استیک اسید (Acetic Acid) از ساده ترین کربوکسیلیک اسید ها می باشد که آن را با نام هایی چون جوهر انگور، جوهر سرکه و اتیل اسید می شناسند. بعلاوه برخی منابع هنگامی که خلوص 100 درصد را دارا باشد، به آن اسید استیک گلاسیال می گویند. این اسید در آب به سهولت انحلال پذیر است مایعی بی رنگ می باشد که بویی بسیار شبیه به بوی سرکه دارد. این اسید علاوه بر اینکه قابلیت خوردنگی بسیار بالایی دارد، یکی از معرف های مهم شیمیایی در صنایع گوناگون نیز محسوب می شود. علاوه بر انحلال پذیری مناسب در آب، این اسید در تتراکلرواتان، اتانول و استون نیز به راحتی و سهولت حل می گردد.

تاریخچه اسید استیک

تاریخچه اسید استیک به قرن ها پیش و شناخت آن توسط بشر به فرم سرکه برمی گردد. چرا که وقتی آب میوه ها برای مدت طولانی باقی می ماندند و یا زمانی که برای تولید شراب تخمیر صورت می گرفت، سرکه تشکیل می گردید. نکته جالب اینکه استفاده از سرکه به عنوان چاشنی حتی در متون مذهبی نیز اشاره شده است. فیلسوف یونانی تئوفراستوس 3 قرن پیش از میلاد مسیح، واکنش بین کربنات سرب و نمک های مس و استات مس را توسط واکنش بین سرکه و تولید رنگدانه ها را شرح داد.

با توجه به متون تاریخی موجود اولین کسی که این اسید را از آن هم از سرکه استخراج کرد، شیمیدان معروف مسلمان، جابر بن حیان بود. با این حال، این ترکیب خالص برای حدود ده قرن دیگر زمانی که شیمیدان آلمانی به نام استال، اسید استیک را از سرکه در سال 1700 میلادی با انجام فرایند تقطیر استخراج کرد، تولید نشد. پس بنابراین این اطلاعات، این اسید یکی از قدیمی ترین ترکیبات شیمیایی است که بشر به حضور آن پی برده است. بعلاوه نخستین بار دانشمندان در دوره رنسانس، اسید استیک گلاسیال را از انجام تقطیر خشک استات های فلزی تولید کردند و در سال 1847 میلادی شیمیدان اهل آلمان به نام همون کلوب شیمیدان این ترکیب را به کمک مواد معدنی تولید کرد.

تولید اسید استیک

روش های گوناگونی برای تولید اسید استیک وجود دارد اما امروزه متداول ترین روش تولید آن، روشی است که اولین بار توسط شرکت تولید مواد شیمیایی با نام مونسانتو ابداع شد. آنها در این فرآیند، گاز سنتز که مخلوطی از مونوکسید کربن و گاز هیدروژن است را روی کاتالیزور فلز مس مخلوطی با اکسید روی حرارت می دهند تا متانول تولید شود. سپس آنها این متانول تولیدی را با مونوکسید کربن برای ساخت اسید استیک تصفیه می کنند. اسید استیک را همچنین می توان از تخمیر هر ماده ای که حاوی قند و یا برخی دیگر از کربوهیدرات ها باشد تولید کرد. این روش بیشتر در گذشته استفاده می شد که امروزه برای کاربرد صنعتی آنچنان مناسب و مفید نیست.

محققان حوزه مواد شیمیایی همواره و به طور مداوم به دنبال دستیابی برای روش های جدیدتر، کارآمدتر و سازگارتر با محیط زیست برای تولید اسید استیک هستند. بر این اساس در سال 2003 میلادی نیز شیمیدانان امریکایی، روش جدیدی را برای تولید و ساخت این اسید آن هم مستقیماً از گاز متان و با استفاده از کاتالیزور پالادیوم و سولفوریک اسید گزارش دادند. محققان دیگر نیز همچنان به دنبال راه هایی برای اکسید کردن گاز های زائد تولیدی از فرآیند های صنعتی به اسید استیک هستند که این خود انقلابی در صنعت مواد شیمیایی خواهد بود.

کاربرد اسید استیک

اسید استیک جزء اصلی سرکه است که سرکه حاوی 4 تا 18 درصد از این اسید می باشد. کاربرد اسید استیک به عنوان ماده نگهدارنده مواد غذایی و افزودنی مواد غذایی در صنایع غذایی می باشد. از این ترکیب شیمیایی برای تولید و ساخت رنگ و جوهر به جهت چاپ پارچه و نیز مواد شیمیایی کاربردی در عکاسی بهره می برند. همچنین از این اسید در تهیه انواع آفت کش ها، مواد دارویی و لاستیک و پلاستیک استفاده می شود. بعلاوه در برخی از محصولات ضد عفونی کننده و پاک کننده خانگی نیز برای حذف رسوب آهک نیز از این محصول استفاده می شود. برای مثال کاربرد اسید استیک در از بین بردن رسوب کتری یکی از این عملکرد ها در محیط خانه می باشد.

اسید استیک در تولید محصولات شیمیایی و خالص سازی ترکیبات آلی کاربرد فراوانی دارد. همچنین این ترکیب شیمیایی به عنوان یک ضد عفونی کننده در مقابل باکتری هایی مانند استافیلوکوکوس، انتروکوکوس و استرپتوکوکوس نیز مصرف بکار می رود. از اسید استیک در پزشکی نیز در غربالگری های رحم و نیز تولید و ساخت قطره های گوشی بهره می برند. در شیمی تجزیه نیز برای اندازه گیری مواد قلیایی ضعیف از این ترکیب شیمیایی استفاده می کنند. بعلاوه نمکهای مشتق از اسید استیک در صنایعی چون نساجی، تولید رنگدانه های صنعتی و تولید انواع تثبیت کننده رنگدانه ها استفاده می شود. از دیگر کاربردهای این ترکیب می توان به صورت موردی به موارد زیر اشاره کرد:

• برای ساخت چسب چوب و محصولات ساختمانی چوب
• حلال برای تبلور مجدد خالص سازی ترکیبات آلی مانند رنگ و لاک
• در تولید تجاری کافور مصنوعی
• برای تخمین مواد قلیایی ضعیف مانند آمیدهای آلی
• محصولات ضد یخ
• تصفیه آب
• استفاده در جوهر و رنگرزی
• ساخت عطر

اسید استیک به عنوان حلالی ایده آل

اسید استیک یک حلال ایده آل قطبی برای ساخت کریستال های ترکیبات آلی و افزایش خلوص در آنها می باشد. میزان خلوص محصولات شیمیایی بسیار مهم است چرا که در فروش و یا نحوه نگهداری آنها می تواند تفاوت هایی را ایجاد سازد. از این اسید به فرم مذاب به عنوان یک حلال، در تولید و ساخت ترفتالیک اسید بکار رود. ترفتالیک اسید ترکیب اولیه در تولید پلیمری به نام پلی اتیلن ترفتالات است که از آن برای ساخت انواعی از محصولات پلیمری بهره می برند. این محصولات پلیمری می توانند شامل بطری های مواد غذایی، فیلم های پلیمری، رزین های پلی استر و بطری های مقاوم به ضربه باشند.

اسید استیک در صنایع نساجی

پنبه و نیز منسوجات پنبه‌ ای صنایع نساجی چنان چه طولانی مدت در برابر نور مستقیم خورشید باشند، مقاومت خود را از دست می‌ دهند. پنبه بر اثر بخار آب داغ، مقداری تغییر رنگ پیدا می کند و متمایل به زرد می‌ گردد. مقاومت پنبه در برابر انواع اسید ها و غلظت آن ها متفاوت است. اثر اسیدهای آلی بر روی پنبه محدودتر است. برای مثال اسید استیک اثر بسیار ضعیفی بر روی الیاف پنبه دارد و به همین جهت نیز برای رنگرزی پنبه با رنگ ‌های گوگردی و برخی از انواع رنگ‌ های مستقیم که در برابر نور و شست و شو کم ثبات هستند از آن استفاده می‌ شود.

پس از اتمام عمل رنگرزی، پنبه در محلول 10 درصد این اسید با حرارت 40 تا 50 درجه سانتیگراد شست و شو داده می‌ شود تا ثبات رنگ آن افزایش یابد. بر خلاف اسید ها، قلیایی‌ های رقیق در شرایط معمولی به الیاف پنبه آسیب نمی ‌رسانند. بنابراین کاربرد اسید استیک در صنعت نساجی و رنگرزی یکی مهمترنی کاربردهای این ترکیب می باشد.

نکات ایمنی در مورد اسید استیک

از جمله نکات ایمنی در مورد اسید استیک بایستی آن را در مکانی دور از گرما و یا سایر منابع احتراقی نگهداری کرد. پس باید این اسید را در مکانی خنک و دارای تهویه مناسب و نیز در ظرفی محکم و مناسب نگهداری نمود. از جمله مواد ناسازگار با این محصول می توان از عوامل اکسید کننده، احیا کننده، فلزات، اسید ها و مواد قلیایی نام برد. اسید استیک رقیق به حالت و فرم سرکه، که قرن هاست انسان از آن مصرف می کند، هیچ گونه ضرری ندارد.

با این وجود تماس طولانی مدت با پوست یا چشم ممکن است باعث تحریک بافت ها گردد. اسید استیک غلیظ نیز خطرات جدی تری را برای سلامتی ایجاد خواهد کرد. از جمله این خطرات، تحریک سیستم های گوارشی، تنفسی و چشم ها می باشد. همچنین این اسید به حالت بخار نیز می تواند محرکی شدید بخصوص برای چشم ها و مجاری مخاطی دستگاه تنفسی باشد. بیشتر مردم با اسید غلیظ تماس ندارند اما رعایت وانجام اقدامات احتیاطی و ایمنی برای افرادی که با آن سرو کار دارند بسیار اهمیت دارند.

بسته بندی و نگهداری اسید استیک

مواد و ترکیبات مناسب برای بسته بندی اسید استیک، آلومینیوم و شیشه می باشند. بنابراین نباید این اسید را در محفظه هایی از جنس فولاد، آهن، سرب، روی، مس و برنز ذخیره سازی کرد. در صنایع شیمیایی برای نگهداری سیالاتی مانند این اسید معمولاً از مخزن هایی از جنس پلاستیک یا پلی اتیلن استفاده می شود که دارای استحکام کافی می باشد. در هنگام سفارش مواد شیمیایی این چنینی، بایستی به چگالی مایعی که می خواهد داخل مخزن ذخیره شود، دقت شود. چرا که مخزن مورد نظر باید برای تحمل فشار آن مایع به صورت تقویت شده تولید گردد. اتصالات ورودی و خروجی نیز باید از جنس خود مخزن و پلی اتیلنی باشند.

خرید و فروش اسید استیک

شرکت کیمیا تجارت تات مسئولیت فروش اسید استیک آن هم در گرید صنعتی و آزمایشگاهی را بر عهده دارد. این محصول در بسته بندی متنوع و با کیفیت عالی و ارزان ترین قیمت در اسرع وقت به کلیه شهر های کشور ارسال می شود. جهت خرید اسید استیک با کارشناسان فروش شرکت کیمیا تجارت تات تماس حاصل فرمایید. این محصول تولید ایران در گالن های 70 کیلوگرمی با خلوص 99 درصد عرضه می شود. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات این توانایی را دارد که انواع مواد شیمیایی با کیفیت را به متقاضیان عرضه کند.

سوالات متداول اسید استیک

1- از مهمترین ترکیبات شیمیایی کربوکسیلات اسیدها چه ترکیبی است و چه نامهای دیگری می توان به آن داد؟

اسید استیک از جمله مهمترین ترکیبات کربوکسیلات اسیدها محسوب می شود و این نامها را نیز یدک می کشد؛ اتانوئیک اسید، استیک اسید گلاسیال و اتیل اسید.

2- اسید استیک از نظر ظاهری چگونه است و در چه مایعاتی قابل حل است ؟

این ترکیب شیمیایی، از نظر ظاهری، مایعی است بی رنگ و با بویی شبیه به سرکه که میزان خورندگی آن بسیار زیاد است. این ترکیب در آب و مایعات دیگری مانند تتراکلرومتان، اتانول، اتر  و استون نیز حل می شود.

3- استیک اسید به چه اشکالی تولید می شود؟

ترکیب شیمیایی استیک اسید به دو شکل مصنوعی و طبیعی بوسیله باکتری ساخته می شود. چنانچه بخواهیم این ماده را به صورت طبیعی استحصال کنیم، میوه ها و بعضی از مواد غذایی فاسد شده از شیوه تخمیر، بهترین گزینه است.

4- قدیمی ترین اسیدی که انسان موفق به کشف آن شد، چه نام دارد؟

استیک اسید را قدیمی ترین اسیدی می دانند که انسان به کشف آن دست یافت. محلول رقیق استیک اسید بوسیله تخمیر و اکسیده شدن کربوهیدراتهای طبیعی ساخته می شود که به آن سرکه نیز می گویند.

5- از ترکیب شیمیایی استیک اسید در چه زمینه هایی استفاده می کنند؟

از این ماده در آماده سازی استاتهای فلزی و در بعضی از شیوه های چاپ کمکهای شایانی می گیرند. ساخت پلاستیک، فیلمهای عکاسی، منسوجات و … از دیگر حوزه هایی است که از این ماده استفاده می شود.

آنالیز اسید استیک