سدیم لیگنوسولفونات (Sodium Lignosulfonate) یا خمیر چوب، عصاره خمیر بامبو است که از طریق اصلاح و خشک کردن ایجاد می‌شود. این ترکیب که پودری خشک و سورفکتانتی آنیونی است، به حالت مایع یا پودر به رنگ زرد روشن متمایل به قهوه ای می‌باشد. لیگنوسولفونات‌ها به عنوان یک محصول جانبی صنعت خمیر کاغذ، قیمت پایینی دارند و علی رغم عملکرد محدود، نقش مهمی در بهبود کیفیت بتن ایفا می‌کنند. سدیم لیگنوسولفونات همانند کلسیم لیگنو سولفونات، یک انتقال‌دهنده آب است.سایر ویژگیهای این ماده شیمیایی عبارتند از: محتوای کم هوا، کاهش سرعت آب، انطباق با انواع سیمان و زیست تخریب پذیری. این ماده شیمیایی حاوی بیش از 80 درصد مواد آلی و غنی از پتاسیم و نیتروژن است. لیگنوسولفونات به دلیل داشتن گروه‌های سولفونات زیاد، انحلال پذیری خوبی در آب دارند. همچنین در اتیلن گلایکول، پروپیلن گلایکول، دی متیل سولفوکسید و مخلوط های آب متانول- آب و دوکسان انحلال پذیر است.
تولید سدیم لیگنوسولفونات
ماده و ترکیب اصلی برای تولید لیگنوسولفونات، لیگنین است. لیگنین که یک پلیمر آلی پیچیده در دیواره سلولی گیاهان است، پس از سلولز، دومین مولکول آلی موجود در کره زمین است. در فرایند تولید سلولز کاغذ سازی، لیگنین جدا می‌شود. از آنجایی که لیگنین در آب حل نمی‌شود از آن در فرایندهای دیگر برای جداسازی نیز بهره می‌‌برند. از رایج‌ترین روشهای جداسازی روش پخت سولفیت است. در فرآیند پخت سولفیت که شامل نمک‌های سولفیت و یا بی‌سولفیت و دمای 170-140 درجه سانتیگراد است، پیوندهای درونی لیگنین و با پلی ساکارید ها شکسته شده، وزن مولکولی آن کاهش یافته و همزمان سولفاته می‌شود. محصول جداسازی که در فاز مایع است شامل لیگنوسولفونات‌ها، نمک‌ها، شکرها و مشتقات آنها خواهد بود. سپس مجدداً این ماده نیز تصفیه و محصول نهایی لیگنوسولفونات‌ها که ماکرومولکول‌های منشعب هستند، تولید خواهد شد.
کاربرد سدیم لیگنوسولفونات
کاربرد سدیم لیگنوسولفونات وسیع و در بخشهای مختلف صنعتی قابل ملاحظه است. سدیم لیگنوسولفونات در صنایع غذایی به عنوان یک عامل فسفری برای تولید کاغذ و در صنعت چسب برای مواردی که در تماس با مواد غذایی قرار دارند، استفاده می‌شوند. برای مطالعه بیشتر در خصوص کاربرد سدیم لیگنوسولفونات در صنایع غذایی به مقاله کامل آن می‌توانید مراجعه کنید. این ماده دارای خواص ضدمیکروبی و نگهدارنده و به عنوان ماده ای در خوراک حیوان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنعت ساختمان به عنوان کنترل کننده و کاهنده آب در بتن بکار می‌رود.
با انجام آزمایشات متعدد ثابت شد که لیگنو سولفونات در جلوگیری از خاک ماسه‌ای بسیار مؤثر است و می تواند به عنوان ماده ماسه ثابت بیابانی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین از سدیم لیگنو سولفونات به عنوان ترکیب شیمیایی ساختمان برای ساخت و ساز، سرامیک، پودر معدنی، صنایع شیمیایی، صنایع نساجی، صنعت متالورژی و نفت، مواد مقاوم در برابر آتش، گرانولیت لاستیک، پلیمریزاسیون آلی رزین، رنگ‌ها، سموم دفع آفات، سیمان و آسفالت، تصفیه آب، دوغاب زغال سنگ، بتن، مواد نسوز، کود مرکب، ذوب، ریخته‌گری و چسب استفاده می‌شود.
نکات ایمنی در مورد سدیم لیگنوسولفونات
سدیم لیگنوسولفونات بایستی در محلی خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود و از تماس با باران و رطوبت هنگام ذخیره جلوگیری به عمل آید. در صورت جمع شدن، آن را خرد کرده و به صورت محلول درآورید تا تأثیر آن حفظ شود. این ترکیب در حالت کلی ترکیبی ایمن و بدون خطر است اما در صورتی که در معرض میزان زیادی از آن قرار گیرید می‌تواند خطرناک تلقی گردد. بنابراین در حین کار با این ماده شیمیایی، استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی را از یاد نبرید تا حداقل آسیبی به شما نرسد. همچنین از هر گونه تماس سدیم لیگنوسولفونات با پوست یا چشم باید اجتناب شود.
سوالات متداول سدیم لیگنوسولفونات
1- دلیل افزودن سدیم لیگنو سولفونات در مخلوط بتن چیست؟
سدیم لیگنو سولفونات موجب کاهش نیاز به آب می شود و همچنین کارایی بتن را افزایش دهد. تحقیقات نشان داده است که این ماده شیمیایی را می توان با سیمانهای مختلف و انواع سنگریزه های ساختمانی مخلوط کرد.
2- سدیم لیگنو سولفونات در صنعت نفت چه کاربردی دارد؟
سدیم لیگنو سولفونات یک سورفکتانت آنیونی است که پتانسیل خوبی برای افزایش بازدهی فرایندهای نفتی (ROE) دارد. این ترکیبات به دلیل اینکه می توانند از مواد خام تجدیدپذیر و سازگار با محیط زیست سنتز شوند مورد توجه قرار می گیرند. همچنین سورفکانتهای مبتنی بر سدیم لیگنو سولفونات نسبتا ارزان تر از سایر سورفکتانتها هستند.
3- سدیم لیگنو سولفونات چه تاثیری در تولید پارچه پشمی دارد؟
این محصول برای افزایش چسبندگی سطحی بین لاتکس لاستیکی طبیعی و پارچه پشمی استفاده می شود. این ماده شیمیایی در تولید پارچه پشمی همراه با لاتکس لاستیکی طبیعی مانند سیمان عمل می کند و به طور قابل توجهی بر افزایش انعطاف پذیری پارچه تاثیر دارد.
4- سایر نامهای تجاری سدیم لیگنو سولفونات چیست؟
سدیم لیگنو سولفونات (Sodium lignosulfonate) با نامهای لیگنو سولفونات سدیم، متوکسی فنیل، سولفوناتو پروپیل فنوکسی، دی سدیم و هیدروکسی نیز در بازار می شناسند.سدیم
5- لیگنو سولفونات در کدام صنایع بیشترین کاربرد را دارد؟
این ماده شیمیایی در فرایندهای پلیمریزاسیون آلی، بتن سازی و تولیدات سرامیک، تولیدات ضد حریق، نساجی، صنایع نفت و لاستیک سازی، تولید پودرهای معدنی و صنایع متالورژی مورد استفاده قرار می گیرد.