اتیل استات (Ethyl Acetate) یکی از اعضای خانواده استرها است. این ماده بی رنگ بطور طبیعی در میوه ها وجود دارد و مسئول عطر و طعم آنهاست. بو و طعم میوه ای این ماده در محلولهای رقیق باعث شده که کاربرد اصلی آن در صنایع غذایی و دارویی جهت بهبود طعم و رایحه محصولات باشد. این ماده معمولاَ به عنوان یک حلال برای تمیز کردن، حذف رنگ و پوشش استفاده می شود. قابلیت اشتعال پذیری بالایی دارد.
اتيل استات در تمام حلال های آلی رایج مانند الکل ها، کتون ها، گلیکول ها و استرها بسیار انحلال پذیر است، اما در آب به مقدار اندک حل می شود. افزایش دما می تواند باعث افزایش انحلال پذیری آن در آب شود. این ماده به راحتی در معرض آب و هوا تجزیه شده و برای محیط زیست ایمن و غیر سمی شناخته می شود. اتيل استات در دمای اتاق نسبتا فرار است. به سبب همین ویژگی، به عنوان یکی از بهترین حلال ها با نقطه جوش پایین و سرعت تبخیر بالا از اهمیت خاصی برخوردار است.
تولید اتیل استات
اتيل استات را به چندین طریق می توان تولید کرد از جمله؛
- این ترکیب شیمیایی در صنعت به طور عمده توسط واکنش استری شدن فیشر اتانول و اسید استیک تولید می شود. این مخلوط به میزان حدود 65% در دمای اتاق به استر تبدیل می شود.
- همچنین در صنعت با استفاده از واکنش تیشچنکو، با ترکیب ماده استالدئید در حضور یک کاتالیزور آلکوکسی مي توان اتیل استات را تهیه کرد.
- روش تخصصی و صنعتی تولید اتیل استات، مستلزم تجزیه کاتالیستی اتانول است. این روش ارزان تر از فرایند استری شدن است، اما به وسیله اتانول مازاد انجام پذیر است.
کاربرد اتیل استات
اتيل استات در دسته بندی حلالهای شيميایی قرار دارد و به عنوان یک حلال با خلوص بالا، در تمیز کردن بردهای مدار الکتریکی کاربرد دارد. این ماده یک حلال پرکاربرد خصوصاَ برای تولید رنگ ها، لاک ناخن، محلول های تمیز کننده و عطرهاست و در آزمایشگاه به عنوان حلال برای کروماتوگرافی استفاده می شود. همچنین اتیل استات در فرمولاسیون پوشش های مخصوص مبلمان چوب، کشاورزی، تجهیزات ساخت و ساز، تجهیزات معدن و مصارف دریایی استفاده می شود. همچنین دارای استفاده گسترده در تولید انواع پوشش های حلال، چسب، ترکیبات مربوط به چرم های مصنوعی، فیلم های عکاسی، فیلم های پروپیلن، فیلم های پلی استر و فویل های آلومینیومی است.
اتيل استات به طور گسترده به عنوان تقویت کننده طعم در تهیه اسانس های آناناس، موز، توت فرنگی و سایر طعم دهنده های میوه ای و همچنین خامه مورد استفاده قرار می گیرد. همچنين این ماده آلي به واسطه بوی شیرین برای ایجاد طعم میوه ای به آب نبات ها، محصولات پخته شده، آدامس و غیره اضافه می شود. از این ماده برای استخراج تنباکو از سیگار، حذف کافئین از برگ های چای و قهوه مورد استفاده قرار می گیرد و به عنوان طعم دهنده مصنوعی در بستنی ها و کیک ها کاربرد دارد.
نکات ایمنی اتیل استات
نکته اصلی در مورد ایمنی اتیل استات قابلیت اشتعال پذیری آن است؛ زیرا مایع و بخارات آن در دمای بالای 200 درجه سانتیگراد آتش می گیرند. با توجه به این که اتیل استات به طور طبیعی در بسیاری از ارگانیسم ها وجود دارد، خطر سمیت زیادی برای آن پیش‌بینی نمی شود. قرارگیری در معرض اتیل استات ممکن است باعث تحریک چشم، بینی و گلو شود. ارتباط بیش از حد با اتیل استات ممکن است موجب ضعف، خواب آلودگی و کم حواسی شود. آزمایش های حیوانی نشان می دهند که در غلظت های بسیار بالا، استر دارای اثرات افسردگی و کشنده سیستم عصبی است.
سوالات متداول اتیل استات
1- اتیل استات چه كاربردهايی دارد؟
اين ماده یک ماده شیمیایی مهم و پرکاربرد در صنعت است و به عنوان حلال پرکاربرد در رنگها، لاکها، مخلوط های پاک کننده و عطرها (به دليل بوی خوشايند) استفاده می شود. اين ماده در آزمایشگاه ها به عنوان حلال رایج برای کروماتوگرافی ستونی كاربرد دارد.
2- آیا این ترکیب برای انسان مضر است؟
اين ماده می تواند پوست، چشم، بینی و گلو را تحریک کند. قرارگیری در معرض سطوح بالای اين ماده می تواند باعث احساس سرگیجه، سبکی سر و غش شود. تماس مکرر با اين ماده می تواند باعث خشکی و ترک خوردگی پوست شود. قرارگیری طولانی مدت در معرض آن می تواند بر کبد و کلیه ها تاثیر بگذارد.
3- نامهای ديگر اتیل استات چيست؟
نامهای ديگر اين ماده اتیل اتانوات و اتيل استر است و به اختصار EtOAc و ETACیا EA یادداشت می شود.
4- اتیل استات چيست؟
این ترکیب یکی از ساده ترین استرهای کربوکسیلات است. اين ماده مایع بی رنگ با بوی شیرین است و در آب حلاليت كمی دارد. فرمول آن CH3CO 2CH 2CH 3 است که به C 4H 😯 2 ساده شده است.
5- آیا اتیل استات و استر دو ماده یکسان هستند؟
اتیل استات از اسید استیک و اتانول توليد می شود و به عنوان یک حلال آپروتیک قطبی كاربرد وسيعی دارد اما استر یک ترکیب آلی فرار است.