سدیم تری پلی فسفات (STPP) ترکیبی جامد و پلیمری در دسته ترکیبات معدنی با فرمول شیمیایی Na5P3O10 است. این ترکیب معدنی کاربرد گسترده‌ای در بسیاری از محصولات خانگی و صنعتی دارد اما می‌تواند به محیط‌زیست نیز آسیب برساند. سدیم تری پلی فسفات یک نمک و پودر کریستالی سفیدرنگ است که به دو صورت بدون آب و شش آبه وجود دارد. این ترکیب مانند نمک‌های دیگر در آب محلول بوده و در الکل‌هایی مانند اتانول نامحلول است. نکته مهم اینکه این ترکیب به علت ساختار پلیمری که دارد نسبت به سایر فسفات‌ها بسیار پایدارتر است.
این ترکیب می‌تواند رطوبت موجود در هوا را جذب کند و به همین دلیل برای نگهداری باید آن را گاززدایی کرد. این ماده قادر به واکنش با یون‌هایی مانند کلسیم، سرب و منیزیم در آب است و به‌صورت یک‌لایه نازک روی دیواره‌ها رسوب می‌کنند و در نتیجه مانع از خوردگی می‌شوند. STPP می‌تواند به یون‌های فلزی متصل شود و از دخالت آنها در فرایندهای شیمیایی ممانعت کند که این خاصیت آن را در تصفیه آب با کاهش سختی آب و نیز فرمولاسیون مواد شوینده مؤثر می‌سازد. بعلاوه می‌تواند به حفظ و تنظیم میزان pH در محلول‌ها کمک کند که این ویژگی منحصربه‌فرد آن را برای فرایندهای صنعتی ارزشمند می‌کند.
تولید تری پلی فسفات
اولین‌بار تری پلی فسفات با استفاده از واکنش الکترو گرمایی اسید فسفریک تولید شد که در آن از حرارت بالا برای تولید بخار فسفر استفاده می‌شود. با خنثی‌سازی این اسید با ترکیبات حاوی سدیم مانند هیدروکسید سدیم یا سدیم کربنات، به‌طوری‌که محلول نهایی حاوی مخلوطی از مونو سدیم و دی سدیم فسفات با همین نسبت باشد. در ادامه مخلوط را خشک و در دمای بالای ۳۰۰ درجه سانتیگراد کلسینه می‌کنند تا کریستال به دست آید و در نهایت منجر به تولید این ترکیب با خلوص بالا می‌شود. با این روش سالانه دو میلیون تن از این ماده تولید می‌گردد. البته با روش دیگری نیز این محصول تولید می‌شود که به فرایند مرطوب (wet process) معروف است.
کاربرد تری پلی فسفات
تری پلی فسفات کاربردهای فراوان و گوناگونی دارد که در ادامه به توضیح برخی از آنها می‌پردازیم. این ترکیب در مواد شوینده و پاک‌کننده مانند شوینده‌های لباسشویی و ظرف‌شویی بسیار بکار می‌رود. این محصول منجر به نفوذ عمیق مواد شوینده به الیاف لباس و سایر سطوح می‌شود. همچنین با ایجاد کلات با یون‌های سخت‌کننده آب به ایجاد کف و حباب بیشتر نیز کمک می‌کند و خاصیت دیسپرس کنندگی را نیز افزایش می‌دهد. همچنین به علت داشتن خاصیت قلیایی می‌تواند در ازبین‌بردن لکه‌ها کمک‌کننده باشد. بعلاوه با خنثی‌کردن اسید موجود در آب آن را تصفیه و نرم خواهد کرد.
سدیم تری پلی فسفات می‌تواند باعث طراوت و تازگی در گوشت و غذاهای دریایی و کاهش سرعت فساد ودرنتیجه بهبود نگهداری این مواد غذایی شود. این ماده شیمیایی به حفظ رنگ طبیعی گوشت و ماهی کمک می‌کند و باعث بهبود بافت آنها می‌شود. این امر با نگهداشتن رطوبت مواد غذایی و کاهش سرعت خشک‌شدن آنها امکان می‌پذیرد. بعلاوه از آن به‌عنوان یک برنزه کننده برای چرم‌ها استفاده می‌شود. همچنین از این ترکیب شیمیایی به‌عنوان یک عامل مقاومت در برابر روغنی شدن در تولید کاغذ نیز بهره می‌برند. از دیگر کاربردهای این محصول می‌توان به پالایش نفت، متالوژی، صنایع معدن و تصفیه آب اشاره کرد. در تصفیه آب از تشکیل رسوب در سیستم های آب صنعتی جلوگیری کرده و نیز برای به حداقل رساندن رسوب در بویلرها و برج های خنک کننده استفاده می شود.
سدیم تری پلی فسفات می‌تواند باعث طراوت و تازگی در گوشت و غذاهای دریایی و کاهش سرعت فساد و درنتیجه بهبود نگهداری این مواد غذایی شود. این ماده شیمیایی به حفظ رنگ طبیعی گوشت و ماهی کمک می‌کند و باعث بهبود بافت آنها می‌شود. این امر با نگهداشتن رطوبت مواد غذایی و کاهش سرعت خشک‌شدن آنها امکان می‌پذیرد. بعلاوه از آن به‌عنوان یک برنزه کننده برای چرم‌ها استفاده می‌شود. همچنین از این ترکیب شیمیایی به‌عنوان یک عامل مقاومت در برابر روغنی شدن در تولید کاغذ نیز بهره می‌برند. از دیگر کاربردهای این محصول می‌توان به پالایش نفت، متالورژی، صنایع معدن و تصفیه آب اشاره کرد. در تصفیه آب از تشکیل رسوب در سیستم‌های آب صنعتی جلوگیری کرده و نیز برای به‌حداقل‌رساندن رسوب در بویلرها و برج‌های خنک‌کننده استفاده می‌شود.
شرایط نگهداری از تری پلی فسفات
تری پلی فسفات جاذب رطوبت است و حتی می‌تواند رطوبت موجود در هوا را جذب کند. به همین سبب برای افزایش ماندگاری باید آن را گاززدایی کرد و درب آن را به طور کامل بست. همچنین در محیط خشک و خنک و دارای تهویه مناسب و دور از رطوبت و مواد ناسازگار مانند اسیدهای قوی نگهداری شود.
نکات ایمنی در مورد تری پلی فسفات
ازآنجایی‌که کاربردهای سدیم تری پلی فسفات بسیار است، توجه به نکات ایمنی در کار با این ترکیب معدنی حائز اهمیت است؛ بنابراین لازم است در هنگام کار با آن از روپوش، دستکش و عینک و سایر تجهیزات مراقبت شخصی استفاده کرد. بخارات این ترکیب سمی بوده و می‌تواند باعث مسمومیت شود. درصورتی‌که بخارات آن استنشاق گردید، به‌سرعت به هوای آزاد رفته و نفس عمیق کشیده تا علائم مسمومیت رفع شود. همچنین در صورت تماس با پوست و چشم منجر به ایجاد حساسیت و قرمزی می‌شود که برای رفع آن محل تماس را به مدت پانزده دقیقه باید با آب شستشو داد.
به‌طورکلی این ترکیب در دسته مواد ایمن قرار دارد؛ اما استفاده بیش از حد آن منجر به ایجاد علائمی مانند استفراغ، سردرد، کاهش ادرار، نفخ و درد شکم، سرگیجه و ضربان قلب نامنظم می‌شود. این مواد به دلیل اینکه به‌راحتی جذب می‌شوند منجر به افزایش سطح فسفات بدن می‌شوند که این امر خطر ابتلا به بیماری‌ها قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
خرید و فروش تری پلی فسفات
شرکت کیمیا تجارت تات آماده ارائه سدیم تری پلی فسفات باکیفیت بالا در کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی تولید چین است. این ماده که به دلیل خواص منحصربه‌فرد خود در صنایع مختلف مانند شوینده‌ها، تصفیه آب، و صنایع غذایی کاربرد گسترده‌ای دارد، با تضمین اصالت و کیفیت توسط ما عرضه می‌شود. برای اطلاع از قیمت و ثبت سفارش، با کارشناسان ما از طریق شماره‌های ۰۲۱۶۶۴۳۸۶۴۷ – ۰۲۱۶۶۴۳۸۴۰۶ – ۰۲۱۶۶۵۶۷۱۵۸ تماس بگیرید و مواد اولیه شیمیایی موردنیاز خود را با خیالی آسوده خریداری کنید.
سوالات متداول تری پلی فسفات
۱- تری پلی فسفات چه کاربردهایی دارند؟
این ماده به‌صورت ژل، مایع، قرص در پودرهای شوینده لباسشویی و ماشین ظرف‌شویی کاربرد دارد. همچنین به‌عنوان نگهدارنده برای غذاهای دریایی، فست‌فودها، در گوشت‌های اغذیه‌فروشی‌ها، گوشت‌های فراوری شده، کنسرو ماهی‌ها، محصولات پخته شده کاربرد دارد. تری پلی فسفات در مواد غذایی با شماره E۴۵۱ استفاده می‌شود. این ماده در غذاها به‌عنوان امولسیفایر و برای حفظ رطوبت کاربرد دارد.
۲- آیا سدیم تری پلی فسفات در مواد غذایی بی‌خطر است؟
این ماده با درجه غذایی توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) به‌عنوان ماده ایمن برای مصرف شناخته شده است. اغلب به‌عنوان یک افزودنی در تولید مواد غذایی فراوری شده استفاده می‌شود. همچنین این ماده در بسیاری از محصولات خانگی و داروها یافته می‌شود. بااین‌وجود، سطوح بالای فسفات در بدن با افزایش بیماری‌های کلیوی، قلبی و عروقی مرتبط است. همچنین این ماده روند پیری را تسریع می‌بخشد
۳- به‌جای سدیم تری پلی فسفات سدیم در مواد شوینده چه چیزی را می‌توان استفاده کرد؟
بر اساس نتایج تجزیه‌وتحلیل چرخه عمر، زئولیت جایگزین مناسبی برای این ماده در مواد شوینده‌ها است.
۴- تری پلی فسفات سدیم چیست؟
این ماده نمک قلیایی با شکل ظاهری پودری یا گرانول سفیدرنگ است که در آب حل می‌شود.
۵- روش‌های تولید سدیم تری پلی فسفات سدیم کدام است؟
این ماده به دو شکل حرارتی و مرطوب تولید می‌شود. در روش حرارتی این ماده در دماهای بالا، به‌صورت واکنش کاهشی بر روی فسفات معدنی انجام می‌شود. این ماده در کاربردهای مواد شوینده توسط روش حرارتی تولید نمی‌شود. در روش مرطوب این ماده از واکنش فسفات معدنی با اسیدسولفوریک حاصل می‌شود. سپس این ماده، از واکنش خنثی‌سازی اسید فسفریک خالص با سدیم هیدروکسید تولید می‌شود.