سدیم هیدروژن کربنات یا سدیم بی‌کربنات (Bicarbonate of Soda) معروف به جوش شیرین، بی بو و بی‌مزه است. جوش‌شیرین در آب دارای ویژگی آمفوتر است؛ یعنی می‌تواند در آب به‌عنوان اسید یا باز رفتار کند. رفتار اسیدی آن به سبب وجود هیدروژن در فرمول شیمیایی آن است که در صنایع مختلف به‌عنوان آزادکننده کاربرد دارد. این ترکیب به‌صورت پودر سپید یا بلورین ملاحظه میشود. این ترکیب جاذب رطوبت و بوگیر است. همچنین در آب به طور کامل انحلال‌پذیر است؛ اما در استون و متانول به طور کامل حل نمی‌شود و در اتانول نیز نامحلول است. این ترکیب غیر سمی با محیط زیست سازگار است و توانایی خاموش کردن آتشهای کوچک را دارد.
تولید جوش شیرین
به طور طبیعی جوش شیرین در چشمه‌های آب‌معدنی یافت میشود. به طور مصنوعی نیز هنگام عبور گاز بی‌کربنات سدیم و CO2 محلول جوشان کربنات سدیم خالص هیدروکسید سدیم مانند رسوب ته‌نشین می‌شوند سدیم بی‌کربنات در فرایند سالوی به‌عنوان فراورده فرعی تولید میشود. در این فرایند، کلرید سدیم با آمونیاک و دی‌اکسیدکربن واکنش می‌دهند و بی‌کربنات سدیم مانند رسوب ته‌نشین خواهد شد. این رسوب را صاف و خشک می‌کنند تا در اثر حرارت کربنات سدیم حاصل شود.
کاربرد جوش شیرین
از جوش شیرین در صنایع غذایی و مواد اولیه غذایی، بهبود بهره‌وری دام و طیور، محصولات بهداشتی و ضدعفونی استفاده میشود. همچنین در کپسول‌های آتش‌نشانی، خنثی‌سازی اسید و باز و صنعت داروسازی نیز کاربرد دارد. سایر کاربردها را می‌توانید در مطلب کامل و جامع جوش شیرین ترکیبی پرکاربرد ملاحظه فرمایید. علاوه بر این برخی کاربردهای ساده‌تر و حتی خانگی می توان برای جوش شیرین نام برد که از آن جمله کاربرد جوش شیرین برای دندان، رسوب گیری کتری با جوش شیرین و ساخت کوکتل حمام.
تفاوت جوش شیرین با بکینگ پودر
گاهی جوش شیرین و بکینگ پودر را یکسان تلقی می‌کنند؛ اما این دو دارای تفاوت‌هایی هستند. این محصول ترکیبی قلیایی بوده، درحالی‌که بکینگ پودر از ترکیب اسید با سدیم بی‌کربنات به دست می‌آید. اسید موجود در بکینگ پودر به شکل نمک است و تا وقتی مایعی به آن اضافه نشود واکنشی رخ نمی‌دهد. برای مطالعه بیشتر در خصوص شباهت و تفاوت جوش شیرین با بیکینگ پودر مقاله اختصاصی آن را مطالعه کنید.
نکات ایمنی در مورد جوش شیرین
خوردن جوش شیرین بدون ضرر است مگر اینکه به مقدار خیلی زیاد استفاده شود. بوییدن آن ممکن است سبب سوزش بینی یا گلو شود. در اثر تماس با پوست حساس، ممکن است باعث ایجاد خارش یا سوزش در پوست شود. همچنین این ترکیب در اثر تماس با چشم ممکن است سبب ایجاد سوزش و سرخی در چشم شود. استفاده از جوش شیرین در پخت انواع نان و شیرینی مضر است. افرادی که از ناراحتی معده رنج می‌برند، نباید از فراورده‌های تولیدی با جوش شیرین استفاده کنند. به طور مشخص نباید از نان‌های پخته شده توسط این ترکیب مصرف کنند؛ زیرا که برای هضم غذا مضر است. برای اطلاع بیشتر و بررسی مهمترین ضررهای جوش شیرین به مطلب تخصصی آن مراجعه کنید.
خرید و فروش جوش شیرین
جوش شیرین همان‌طور که گفته شد ترکیبی پر کاربرد در صنایع گوناگون است و براین‌اساس خریدوفروش آن با قیمت مناسب برای صنایع متقاضی بسیار حائز اهمیت است. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات یکی از مراجع فروش مواد شیمیایی با قیمت مناسب است که محصولات متنوعی را با حمل‌ونقلی ایمن به سراسر کشور ارسال می‌کند. برای خرید جوش شیرین با کاربرد مدنظر خود می‌توانید با کارشناسان مجرب ما در تماس باشید و همچنین قیمت به‌روز این محصول مهم را استعلام کنید.
سوالات متداول جوش شیرین
۱- جوش شیرین را با چه نام‌هایی می‌شناسند و بارزترین ویژگی‌های فیزیکی آن چیست؟
نام‌های دیگر آن عبارت‌اند از؛ بی‌کربنات سودا، بی‌کربنات سدیم، کربنات اسید سدیم یا سدیم هیدروژن کربنات. از مهمترین شاخص‌های فیزیکی آن می‌توان به تظاهر پودریِ سفیدرنگ اشاره کرد که جاذب بسیار خوبی برای رطوبت و بو است.
۲- جوش شیرین را از چه ماده‌ای می‌گیرند؟
این ترکیب اساساً از کربنات سدیم یا خاکستر سودا (به‌صورت طبیعی و مصنوعی) گرفته میشود. این ماده به‌صورت طبیعی از تبدیل سنگ معدن به خاکستر سودا و سپس ترکیب با دی‌اکسیدکربن استخراج میشود. طبیعی‌ترین شکل جوش شیرین، ناکولیت است که فاقد هیچ‌گونه افزودنی شیمیایی است. این ترکیب در دو گرید خوراکی و صنعتی تولید میشود که برای مطالعه بیشار در خصوص این دو گرید، پیشنهاد می کنیم تا مقاله تفاوت جوش شیرین خوراکی و صنعتی چیست؟ را بخوانید.
۳- از جوش شیرین در چه صنایعی استفاده میشود؟
از بی‌کربنات سدیم در صنایعی مانند صنایع غذایی، شیمیایی، پزشکی، دندانپزشکی، آرایشی و بهداشتی، غذای دام و طیور و بسیاری صنایع دیگر به طور گسترده‌ای استفاده می‌کنند و محصولات فراوانی وجود دارند که این ترکیب یکی از اصلی‌ترین مواد سازنده آنها است.
۴- جوش شیرین گرید خوراکی دارای چه کاربردهایی است؟
ساخت خمیردندان‌های تجاری، ساخت اسکراب‌های پوستی، ازبین‌برنده انواع آکنه، تنظیم‌کننده pH پوست و دستگاه گوارش، درمان سوزش معده، ساخت انواع بکینگ پودر، متخلخل کردن خمیر نان، مکمل غذایی دام و طیور، ساخت نوشابه‌های گازدار و…
۵- کاربردهای جوش شیرین گرید صنعتی چیست؟
پاک‌کردن و ساییدن سطوح، تولید پاک‌کننده‌ها و شوینده‌های خانگی، عمل‌آوردن نخ‌های پشمی و ابریشمی در صنعت نساجی، تولید کپسول‌های خاموش‌کننده آتش، ازبین‌بردن زنگ‌زدگی یا رنگ از سطوح فلزی و آجری (جوش‌دادن سودا)، تولید لاستیک و اسفنج، کنترل آلودگی هوا، دباغی چرم، تنظیم pH استخر و…