نیترات پتاسیم (Potassium nitrate) یک کود سفیدرنگ با pH خنثی است که از پتاسیم، نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده است. این ترکیب شیمیایی محلول در آب است و با افزایش دما، بر انحلال‌پذیری آن نیز افزوده می‌شود. کود نیترات پتاسیم معمولاً برای محصولات باارزش استفاده می‌شود که به تغذیه با نیترات، منبع پتاسیم و فاقد کلرید نیازمند هستند. این محصول تنها بخش کوچکی از بازار کودهای پتاسیمی را تشکیل می‌دهد که به دلیل ترکیب منحصربه‌فرد و پایدار آن برای تأمین نیتروژن و پتاسیم مورداستفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، تهیه و استفاده از آن بسیار آسان است. با بسیاری از کودهای دیگر از جمله کودهای خاص برای بسیاری از محصولات باارزش و همچنین کودهایی که برای غلات و محصولات فیبری مورداستفاده قرار می‌گیرد، سازگار است. این کود را می‌توان برای موارد زیر استفاده کرد؛
- گل ها
- سبزیجات
- توت فرنگی
- کشت های بدون خاک
- تنباکو
- سیب زمینی
- درختان میوه؛ انگور، مرکبات، آناناس، پنبه، موز و زیتون
تولید نیترات پتاسیم
معمولاً کود نیترات پتاسیم از واکنش کلرید پتاسیم با یک منبع حاوی نیترات تولید می‌شود. همچنین باتوجه‌به اهداف و منابع موجود، نیترات ممکن است از نیترات سدیم، اسید نیتریک یا نیترات آمونیوم مورداستفاده قرار بگیرد. فراوردهٔ حاصل بدون توجه به نحوه تولید آن، خواص یکسانی دارد. این ترکیب معمولاً به‌عنوان یک ماده کریستالی محلول در آب به فروش می‌رسد که در درجه اول برای حل و استفاده با آب یا به‌صورت قرص‌های استوانه‌ای‌شکل برای مصرف در خاک در نظر گرفته می‌شود.
کاربرد نیترات پتاسیم
کاربردهای نیترات پتاسیم بسیار متنوع است و از آن می‌توان به‌عنوان یکی از ترکیبات شیمیایی پرکاربرد در طیف وسیعی از صنایع نام برد. از صنعت مواد غذایی و کشاورزی گرفته تا ساخت مواد منفجره. در ادامه به تفکیک به هر کدام خواهیم پرداخت.
نیترات پتاسیم در کشاورزی
نیترات پتاسیم منبعی از دو ماده مغذی اساسی پتاسیم و نیتروژن برای گیاهان است. از این کود قبل از فصل رشد یا به‌عنوان مکمل در طول فصل رشد استفاده می‌شود. برای تحریک فرایندهای فیزیولوژیکی یا غلبه بر کمبودهای مواد مغذی، گاهی محلول رقیق شده کود نیترات پتاسیم روی شاخ‌وبرگ گیاهان پاشیده می‌شود. این کود با دارابودن دو عنصر نیتروژن و پتاسیم کودی باارزش برای گیاهان است. نیتروژن در گیاهان برای سنتز اسیدهای آمینه و پروتئین‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین به‌عنوان جزئی از ساختار کلروفیل، کمبود آن باعث کاهش رشد و تغییر رنگ برگ گیاه می‌شود.
اگرچه نیتروژن به مقدار زیادی در هوا وجود دارد؛ اما گیاهان قادر به استفاده مستقیم از آن نیستند. این عنصر برای جذب در گیاه باید توسط باکتری‌های خاک به شکل مواد قابل‌جذب یعنی نیترات و آمونیوم تبدیل شوند. پتاسیم هم یکی از عناصر اساسی برای بهبود کیفیت رشد گیاهان، افزایش رشد ریشه و بهبود فتوسنتز است. نیتروژن و پتاسیم از عناصری هستند که به مقدار قابل‌توجهی توسط گیاه از خاک برداشت می‌شوند و بایستی در طول دوره رشد همواره به مقدار کافی در اختیار گیاه قرار گیرند. پتاسیم نیترات یک کود کاملاً محلول در آب است که می‌توان از آن در هر مرحله از رشد گیاه استفاده کرد. ازت موجود در این کود باعث بهبود رشد رویشی می‌شود و پتاسیم آن در بهبود کیفیت، افزایش مقاومت به خشکی، شوری و آفات و بیماری‌ها بسیار مؤثر است. پتاسیم نیترات کود بسیار مناسبی برای برطرف‌کردن کمبود پتاسیم در هر مرحله از رشد گیاه است.
نیترات پتاسیم در صنعت غذایی و دارویی
از نیترات پتاسیم در صنعت مواد اولیه غذایی به‌عنوان عامل نگهدارنده به‌ویژه در پخت گوشت برای جلوگیری از رشد انواع باکتری‌ها استفاده می‌شود. همچنین در صنعت دارو، در تهیه خمیردندان مناسب برای دندان‌های حساس استفاده می‌شود؛ زیرا به حساسیت‌زدایی اعصاب دندان کمک می‌کند.
نیترات پتاسیم در مواد منفجره
نیترات پتاسیم کاربردهای گسترده‌ای دارد و علاوه بر استفاده به‌عنوان کود، به‌عنوان جزئی از باروت (پودر سیاه) نیز بکار می‌رود. باگذشت زمان استفاده از این ترکیب برای تولید مواد منفجره‌ای مانند دینامیت و TNT منسوخ شده است؛ اما هنوز هم به‌عنوان پرایمرهای توپخانه‌ای، در نارنجک دستی و در آتش‌بازی‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب به‌خودی‌خود غیر قابل‌انفجار است؛ اما سوختن مواد منفجره را سرعت می‌بخشد. این ترکیب اگر به مدت طولانی در معرض گرما یا آتش قرار گیرد، منفجر می‌شود. آنچه که مطرح شد به سبب خاصیت اکسیدکنندگی قوی این ترکیب است که به سبب آن می‌تواند در طی واکنش‌های شیمیایی، اکسیژن را به مواد دیگر اهدا و روند احتراق را تسریع کند.
مزایای استفاده از کود نیترات پتاسیم
استفاده از محلول رقیق شده نیترات پتاسیم بر روی شاخ‌وبرگ در طول رشد میوه برای برخی محصولات زراعی سودمند است. چرا که این مرحله از رشد اغلب با تقاضای زیاد پتاسیم در زمان کاهش فعالیت ریشه و جذب مواد مغذی هم‌زمان است. این کود معمولاً برای تولید گیاهان گلخانه‌ای و کشت هیدروپونیک استفاده می‌شود. حلالیت نسبتاً زیاد آن در شرایط آب‌وهوایی گرم، تولید محلول غلیظ‌تری از کودهای حاوی پتاسیم را فراهم می‌آورد. کشاورزان برای جلوگیری از حرکت نیترات در زیر ناحیه ریشه باید آب را به‌دقت مدیریت کنند. عناصر موجود در این کود اثرات مثبت فراوانی دارند از جمله آنها عبارت‌اند از؛
- افزایش رشد ریشه
- بهبود مقاومت در برابر خشکی
- کاهش اتلاف آب و پژمردگی
- افزایش سرسختی در زمستان
- بهبود مقاومت در برابر آفات گیاهی و بیماری ها
همچنین از مزایای نتایج استفاده از این کود می‌توان اشاره کرد که میزان پروتئین در گیاهان، ضخامت پوسته، محتوای نشاسته در غلات و غده‌ها و ویتامین سی و محتوای جامد محلول را افزایش می‌دهد. رنگ، طعم و اندازه میوه را بهبود می‌بخشد. اختلالات فیزیولوژیکی را کاهش می‌دهد. کیفیت ذخیره و حمل‌ونقل و عمر مفید محصول را افزایش می‌دهد.
زمان و مقدار مصرف کود نیترات پتاسیم
نیترات پتاسیم یک کود کاملاً محلول در آب است که می‌تواند به‌عنوان کود آبیاری، مصرف خاکی و محلول‌پاشی مورداستفاده قرار بگیرد. هر کدام را به‌اختصار در ادامه توضیح خواهیم داد.
مصرف خاکی
در مصرف خاکی به میزان ۵۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار در زمان کاشت از آن استفاده می‌شود.
آبیاری و سرک
به میزان ۲۵ تا ۵۰ کیلوگرم از این کود در هکتار در ۲ تا ۳ نوبت در طول فصل رشد محصولات استفاده می‌شود.
محلول پاشی
در محلول‌پاشی، به میزان ۲ تا ۵ کیلوگرم در هزار لیتر آب حل می‌شود و مورداستفاده قرار خواهد گرفت.
نکات ایمنی در مورد نیترات پتاسیم
پایبندی به رعایت اصول و نکات ایمنی در مورد نیترات پتاسیم مانند سایر مواد شیمیایی لازم است. بر همین اساس می‌بایست در زمان جابه‌جایی و کار با آن از وسایل مراقبت شخصی مانند دستکش و عینک مناسب استفاده کرد تا از تماس آن با پوست و چشم و تحریک آن دو جلوگیری شود. این ترکیب شیمیایی را مانند اغلب مواد شیمیایی باید در جایی خشک و خنک نگهداری کرد. همچنین می‌بایست این محل نگهداری و انبار عاری از هر گونه مواد اشتعال‌پذیر باشد تا از واکنش‌های ناخواسته ممانعت شود. همچنین مراقبت‌های زیست‌محیطی نیز بایستی صورت پذیرد چرا که درصورتی‌که وارد آب‌ها می‌تواند سبب رشد بیش از حد جلبک‌ها شود و اکوسیستم را بر هم می‌زند.
خرید و فروش نیترات پتاسیم
نیترات پتاسیم تولید ایران در کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی و با درصد خلوص ۹۹ درصد آماده تحویل به مشتریان برای مصارف کشاورزی، مواد اولیه غذایی و… است. شرکت کیمیا تجارت تات آمادگی دارد ضمن دریافت سفارش مشتریان برای این محصول پر کاربرد، سایر محصولات موردنیاز را نیز با بهترین قیمت و کیفیت تأمین کند و دراسرع‌وقت به‌وسیله سیستم حمل‌ونقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال نماید. جهت خرید نیترات پتاسیم با خلوص ۹۹ درصد و دریافت مشاوره تخصصی، با کارشناسان ما تماس بگیرید و محصولی باکیفیت و تضمینی را تجربه کنید.
سوالات متداول نیترات پتاسیم
۱- کاربرد نیترات پتاسیم چیست؟
این ماده به‌عنوان نگهدارنده مواد غذایی، در پزشکی، کبریت، کود، پیشران موشک، برای ساخت مواد منفجره و وسایل آتش‌بازی کاربرد دارد. همچنین این ماده به‌عنوان یک عامل حساسیت‌زدا برای درمان حساسیت عاج دندان کاربرد دارد. کود نیترات پتاسیم محلول در آب با محتوای پتاسیم و نیتروژن بالا همراه با مقدار مطلوب سدیم است. این کود به‌راحتی در آب حل می‌شود و برای آبیاری قطره‌ای و محلول‌پاشی، کود بسیار مناسبی است.
۲- آیا این ترکیب برای انسان مضر است؟
سطوح بالای این ماده می‌تواند با توانایی خون در حمل اکسیژن تداخل داشته باشد، لذا باعث سردرد، خستگی، سرگیجه و رنگ آبی پوست و لب‌ها می‌شود. سطوح بالاتر می‌تواند باعث مشکلات تنفسی و حتی مرگ شود. این ماده شیمیایی تحریک‌کننده پوست نمی‌باشد.
۳- نیترات پتاسیم چیست؟
این ماده دارای فرمول شیمیایی KNO3 است که پودر سفید یا بی‌رنگ، به شکل کریستالی (ماسه مانند) با طعم تند و شور است.
۴- کاربرد نیترات پتاسیم در پزشکی چیست؟
در پزشکی از این ماده دارویی، برای سوزاندن زخم‌های کوچک، برداشت بافت‌های دانه‌ریز، زگیل‌ها و جوش‌ها و درمان حساسیت دندان استفاده می‌شود.
۵- آیا این ترکیب در مواد غذایی بی‌خطر است؟
نیترات‌ها و نیتریت‌ها از ترکیباتی هستند که در بدن یافت می‌شوند. اما در صورت تشکیل نیتروزامین می‌توانند خطرناک شوند. اگر نیترات‌ها یا نیتریت‌ها باحرارت زیاد پخته شوند، نیتروزامینها تشکیل می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهند که برخی نیتروزامینها با ایجاد سرطان در بدن مرتبط هستند.