اسید هیومیک (Humic Acid) از تجزیه اجساد گیاهان و جانوران و طی فرایندهای طولانی‌مدت حاصل می‌شود. در واقع گیاهان و جانوران مدفون شده در خاک، در اثر تابش نور خورشید و با وجود گرما و رطوبت به منبع خوبی از مواد آلی و معدنی تبدیل شده‌اند که یکی از این مواد معدنی هیومیک است. این ماده باارزش گاهی از رسوباتی که از دوران ماقبل تاریخ به‌جامانده است، به دست می‌آیند. اهمیتی که این ترکیب برای صنعت کشاورزی دارد، ازاین‌جهت است که ثمربخشی خاک و در نتیجه بازدهی پروسه‌های کشت‌وزرع را به میزان قابل‌توجهی بالا می‌برد. هیومیک نه‌تنها خاک و بستر پرورش گیاهان را تقویت می‌کند، بلکه محصولاتی که از کشاورزی به دست می‌آیند را به لحاظ کیفی متحول می‌کند.
اسید هیومیک که در اعماق زمین یافت می‌شود، محصول ثانویهٔ گیاخاک سازی یا فرایند تولید دوبارهٔ خاکِ گیاه است. این فرایند میلیون‌ها سال به طول می‌انجامد. تولید گیاخاک مستلزم شرایط جغرافیایی منحصربه‌فردی از فشار هوا، دما و ترکیب درستی از مواد آلی است. این عوامل در طول زمان، این ترکیب را متراکم کرده و به ترکیبی جدید و مفید موسوم به اسید هیومیک تبدیل می‌کنند؛ بنابراین اسید هیومیک از ترکیبات غنی که از گیاهان دریایی که میلیون‌ها سال پیش وجود داشته‌اند، ایجاد می‌شود. از جمله ویژگیهای منحصر به فرد آن ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) بالا می‌باشد که بر این اساس می‌تواند یونهای با بار مثبت را در خاک نگهدارد که این برای حفظ مواد مغذی و مورد نیاز گیاهات بسیار مهم است.
تاثیرات اسید هیومیک
اسید هیومیک که در دسته کود و کشاورزی جای دارد، می‌تواند به طور مستقیم اثرات مثبتی بر رشد گیاه ایجاد کند. این ماده رشد قسمت هوایی و ریشه گیاه را تحریک کرده که اثر آن بر روی ریشه برجسته‌تر است. تأثیر آن روی ریشه با افزایش حجم و اثربخشی آن خود را نمایان می‌کند. اسید هیومیک جذب نیتروژن، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فسفر را توسط گیاه افزایش می‌دهد. همچنین کلروز گیاهان را بهبود می‌بخشد که نشانه توانایی این ترکیب برای نگهداری آهن خاک به فرمی که قابل‌جذب و سوخت‌وساز است. این پدیده می‌تواند در خاک‌های قلیایی و آهکی مؤثر باشد که معمولاً کمبود آهن قابل‌جذب و مواد آلی را دارند.
اسید هیومیک یک اسید ضعیف آلی با قابلیت‌های بسیار زیاد است که کمک فراوانی به جذب این عناصر توسط گیاه کرده است. همچنین از آب‌شویی و ازدست‌رفتن آنها جلوگیری می‌کند؛ به همین علت مصرف کودهای شیمیایی در خاک را می‌تواند به نصف کاهش دهد. درحالی‌که نتیجه بهتری برای کشاورز به بار آورد، درعین‌حال، تا حد زیادی از هزینه زیاد خرید کودهای شیمیایی و مسمومیت و سفتی خاک می‌کاهد. اسید هیومیک برای مناطق نسبتاً خشک و زمین‌های زراعی وسیع اهمیت دارد؛ زیرا در فعال‌کردن میکروارگانیسم‌های موجود در خاک کمک زیادی می‌کند. میکرو هـومات‌ها در مناطق کم آب و نسبتاً خشک به گیاه کمک کرده تا طول دوران رشد زیادی را داشته باشد. در مجموع این اسید به حاصلخیزی خاک، تغذیه گیاهان و پایداری محیط رشد گیاهان کمک می‌کند.
مزایای استفاده از اسید هیومیک
اسید هیومیک سبب افزایش سبزینگی و نشاط گیاه، بهبود حجم و عملکرد ریشه می‌شود. همچنین این اسید باعث افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک، افزایش مقاومت گیاه به شوری و کم‌آبی، تنظیم pH و حلالیت عناصر خاک، افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک، افزایش کیفیت و کمیت محصولات زراعی و باغی را نیز می‌شود. از دیگر مزایا می‌توان از تسهیل تعریق و تعرق گیاهی و تقویت سیستم ریشه، افزایش جذب کودها در صورت استفاده هم‌زمان با آنها نام برد. همچنین اسید هیومیک منجر به افزایش جوانه، شکوفه و بزرگ‌شدن میوه و افزایش مقاومت گیاه به خشکی می‌شود. این اسید قابلیت کلات‌کنندگی عناصر ریزمغذی مانند آهن و نیز افزایش قابلیت جذب آنها توسط گیاه را زیاد می‌کند.
وجود هیومیک در خاک باعث می‌شود که ضخامت دیواره‌های سلولی در محصولات کشاورزی بیشتر شود. این موضوع خود نقش مهمی در افزایش طول عمر مفید محصولات دارد. استفاده از این محصول در یک مزرعه کشاورزی موجب تیره‌شدن خاک آن خواهد شد. این موضوع باعث می‌شود که سطح خاک، نور بیشتری از خورشید را جذب کند. به‌این‌ترتیب پروسه پرورش گیاه با وجود نور بیشتر، سریع‌تر و باکیفیت‌تر انجام گیرد. مطمئناً محصولی که از این‌گونه گیاهان به دست می‌آید نیز کمیت و کیفیت بیشتری دارد. وجود اسید هیومیک در خاک موجب بالارفتن کلروفیل، امینو اسید و شکر در گیاهان شده و همین موضوع باعث سرعت‌بخشیدن به فرایند فتوسنتز می‌شود.
اسید هیومیک میزان نمک موجود در خاک را متعادل کرده و همین موضوع موجب جلوگیری از نابودشدن ریشه گیاهان در اثر غلظت بالای نمک در خاک می‌شود. این ترکیب در صنعت کشاورزی دارد در ماندگاری دانه‌ها و رشد آنها به لحاظ کیفیت و کمیت بازی می‌کند. همچنین تقسیمات سلولی در گیاهانی که در خاک حاوی این اسید رشد می‌کنند، بیشتر است و در نتیجه محصول نهایی نیز کیفیت بالاتری دارد. یکی دیگر از کاربردها و فواید اسید هیومیک برای مرکبات است که در مطلبی اختصاصی به طور کامل به آن پرداخته شده است.
نکات ایمنی در مورد اسید هیومیک
به‌کارگیری نکات ایمنی در هنگام کار با اسید هیومیک مانند سایر ترکیبات شیمیایی لازم و ضروری است. در ساعات خنک روز از اسید هیومیک استفاده کنید. قبل از مصرف کود حتماً بطری آن را به‌خوبی تکان دهید. استفاده هم‌زمان از کودهای حیوانی در صورت تایید کارشناسان کشاورزی مجاز است. این کود برای اثربخشی بهتر می‌تواند همراه کودهای سرک ازته مانند اوره یا سولفات آمونیوم مورداستفاده قرار گیرد. مصرف این کود به همراه سایر کودهای آلی و شیمیایی سبب جذب بهتر مواد غذایی خواهد شد. از ترکیب آن با اسیدها و بازهای قوی جداً خودداری کنید. هنگام کار با آن حتماً از وسایل ایمنی همچون دستکش و ماسک بهره ببرد. نگهداری این ترکیب باید در مکانی خشک و خنک و به‌دوراز دسترس کودکان و حیوانات خانگی صورت پذیرد.
خرید و فروش اسید هیومیک
اسید هیومیک همان‌طور که اشاره شد ترکیبی مهم برای گیاهان و در صنعت کود و کشاورزی پرکاربرد است. بر همین اساس خرید اسید هیومیک باکیفیت از مراکز معتبر بسیار حائز اهمیت است. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات یکی از شرکت‌های معتبری است که می‌توانید این محصول را خریداری کنید. کارشناسان باتجربه واحد فروش کیمیا تجارت تات علاوه بر راهنمایی شما برای خرید این محصول، استعلام قیمت روز اسید هیومیک و سایر مواد شیمیایی را خدمت شما اعلام خواهند کرد.
سوالات متداول اسید هیومیک
۱- آیا اسید هیومیک می‌تواند باعث سوختن گیاهان شود؟
خیر. این اسید باعث سوختن گیاهان نمی‌شود. بعضی از سازندگان اسید هیومیک به محصول خود نیتروژن اضافه می‌کنند که این موضوع نیز نکته بدی برای گیاهان محسوب نمی‌شود. اضافه‌کردن نیتروژن می‌تواند برای گیاه مفید نیز باشد.
۲- آیا اضافه‌کردن اسید هیومیک باعث افزایش pH می‌شود؟
اضافه‌کردن اسید هیومیک به خاک می‌تواند باعث تبادل کاتیون‌های H+ شود که باعث کاهش pH خاک می‌شود. هر چه میزان خاک رس و مواد آلی درون خاک بیشتر باشد، تغییر pH کمتر می‌گردد.
۳- آیا اضافه‌کردن اسید هیومیک باعث سست‌شدن خاک می‌شود؟
استفاده از این محصول در خاک‌های رسی می‌تواند باعث سست‌شدن آن شود. در واقع اضافه‌کردن آن به خاک باعث نفوذ بهتر آب‌وهوا به درون خاک می‌شود. هم چنین ریشه‌های گیاه نیز می‌توانند بهتر مواد مغذی را جذب کنند.
۴- دلیل استفاده از اسید هیومیک در خاک چیست؟
این اسید به جذب مواد مغذی، تحمل بهتر خشکی و جوانه‌زنی بذر کمک زیادی می‌کند. این اسید می‌تواند فعالیت میکروبی را خاک افزایش دهد تا یک محرک عالی برای ریشه شود. همچنین باعث کارایی بهتر کودهای موجود در خاک می‌شود.
۵- آیا در اسید هیومیک نیتروژن وجود دارد؟
از نظر شیمیایی، این ترکیب کربن بیشتر و هیدروژن کمتری نسبت به کودهای حیوانی و گیاهی که از طریق تجزیه بیولوژیکی به وجود آمده‌اند، دارد. همچنین در ترکیب شیمیایی آن دارای ۴ درصد نیتروژن است.