اسید سیتریک یک اسید تری کربوکسیلیک با فرمول شيميايی C6H8O7 است. به عبارت دیگر یک ترکیب آلی با سه گروه کربوکسیل می باشد. اين ماده به شکل کریستالهای بسیار ریز سفید رنگ، بی بو و خورنده است كه در آب، استون، الكل و اتر قابل حل می باشد. کاشف اسید سیتریک جابر بن حیان کیمیاگر ایرانی در قرن هشتم است. اسید سیتریک به طور طبیعی در برخی ميوه ها به ویژه در لیمو وجود دارد (بیش از 95٪ از اسیدیته این میوه را تشکیل می دهد). نام آن را از مرکبات گرفتند.
در واقع کلمه سیتریک از کلمه لاتین citrus به معنای ليمو است. نام ديگر اين ماده جوهر ليمو می باشد. مرکباتی نظير گریپ فروت و پرتقال سرشار از اسید سیتریک هستند. این اسید در صنایع گوناگونی همچون صنايع غذايی، دارويی، و بهداشتی و آرايشی كاربرد وسيعی دارد. همچنین این اسيد آلی به عنوان یک افزودنی غذایی، به صورت صنعتی از تخمیر قارچی به نام آسپرژیلوس نیجر تهیه می شود. قارچهای اين اسيد به صورت کپک سیاه روی میوه ها و سبزیجات ظاهر می شوند.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
اسيد سيتريک در صنايع غذايی
اسید سیتریک پرمصرف ترین و پرکاربردترین اسید آلی در صنعت مواد غذايی است. اين ماده در فهرست مواد غذایی با کد E330 مشخص می گردد. این ماده به عنوان یک تنظیم کننده اسیدیته، آنتی اکسیدان، تقویت کننده طعم و جذب کننده به مواد غذايی افزوده می شود. به طور خلاصه، افزودن این ماده باعث بهبود پایداری محصول، حفاظت و کیفیت مواد غذايی می شود. برخی محصولات غذایی حاوی این اسید شامل آب نباتها، بیسکویتها، کیک، غلات صبحانه، مربا، نوشيدنيهای گازدار، ژله ها، پنیرهای صنعتی، ماستهای میوه ای، خردل، غذاهای آماده، چیپس، نان سوخاری، نان ساندویچ و بسیاری از محصولات غذايی دیگر اضافه می شود.
عملکردهای اصلی اسید سیتریک (E330) به عنوان افزودنی چيست؟
عملکردهای اصلی افزودنی اسید سیتریک عبارت است از:
تنظیم کننده اسیدیته
با هدف اصلاح یا حفظ pH در یک سطح معین به مواد غذايی اضافه می شود.
حفاظت
باعث بهبود کیفیت و پایداری و ماندگاری محصولاتی می گردد که در آنها یافت می شود.
اثر آنتی اکسیدانی
اسید سیتریک با محافظت از مواد غذایی در برابر تخريب ناشی از اکسیداسیون، عمر مفید مواد غذایی را افزایش می دهد.
عامل حفظ رنگ
این افزودنی باعث تثبیت، حفظ یا تشدید رنگ محصولات غذایی می شود.
تقویت کننده طعم
بدون تغییر طعم، مزه و طعم را تشدید می کند.
اسيد سیتریک در صنايع دارويی و بهداشتی
اسيد سيتريک در صنايع داروسازی، آرايشی و بهداشتی تقريبا حدود ده درصد به مصرف می رسد. اين اسيد در صنعت داروسازی، برای نگهداری فرآورده های خونی استفاده می شود (سیترات به کلسیم موجود در خون متصل می شود). همچنين این اسید در پوشاندن طعم تلخ داروها و بهبود طعم آنها، کمک به تثبیت و حفظ مواد فعال به داروها اضافه می شود. در واقع، وجود اسید سیتریک با طعم ترش، عطر و طعم مرکبات، با تلخی همبستگی منفی دارد، لذا موجب كاهش تلخی داروها می شود. بنابراین می توان گفت اسید سیتریک این توانایی را دارد که در صنعت و به عنوان مواد اولیه دارویی و آرایشی بکار رود.
از اسید سیتریک و سیترات سدیم یک داروی ترکیبی می سازند. اين دارو به کاهش اسیدی شدن ادرار کمک می کند. بعلاوه اين دارو به قلیایی کننده ادرار معروف است. همچنين داروی اسید سیتریک و سیترات سدیم برای درمان اسیدوز یا برای جلوگیری از نقرس یا سنگ کلیه نيز كاربرد دارد. بعلاوه اين ماده به شكل سيترات به مکملهای معدنی نظير روی، منیزیم و کلسیم برای بهبود جذب آنها به بدن افزوده می شود. در صنعت آرایشی و بهداشتی اسید سیتریک، برای متعادل کردن pH در طول تولید محصولات و تركيب مواد اولیه در لوازم آرایشی استفاده می شود. این اسید به دلیل قدرت آنتی اکسیدانی، در کرمهای صورت و ژلهای بدن استفاده می شود. همچنين این ماده، لایه برداری عالی برای پوست است. اسید سیتریک سلولهای مرده را از بین می برد و پوست را بدون ایجاد آسیب یا تحریک تمیز می کند.
كاربرد اسید سیتریک در ساير صنايع
کاربردهای صنعتی این اسید شامل صنعت آبکاری الکتریکی، به عنوان عامل غیرفعال کننده برای فولادهای ضد زنگ، دباغی چرم، در صنعت خودرو در پاک کننده مدارهای خنک کننده، در کودهای کشاورزی، در ترکیب محصولات شوینده پودری (پودرهای جرم‌گیر) استفاده می شود. اسید سیتریک به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده و پاک کننده برای از بین بردن لکه های آب سخت و آهک به بازار عرضه می شود. اين ماده جایگزین امن تری برای ضد عفونی کننده ها و پاک کننده های دارای وايتكس (آب ژاول) و سفيد كننده است. شما می توانید جهت خرید اسید سیتریک با کارشناسان واحد فروش شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات و با شماره های 02166567158 – 02166438406 و 02166438647 تماس حاصل فرمائید.
سوالات متداول اسید سیتریک در صنایع
1- آیا اسید سیتریک برای سلامتی خطرناک است؟
اين اسید افزودنی است که برای سلامتی بی ضرر است و سازمان غذا و داروی آمريكا (FDA) نیز این ماده را جزو مواد ایمن در نظر گرفته است. با این حال، مصرف آن در دوزهای بسیار بالا می تواند باعث ایجاد واکنشهای آلرژیک به خصوص در افراد حساس به کپک شود. همچنين نوشیدن نوشابه های گازدار در درازمدت می تواند به دندان آسیب برساند.
2- اسید سیتریک چگونه توليد می شود؟
اين اسید در حال حاضر از طریق فرایندهای تخمیر شامل تخمیر در مخازن عمیق با بسترهای مختلف بر اساس کربوهیدراتها توليد می شود. میکروارگانیسمهایی که قادر به تولید و تجمع اسید سیتریک هستند، متعلق به گونه های Aspergillus، Citromyces، Penicillium، Onilia، Candida و Pichia هستند.
3- بيشترين توليدات اسيد سيتريک در چه موادی استفاده می شود؟
تقریباً 50 درصد از تولید اين اسيد در در نوشیدنی گازدار مصرف مي شود. این ماده درنوشیدنیهای گازدار برای طعم دهندگی و بهبود طعمهای میوه ای استفاده می شود. این اسيد، اثرنگهدارنده های ضد میکروبی را افزایش می دهد و به عنوان ماده نگهدارنده نيز عمل می كند.
4- کاربردهای اسید سیتریک در خانه چیست؟
اين ماده علاوه بر استفاده به عنوان پاک کننده، برای ترشی کردن و کنسرو کردن غذاها، قارچ کش و کنترل گلسنگ در باغچه، ضد آهک برای ماشین لباسشویی و ظرفشویی مورد استفاده قرار می گيرد. اين ماده نبايستی در مواد آلومینیومی، سطوح مرمر و سایر سطوح و مواد حساس به اسید استفاده شود.
5- علاوه بر مركبات، اسید سیتریک در كدام ميوه ها يافته می شود؟
اين ماده در ميوه های آناناس، توت فرنگی، تمشک، گیلاس، توت فرنگی، گوجه فرنگی و غيره يافت می شود.
