احتمالا همه شما نام وایتکس را شنیده اید. وایتکس یا آب ژاول محلولی است که به عنوان سفید کننده و گندزدا استفاده می شود. آب ژاول محلولی صنعتی است که به عنوان سفیدکننده و گندزدا کاربرد دارد. نامهای دیگر این محلول وایتکس، هیپوکلریت سدیم یا هیپوکلریت پتاسیم می باشد. اگر به استخرها رفته باشید حتما شنیده اید که از کلر برای تمیز کردن آب استخر استفاده می کنند. این یک اشتباه رایج است؛ چرا که در واقع آب ژاول در گندزدایی آب استخر استفاده می شود و نام رایج این محلول در استخرها، محلول کلر مایع می باشد.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
ویژگیهای ظاهری آب ژاول
آب ژاول یا وایتکس یک محلول زرد رنگ متمایل به سبز است که به عنوان سفید کننده یا گندزدا استفاده می شود. شما می توانید از آب ژاول در گندزدایی ، سفید کردن سطوح و رفع بوی بد هنگام تصفیه آب استفاده کنید. این مایع در تماس با نور یا حرارت می تواند خاصیت خود را از دست بدهد. به همین دلیل بسته بندی این ماده به رنگ مات می باشد تا آن را از نور و حرارت حفظ کند. این ماده به شدت واکنش دهنده است و خاصیت اکسید کنندگی زیادی دارد. به همین علت پس از استفاده از این ماده فرد ممکن است دچار سوزش چشم، سوزش پوست یا مشکلات تنفسی شود.
نکات ایمنی در هنگام استفاده از آب ژاول چیست؟
برای پیشگیری از بروز مشکلات ذکر شده بهتر است هنگام استفاده از این ماده از عینک ایمنی، دستکشهای مناسب و ماسکهای استاندارد و دارای فیلتر استفاده کنید. همچنین توصیه می شود هنگام استفاده از این ماده در فضاهای کوچک مانند حمام و سرویس بهداشتی، با باز گذاشتن درب و پنجره ها یا روشن کردن هواکش به بخارهای حاصل از این ماده اجازه تجمع ندهید. برای مصرف این ماده باید آن را ابتدا رقیق کنید تا مشکلی سلامت شما را تهدید نکند.
غلظت مناسب وایتکس برای گندزدایی
برای استفاده از وایتکس یا آب ژاول در گندزدایی باید یک محلول با غلظت مناسب تهیه کنید. وایتکسهای موجود در بازار غلظتی بین 3 تا 8 درصد دارند که به طور میانگین غلظت آنها 5 درصد می باشد. البته محلولهای صنعتی وایتکس تا غلظت 50 درصد هم وجود دارند که معمولاً در حوضچه های تصفیه آب و تمیز کردن آب استخرها استفاده می شوند. برای استفاده از این ماده در ضدعفونی کردن سطوح معمولا غلظت نیم تا یک درصدی یک محلول مناسب را به شما تحویل می دهد. به همین منظور توصیه می شود هر پیمانه وایتکس 5 درصد را با یک سوم لیتر آب یا هر سه پیمانه وایتکس را با یک لیتر آب رقیق کنید.
ویژگیهای شیمیایی آب ژاول
همانطور که فهمیدید از آب ژاول در گندزدایی و سفید کردن سطوح استفاده می شود. بد نیست که بدانید آب ژاول یک ماده قلیایی با خاصیت خورندگی بالا است. این ماده از لحاظ واکنش پذیری قدرت بالایی دارد. به همین دلیل باید هنگام استفاده از این ماده توجه کنید که مواد دیگری با آن ترکیب نشود. برای مثال ترکیب آب ژاول با آمونیاک بسیار خطرناک است و گازهای سمی تولید می کند. مسمومیت با این گازها می تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد. آمونیاک در شیشه پاک کنها و شامپو فرش وجود دارد و ممکن است در سایر شوینده های خانگی هم پیدا شود. بنابراین قبل از استفاده ترکیبی از این مواد حتما از وجود نداشتن آمونیاک در آنها اطمینان پیدا کنید.
همچنین ترکیب آب ژاول با متانول بسیار اشتعال زا می باشد و خطر انفجار بالایی دارد. بنابراین بهتر است این دو ماده را هم با هم ترکیب نکنید. چرا که با یک جرقه کوچک، حتی یک تخلیه الکتریکی با الکتریسیته ساکن، امکان انفجار و صدمات جانی و مالی وجود دارد.
کاربردهای آب ژاول در گندزدایی
از آب ژاول در گندزدایی، به ویژه در صنعت آب وفاضلاب استفاده می شود. گندزدایی یا ضدعفونی کردن فرایندی است که طی آن با استفاده از یک ماده شیمیایی بار میکروبی سطوح کاهش می یابد. میکروبهای سطوح متشکل از باکتریها، قارچها، اسپورها و ویروسها می باشند. به همین علت از این ماده در مکانهایی که احتمال انتقال میکروب بالا است مانند بیمارستانها و استخرها استفاده می شود. به علت خاصیت خورندگی این ماده باید توجه کنید که از این ماده روی سطوح فلزی استفاده نکنید تا دچار زنگ خوردگی نشوند.
کاربرد وایتکس در سفید کنندگی
آب ژاول در گندزدایی صرفا کاربرد ندارد. از این محلول می توان در سفید کردن سطوح و پارچه ها نیز استفاده کرد. به همین علت آب ژاول را یک مایع رنگ بَر نیز می دانند و از این محلول در صنایع نساجی و تولید کاغذ استفاده می شود.
سوالات متداول آب ژاول در گندزدایی
1- آیا پس از استفاده از آب ژاول در گندزدایی باید سطح را با آب شست و شو داد؟
بله. در صورتی که محلول از سطوح تبخیر نشده باشد فرایند گندزدایی تکمیل می شود و پس از آن باید از آب برای شست و شوی سطوح استفاده کنید. همچنین بهتر است تا پس از شست و شو با آب تا زمان خشک شدن آن صبر کنید و از سطح استفاده نکنید.
2- برای استفاده از وایتکس برای ضدعفونی کردن سطوح چه مقدار زمان لازم است؟
برای ضدعفونی کردن و گندزدایی سطوح باید محلول مناسب وایتکس یا هیپوکلریت سدیم را روی سطح بریزید. اگر در کمتر از 10 دقیقه این محلول از سطح بخار شد، میزان اثرگذاری آن کافی نیست و باید محلول بیشتری استفاده کنید.
3- آیا خوردن محلول آب ژاول خطرناک است؟
بله. مصرف وایتکس به صورت خوراکی می تواند خطر آفرین باشد و سلامت شما را به صورت جدی به خطر بیندازد و موجب آسیب شدید به مجرای گوارشی و تنفسی شود. البته توجه داشته باشید در صورتی که محلول شما دارای غلظت پایینی از این ماده باشد. خطری شما را تهدید نمی کند. اگر وایتکس خوردید بلافاصله مقدار زیادی شیر بخورید تا صدمات حاصل از آن کاهش یابد.
4- در صورت رقیق نکردن وایتکس چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟
اگر آب ژاول را رقیق نکنید، علاوه بر احتمال آسیب سطوح در اثر خوردگی، احتمال آلودگی شیمیایی نیز بسیار بالا می رود. همچنین اگر این ماده را بیش از حد رقیق کنید سطوح شما ضدعفونی نخواهند شد.
5- مزایای استفاده از آب ژاول در تصفیه آب آشامیدنی در مقایسه با گاز کلر چیست؟
گاز کلر سمی است و وجودش در اب آشامیدنی خطرناک است. گاز کلر قابل اشتعال است اما اب ژاول قابل انفجار نیست. باقی ماندن گاز کلر در آب استخر به پوست آسیب می رساند.
