بوتیل الکل (Butanol) ترکیبی آلی و از خانواده الکل ها است. این ترکیب با فرمول شیمیایی C4H9OH به عنوان یک حلال و سوخت شناخته می شود. ساختار آن به این شکل است که یک زنجیره 4 کربنه وجود دارد که یک گروه OH دارد. این ترکیب شیمیایی بویی نامطلوب دارد اما دارای انحلال پذیری خوبی در آب است. همچنین اشتعال پذیری بالایی دارد؛ بوطریکه در دمای 29 درجه سانتیگراد منفجر می گردد. این الکل را می توان از تخمیر کربوهیدارت ها و مواد قندی به دست آورد. خوردن این ترکیب آثاری مانند خوردن اتانول بر جای می گذارد و می تواند سبب تغضیف سیستم عصبی شود.
ایزومر های بوتیل الکل
بوتیل الکل ایزومر های گوناگونی با توجه به ساختار شیمیایی خاص خود دارد. هر کدام از این ایزومر ها در صنعت کاربرد های فراوانی دارند. در ادامه به اختصار به بررسی آنها می پردازیم.
نرمال بوتانول
نرمال بوتانول یکی از ایزومر ها است که به عنوان حلال رنگ ها، رزین ها و سایر پوشش دهنده ها استفاده می شود. همچنین این ترکیب جزئی مهم از مایع ترمز هیدرولیک می باشد. مقادیر زیادی از نرمال بوتانول به استر ها که کاربرد های فراوان تری دارند، تبدیل می شود. از دیگر کاربرد های نرمال بوتانول تولید پلیمر ها، مواد دارویی، پیروکسیلین پلاستیک، استر های علف کش و بوتیل زانات را می توان نام برد.
بوتیل الکل نوع دوم
بوتیل الکل نوع دو که ایزومری دیگر است، در حلال ها و استر ها به مقدار کم و بیشتر آن به متیل اتیل کتون یا MEK تبدیل می شود. متیل اتیل کتون حلالی بسیار مهم در فرآیند تولید پلاستیک، الیاف و مواد منفجره می باشد.
ایزوبوتیل
ایزوبوتیل الکل نیز همانند بوتیل الکل نوع دوم، ایزومری پر کاربرد در حلال ها و تولیدات مواد پلاستیکی است. همچنین امروزه از استر های این ماده در طعم دهنده های میوه ای نیز استفاده می شود.
ترت بوتیل
ایزومر دیگر، ترت بوتیل الکل است که آن را می توان به عنوان حلال و خنثی کننده اتیل الکل و نیز در طعم دهنده ها و عطرها بکار برد. بعلاوه از دیگر کاربرد های آن افزایش عدد اکتان بنزین است که انجام این عمل در گذشته صورت می گرفت. امروزه به دلیل سمیت بخارات ترت بوتیل، دیگر در تولید بنزین کاربردی ندارد و در بسیاری از کشور ها استفاده از آن ممنوع می باشد.
تولید بوتیل الکل
تولید بوتیل الکل به روش تخمیر استون – بوتانول – اتانول یا به اختصار ABE صورت می گیرد. معمولاً در این فرآیند از باکتری کلستریدیوم استفاده می شود. روش تخمیر استون – بوتاول – اتانول در دو مرحله انجام می پذیرد. ابتدا و در مرحله اول لایه های آلی به اسید استیک و بوتریک اسید و در مرحله دوم اسید ها به حلال های ABE تبدیل می شوند. با این وجود سبب بازدهی پایین محصول و سمیت، تولید این الکل از این طریق به دلیل محدودیت هایی زیادی که دارد.
کاربرد بوتیل الکل
کاربرد اصلی بوتیل الکل در صنایع شیمیایی، پتروشیمی، منسوجات و مواد آرایشی است. همچنین این حلال شیمیایی در واحد های صنعتی نیز کاربرد های فراوانی دارد از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود؛
- حلال در صنعت رنگ و چاپ
- ماده افزودنی در مایعات ضد انجماد
- محلول ساز در صنعت نساجی
- افزودنی در مواد پاک کننده و لکه بر ها
- در کروماتوگرافی کاغذ ها و لایه های نازک
- مواد اولیه تولید عصاره گلایکول
- ماده واسطه در صنایع رزین و رنگ
- پلاستیک و پلیمر ها
- روان کننده ها
- صنعت بهداشتی و آرایشی
نکات ایمنی در مورد بوتیل الکل
انجام اقدامات و نکات ایمنی در مورد بوتیل الکل که خود حلالی صنعتی است، بسیار مهم می باشد. بخاطر این ترکیب الی می تواند سبب سورش مجاری مخاطی شود و در صورتی که فرد بیش از حد مجاز در معرض آن قرار گیرد، می تواند باعث بروز مشکلات جدی و حتی مرگ شود. همچنین از آنجایی که سمی است، بای دسعی کرد تماس مستقیمی با پوست نداشته باشد. مصرف خوراکی آن نیز به شدت خطر افرین خواهد بود. بعلاوه همانطور که در ابتدا مطرح کردیم، اشتعال پذیری بسیار بالایی دارد؛ پس بایستی در نگهداری و انبار آن نیز دقت کافی را داشت.
خرید و فروش بوتیل الکل
بوتیل الکل تولید ایران و چین با خلوص 99 درصد توسط شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات به فروش می رسد. شرکت کیمیا تجارت تات از شرکت های تامین کننده انواع مواد شیمیایی است. این شرکت انواع مواد شیمیایی را با کیفیتی مرغوب در اختیار متقاضیان آنها قرار می دهد. برای خرید بوتیل الکل و سایر انواع مواد شیمیایی با کارشناسان فروش شرکت کیمیا تجارت تات در تماس باشید.
سوالات متداول بوتیل الکل
1- خواص فیزیکی و شیمیایی بوتیل الکل را بیان کنید؟
بوتانول، نوعی الکل 4 کربنه با 5 ایزومر فضایی است. مایعی بی رنگ و با بوی ملایم الکلی که به عنوان حلال در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیب آن با حلالهای دیگر سبب افزایش قدرت آنها می شود.
2- بوتیل الکل چه کاربردهایی دارد؟
از بوتانول در ساخت پلاستیک، روان کننده، روغن ترمز، نیترات سلولز، پلیمر، لوازم آرایشی، شامپو، محصولات اصلاح، صابونها، گلیکول اتر، استاتها، رزینهای آمینو، استرهای اکریلات و انیمه ها، نوشیدنی ها و غذاهای گوناگون استفاده می شود. حلال بسیاری از واکنشهاست و به عنوان منبع سوخت مورد استفاده قرار می گیرد.
3- آیا لازم است در زمان کار با بوتانول نکات ایمنی را رعایت کرد؟
بله. زیرا که استنشاق بخارات بوتانول می‌تواند لایه‌های مخاطی را بسوزاند و مشکلات جدی تنفسی و گوارشی ایجاد کند. این ماده همچنین در غلظت‌های بالا به عنوان یک عامل نارکوتیک عمل می‌کند.
4- فواید استفاده از بوتانول را شرح دهید.
بوتیل الکل در بسیاری از موتورهای بنزینی قابل استفاده است و انتشار کمتری نسبت به سوختهای معمولی دارد. دارای انرژی بالا، فشار بخار و همچنین سرعت تبخیر پایین است. می تواند به عنوان واسطه ای برای تولید سایر مواد شیمیایی بکار رود. دارای خاصیت خورندگی نیست و در حین سوخت، آب را از هوای محیط اطراف جذب نمی کند.
5- چگونه می توان N بوتانول را تولید کرد؟
این ماده به صورت طبیعی طی فرآیند تخمیر قندها و کربوهیدراتها تولید می شود. اما در صنعت، پروپیلن را در حضور یک کاتالیزور همگن طی فرآیند اکسو تولید می کنند. محصول این واکنش بوتیرآلدهید است که پس از هیدروژنه شدن، بوتانول نرمال را می سازد.