به طور کلی، ترکیبات شیمیایی نقش بسیار کاربردی، در تولیدات برخی از صنایع دارند. این ترکیبات گاهی به تنهایی مورد استفاده قرار می گیرند یا به عنوان ماده اولیه ترکیبات دیگر، مورد مصرف هستند. دی آمونیوم فسفات از جمله یکی از این ترکیبات شیمیایی چند عنصره می باشد که به دلیل ماهیت منحصر به فرد شیمیایی خود، جز پراستفاده ترین ترکیبات شیمیایی نیز می باشد. در ادامه به بررسی مهمترین کاربردهای دی آمونیوم فسفات می پردازیم.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
دی آمونیوم فسفات چیست
دی آمونیوم فسفات یا DPA، در واقع یک ترکیب شیمیایی است که از هیدروژن، فسفر و نیتروژن به صورت آزمایشگاهی به دست می آید. این ترکیب که به و نمک آلی نیز مشهور است، به دلیل غنی بودن از فسفر، در برخی از صنایع، مورد استفاده است. از لحاظ ظاهری، این ماده به صورت پودری یا گرانولی به رنگ سفید، زرد و خاکستری می باشد. در نظر داشته باشید، این ترکیب قابلیت انحلال پذیری بالا در آب را نیز دارد از این رو به صورت محلول نیز، قابل استفاده می باشد.
کاربردهای دی آمونیوم فسفات
دی آمونیوم فسفات از جمله ترکیباتی است که کاربردهایی متفاوت در صنعت دارد که در ادامه به پنج مورد از کاربردهای این ترکیب شیمیایی مهم، اشاره خواهیم کرد:
در صنایع کشاورزی
مهمترین کاربرد دی آمونیوم فسفات، استفاده از آن به عنوان کود کشاورزی است. گیاهان برای رشد بهتر خود به مواد معدنی چون نیتروژن و فسفر نیاز دارند. این ماده شیمیایی، منابع غنی از فسفر و نیتروژن است که جز پرمصرف ترین کود فسفاته، در صنعت کود و کشاورزی می باشد. در نظر داشته باشید، 98 درصد از تولید دی آمونیوم فسفات به عنوان کود در صنعت کشاورزی، مصرف دارد.
در صنعت نساجی
دی آمونیوم فسفات در نساجی نیز کاربرد دارد. از این ترکیب برای تولید الیاف مورد نیاز در نساجی استفاده می شود. دی آمونیوم فسفات در پارچه برای افزایش مقاومت آن در برابر حرارت مستقیم، مورد کاربرد است.
در تولید محصولات چوبی
برای این که ضریب مقاومت محصولات چوبی در برابر آتش، افزایش یابد، از نمک آلی استفاده می شود. در نظر داشته باشید، این ترکیب شیمیایی به عنوان ماده نسوز در صنایع چوبی، کاربرد دارد.
در تولید خوراک دام
برای تغذیه مناسب دام، طیور و آبزیان از خوراک دامی مخصوص استفاده می شود. دی آمونیوم فسفات از جمله ترکیباتی است که دارای فسفر و نیتروژن است که برای تامین نیاز بدن دام به این املاح، از این ماده در تولید خوراک دام، استفاده می گردد.
بازدارنده حریق
برای پیشگیری و جلوگیری از گسترش آتش در مزارع و جنگلها، از این ترکیب شیمیایی در اطراف آن مناطق، استفاده می شود. به طور کلی، داشتن خاصیت نسوزی از مهمترین ویژگی این ماده موسوم به DPA می باشد که با نظر به این خاصیت، در بسیاری از صنایع از آن به عنوان ماده ضد حریق، استفاده می گردد.
نحوه استفاده از دی آمونیوم فسفات به عنوان کود کشاورزی
همان طور که اشاره شد، بیشترین کاربرد دی آمونیوم فسفات به عنوان کود در صنعت کود و کشاورزی است. طریقه استفاده از این ترکیب شیمیایی به عنوان کود فسفات و نیتروژن، به این شرح است: دی آمونیوم فسفات، هم به صورت پودر و هم محلول در آب، به عنوان کود کشاورزی قابل مصرف است. هنگام پاییز که اغلب کار شخم زدن و خاک ورزی خاک انجام می گیرد، بهترین زمان برای استفاده از این ترکیب شیمیایی به عنوان کود نیتروژن دار است.
در زمان کشت محصول، چون فصل بهار نیز، امکان استفاده از مواد نیتروژن دار وجود دارد. در نظر داشته باشید برای این که خاصیت قلیایی خاک برای جذب بهتر فسفر افزایش یابد، DPA را به صورت پودری و مستقیم به خاک اضافه کنید. این نوع ترکیب به عنوان کود برای خاکهای اسیدی بهترین انتخاب است که موجب افزایش خاصیت قلیایی خاک نیز می شود. تقویت گیاهان و محصولات کشاورزی و جلوگیری از آفت زایی در آنها، از دیگر مزیتهای استفاده از این ماده به عنوان کود، است.
چگونگی تولید دی آمونیوم فسفات
برای تولید دی آمونیوم فسفات به صورت کارخانه ای، به سنگ فسفات، گوگرد و آمونیاک نیاز است. میزان فسفات، گوگرد و آمونیاک به کار رفته در تولید این ترکیب شیمیایی، به ترتیب، 2 تن، 2 تن و 4 تن می باشد. در ابتدا این سه ماده به شکل گاز آمونیاک، اسید فسفریک و محلول اسکرابر، فرآوری می شوند. شکل فرآوری شده از این مواد به راکتورهای خنثی کننده، انتقال می یابند و فرآیند تولید دی آمونیوم فسفات آغاز می گردد. در طی مراحل ترکیب این سه ماده و ایجاد واکنشهای شیمیایی بین آنها، از گاز آمونیاک اضافی تری نیز، استفاده می شود. انتقال ماده حاصله به راکتورهای پایپ و تشکیل پودر و گرانولهای موسوم به نمک آلی، آخرین مرحله از تولید این ترکیب شیمیایی است.
سوالات متداول کاربرد دی آمونیوم فسفات
1- در زمان استفاده از دی آمونیوم فسفات، چه نکات ایمنی باید، رعایت شود؟
دی آمونیوم فسفات به عنوان یک ترکیب شیمیایی دارای بخارهای سمی نمی باشد. توصیه می شود، در زمان استفاده از DAP برای کاهش احتمال ایجاد آلرژی پوستی و تنفسی، از دستکش و ماسک استفاده نمایید.
2- نحوه نگهداری و انبارداری دی آمونیوم فسفات به چه صورت باید، باشد؟
در نظر داشته باشید، دی آمونیوم فسفات قادر به جذب رطوبت است. توصیه می شود، این ماده شیمیایی را در پوششهای ضد آب و محیط خشک که درصد رطوبت کمی دارد، نگه داری و انبارداری شود.
3- آیا دی آمونیوم فسفات، قابلیت اشتعال دارد؟
خیر، این ماده شیمیایی قابلیت اشتعال ندارد اما می توان گفت، نمک آلی موسوم به DPA در دمای بالای 60 درجه سانتیگراد، تجزیه و مواد سمی تولید می کند. بهتر است این ترکیب شیمیایی، در محیط با دمای زیر 30 درجه سانتی گراد باشد تا اثرات منفی در آن ایجاد نگردد.
4- آیا دی آمونیوم فسفات در صنایع غذایی و تولید مواد خوراکی مورد استفاده انسان نیز، کاربرد دارد؟
بله، این ترکیب شیمیایی در تولید مخمرها مورد استفاده است که در تهیه انواع نان، شیرینی، کیک و غیره، مورد استفاده است. DAP حتی به عنوان پایدار کننده نیز در تولید برخی از مواد غذایی صنعتی مورد استفاده می باشد.
5- آیا دی آمونیوم فسفات (نمک آلی) و مونو آمونیوم فسفات، دارای عملکرد یکسان از نظر ماهیت شیمیایی هستند؟
این دو ماده اگر چه از نظر نوعِ ماده اولیه به کار رفته در تولیدشان، یکسان هستند اما در تعداد عنصر نیتروژن، با یکدیگر متفاوت می باشند. نمک آلی، pH بیشتری دارد و از انحلال پذیری بالایی نیز برخوردار است از این رو در استفاده به عنوان کود، ارجحیت بیشتری، خواهد داشت. برای خرید دی آمونیوم فسفات و همچنین مونو آمونیوم فسفات می توانید با کارشناسان فروش شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات تماس حاصل فرمائید.
