که در اثر حرارت تجزیه شود می‌تواند اکسیدهای گوگرد و اکسیدهای کبالت را تولید کند. سولفات کبالت کاربردهای متنوعی دارد طور یکه در گریدهای مختلف برای مصارف نظامی، فنی، غذایی، دارویی و کشاورزی استفاده می‌شود.
کاربرد سولفات کبالت
سولفات کبالت ترکیبی پر کاربرد است که از آن در صنایع گوناگون بهره می‌برند. از جمله در صنعت آبکاری، صنعت رنگ، کشاورزی، ساخت باتری‌های قابل‌شارژ و همچنین دامداری بکار می‌رود. در ادامه به‌اختصار به این کاربردها در هر کدام از موارد فوق می‌پردازیم.
سولفات کبالت در صنعت آبکاری
سولفات کبالت یکی از عناصری است که از آن برای ایجاد پوششی مناسب جهت جلوگیری از خوردگی سایر فلزات می‌توان بهره برد. این ماده در آبکاری فلزاتی مانند نیکل استفاده می‌شود و باعث شفافیت و جلوگیری از اکسیداسیون آن می‌گردد. امروزه در آبکاری نیکل از این ماده به دلیل قیمت بالای آن میزان کمتر از ۳۰ گرم استفاده می‌شود.
سولفات کبالت در صنعت رنگ
از این ماده در تولید پیگمنت‌های رنگی بخصوص رنگ آبی استفاده می‌شود. از گذشته تا کنون این ترکیب برای تزیین ظروف چینی، شیشه و همچنین در سرامیک، لعاب و مینا برای محافظت در برابر تغییر رنگ استفاده شده است. همچنین در جوهر لیتوگرافی، سمپاتیک یا مرکب نامرئی و نیز جوهرهای مصنوعی به‌عنوان خشک‌کننده رنگ و لاک‌ها نیز از این ترکیب بهره می‌برند.
سولفات کبالت در کود و کشاورزی
کبالت در فرایند رشد گیاه بسیار مهم است و به پتانسیل کامل رشد و بلوغ گیاهان کمک می‌کند. این ماده باعث افزایش میزان مقاومت گیاه در برابر خشکی و بی‌آبی، و جذب CO2 می‌شود. این امر بر رشد کامل و سالم جوانه تأثیر می‌گذارد. کبالت علاوه بر تأثیری که بر ظاهر بیرونی گیاهان می‌گذارد، بر بسیاری از واکنش‌های شیمیایی و بیولوژیکی که گیاه باید انجام دهد نیز اثرگذار است.
کبالت جزء اصلی ویتامین B۱۲ و پروپیونات است. پروپیونات در واقع یکی از منابع اصلی انرژی مورداستفاده گیاه برای ادامه رشد است و ویتامین B۱۲ برای تقسیم سلولی موردنیاز است که نقش مهمی در رشد گیاهان دارد. زیرا که با تقسیم سلولی امکان رشد بیشتر گیاهان فراهم می‌گردد. یکی دیگر از عملکردهایی که کبالت به آن کمک می‌کند یا آن را ارتقا می‌دهد، توانایی تثبیت نیتروژن حبوبات در گیاهان است. میزان و نحوه مصرف کودهای سولفات کبالت پس از آزمایش خاک و تعیین میزان اسیدیته توسط کارشناسان مشخص می‌گردد.
سولفات کبالت در باتری‌های قابل شارژ
بسیاری از شرکت‌های خودروسازی در سراسر جهان از جمله شرکت خودروسازی تسلا برای توسعه خودرو های برقی به باتری‌های قابل‌شارژ بزرگ نیاز دارند که این باتری‌ها از سولفات کبالت ساخته می‌شوند. این باتری‌ها باید عملکرد بالا، دوام و صرفه‌جویی در مصرف انرژی داشته باشد. انتظار می‌رود بیش از ۵۰ درصد تولید کبالت در آینده نزدیک برای تولید باتری خودروهای برقی در صنعت خودروسازی مصرف گردد. باتری‌های لیتیوم یونی از جمله باتری‌های هستند در ساختار آنها از کبالت سولفات بکار رفته است.
سولفات کبالت در دامداری
کبالت جز اصلی ویتامین B۱۲ است و از این ماده می‌توان در غذای دام‌ها استفاده کرد. تنها نشخوارکنندگانی مانند گوسفند، گاو و بز که توانایی سنتز ویتامین B۱۲ را دارند، می‌توانند از مکمل‌های کبالت استفاده کنند. ویتامین B۱۲ بر متابولیسم انرژی و افزایش گلبول‌های قرمز مؤثر است. کمبود کبالت در خاک باعث کمبود ویتامین B۱۲ در غذای دام‌ها می‌گردد.
نکات ایمنی در مورد کبالت سولفات
سولفات کبالت بالقوه یک ترکیب معدنی خطرناک است و لازم است تا نکات ایمنی در حین کار با آن به‌شدت رعایت شوند. این ترکیب ممکن است در صورت استنشاق باعث ایجاد تحریک در سیستم تنفسی و بروز حساسیت یا علائم آسم یا سایر مشکلات تنفسی شود. همچنین در صورت تماس مستقیم با پوست و چشم می‌تواند باعث بروز حساسیت‌های پوستی و چشمی شود. برخی از علائم واکنش آلرژیک به این ترکیب معدنی عبارت‌اند از؛ بثورات پوستی، خارش، تورم، مشکل در تنفس، حس سوزن‌سوزن‌شدن در دست‌وپا، سرگیجه، سبکی سر، درد قفسه سینه، درد ماهیچه‌ای یا گرگرفتگی. این ماده می‌تواند به قلب، کلیه و تیروئید آسیب‌های جدی برساند.
در صورت تماس طولانی‌مدت با این ماده امکان خطر ابتلا به سرطان، به‌ویژه سرطان ریه را افزایش دهد. بانوان باردار در صورت تماس با این ماده در معرض خطر سقط‌جنین خواهند بود. ورود این ترکیب به آب‌های آزاد اثرات زیست‌محیطی بسیار مخربی را بر جای می‌گذارد و باعث ازبین‌رفتن ماهی‌ها و آبزیان دیگر می‌شود.
بر اساس آنچه که گفته شد، لازم است تا در حین کار با سولفات کبالت از وسایل مراقبت شخصی مانند دستکش، عینک و ماسک تنفسی مخصوص استفاده کرد. بعلاوه محیط کار با آن بایستی دارای سیستم گردش هوا و تهویه مناسب باشد تا خطرات آن به حداقل برسد. همچنین این ترکیب را در ظروف در بسته و به‌دوراز هر گونه رطوبتی باید نگهداری کرد. دفع آن و یا زباله‌های دارای این ترکیب باید به‌صورت جدی مراقبت نمود تا از آسیب به محیط‌زیست جلوگیری شود.
خرید و فروش سولفات کبالت
سولفات کبالت تولید چین در بشکه‌های ۵۰ کیلوگرمی با درصد خلوص ۹۹ توسط شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات آماده تحویل به مشتریان است. شرکت کیمیا تجارت تات آمادگی دارد ضمن دریافت سفارش مشتریان برای این ترکیب معدنی پرکاربرد، سایر مواد شیمیایی موردنیاز را نیز با بهترین قیمت و کیفیت تأمین کند و دراسرع‌وقت به‌وسیله سیستم حمل‌ونقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال نماید. برای اطلاع از قیمت و خرید این محصول با کارشناسان فروش ما تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول سولفات کبالت
۱- سولفات کبالت چه کاربردهایی دارد؟
سولفات کبالت دارای کاربردهای وسیعی در صنایع مختلف است. برخی از کاربردهای این ماده در حمام‌های آبکاری، در باتری‌سازی، در صنایع الکتروشیمیایی، در رنگ‌ها و جوهرها، تصفیه آب، به‌عنوان عامل رنگ، تهیه انواع رنگ‌دانه‌های صنعتی، جوهرهای سمپاتیک، استخراج و خالص‌سازی مواد معدنی، به‌عنوان مکمل برای کمبود ویتامین B۱۲ و به‌عنوان یک افزودنی به خاک و خوراک دام است.
۲- خطرناک سولفات کبالت برای بدن چیست؟
اثرات تماس طولانی‌مدت یا مکرر با این ماده ممکن است باعث ایجاد حساسیت پوستی و آسم شود. بلع آن بر قلب، مغز استخوان و تیروئید تأثیر می‌گذارد. این ماده احتمالاً برای انسان سرطان‌زا است.
۳- سولفات کبالت چگونه تولید می‌شود؟
این ماده با واکنش فلز کبالت یا هیدروکسید کبالت با اسید سولفوریک تهیه می‌شود.
۴- سولفات کبالت چیست؟
این ماده دارای بلورهای کریستالی منوکلینیک به رنگ قرمز است. این ماده جزو مواد شیمیایی خطرناک است، لذا به‌شدت سمی است و البته بی بو است. فرمول مولکولی این ماده معدنی CoSO4 است که به دو صورت آبدار و بی آب تشکیل می‌شود. این ماده دارای تعداد فرد الکترون است، لذا نمک‌های این ماده پارامغناطیس هستند.
۵- آیا کبالت سرطان‌زا است؟
قرارگیری در معرض طولانی‌مدت کبالت ممکن است باعث سرطان شود. البته میزان آسیب بستگی به دوز، مدت‌زمان و کار انجام شده دارد.