گندزدایی با هیپوکلریت سدیم

بدون شک استفاده از انواع مواد شیمیایی با خاصیت ضدعفونی کنندگی، یکی از شیوه های مرسوم و امروزی برای ضدعفونی کردن سطوح و آب است. گندزدایی با هیپوکلریت سدیم از جمله روشهای تقریبا نوین است که از این محلول شیمیایی موسوم به آب ژاول با درصد خلوص مختلف، برای حذف کلی انواع میکروب، باکتری و عاملهای عفونی استفاده می گردد. بیشترین کاربرد هیپوکلریت سدیم در صنایع تصفیه آب، بیمارستانها، محیط های درمانی، استخرها و استریل کردن ملحفه های محیط های عمومی چون پادگان و خوابگاه ها است. این محلول در کمترین زمان ممکن اثر نابودی در انواع میکروارگانیسمهای عامل بیماری و فساد، دارد. امروزه عدم استفاده از محلولهای شیمیایی که خاصیت پاک کنندگی و ضدعفونی ویژه دارند، باعث ایجاد انواع بیماریهای واگیردار می شود. یکی از راههای پیشگیری از این معضل، استفاده از محلولهای شیمیایی چون آب ژاول است.

هیپوکلریت سدیم چیست؟

هیپوکلریت سدیم در گندزدایی یکی از محلولهای ویژه می باشد که عملکرد بسیار مثبت و تاثیرگذاری در نابودی انواع میکروارگانیسمهای موجود در انواع مایعات چون آب و سطوح دارد. این محلول، در واقع یک ترکیب شیمیایی حاصل از “گاز کلر” و”سدیم هیدروکسی” است. هیپوکلریت تحت شرایط کارخانه ای و با ادغام گاز کلر با سود سوزآور یا سود مایع، این ماده به دست می آید که شکل محلول آن، استفاده فراوان در صنایع مختلف دارد. هیپوکلریت سدیم، محلول ناپایدار و در عین حال حلال در آب، اغلب به رنگ زرد است. غلظت بالای آن همواره رنگ تیره تری دارد که  خلوص بیشتر از 15 درصد در صنعت استفاده می شود. این محلول مصرف خانگی ندارد. آب ژاول با نام عامیانه وایتکس نیزمی شناسیم. این ماده در تولید انواع شوینده های بهداشتی، صنایع پزشکی و صنعت نساجی در سفید کردن پارچه و الیاف به کار می رود.

فواید و مضرات هیپوکلریت سدیم در گندزدایی

بی شک استفاده از انواع مواد شیمیایی با ماهیت ضد عفونی کنندگی در کنار اثرات مثبتی که دارند، می توانند اثرات منفی نیز داشته باشند. فواید هیپوکلریت سدیم در گندزدایی بسیار بالا است. این امر باعث می شود این محلول، بهترین گزینه در گندزدایی به کار رود. اثر بسیار ویژه در نابودی سریع میکروارگانیسمها، در دسترس بودن و قیمت اقتصادی داشتن، مسمومیت زا بودن کمِ آن نسبت به دیگر گندزداهای شیمیایی، قابلیت حلال بودن در آب که استفاده آن را آسان تر می کند، از جمله فواید استفاده از هیپوکلریت سدیم در گندزدایی است‌.

کلر مایع نیز مانند اغلب محلولهای شیمیایی دارای مضرات و بدون شک عوارض جانبی است. از مضرات هیپوکلریت سدیم در گندزدایی می توان به ایجاد حساسیت در استفاده کننده ها از جمله، آلرژی پوستی از طریق تماس مستقیم با پوست یا استنشاق بخارهای حاصل از این محلول نام برد. از طرفی استفاده از آب ژاول به خصوص در خلوصهای بالا، در گندزدایی سطوح، می تواند موجب آسیب، به سطح مورد نظر از جمله سرامیکهای بدون لعاب، مصالح فلزی و چوبی شود. در این جهت استفاده از این محلول شیمیایی موسوم به آب ژاول در گندزدایی برخی سطوح، با محدودیت رو به رو است.

مقایسه هیپوکلریت سدیم و کلر در گندزدایی

این دو ماده شیمیایی، از جمله گندزداهای پرکاربرد در صنایع مختلف می باشند که بیشتر در صنعت آب و فاضلاب، برای گندزدایی آب استفاده می گردد. در مقایسه هیپوکلریت سدیم با کلر می توان این گونه بیان کرد که گرچه این دو ماده نقش یکسانی در گندزدایی ایفا می کنند، ولی تفاوتهای ماهیتی مختصری با یکدیگر دارند.

غلظتِ پرکلرین (کلر جامد) از آب ژاول بالاتر می باشد و اغلب خلوص بالای 40 تا 50 درصد دارد، از طرفی زمان حلالیت کلر جامد نسبت به  کلر مایع بیشتر است. استفاده از کلر در تصفیه آب و ضد عفونی استخرها می تواند باعث سختی آب شود، در این جهت استفاده از آب ژاول می تواند انتخاب مناسب تری باشد. پرکلرین همچنین باعث افزایش pH  آب می شود که این نکته نیز می تواند باعث نگاه منفی به این گندزدای صنعتی شود. در صورتی که آب ژاول یا همان هیپوکلریت سدیم، باعث ثبات در ph آب می گردد. از نظر اقتصادی نیز قیمت کلر بیشتر می باشد. با این حال در صورتیکه قصد خرید پرکلرین یا کلرجامد و نیز هیپوکلریت سدیم را دارید، شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات یکی از معتبرترین مراکز فروش مواد شیمیایی است که می توانید با آنها در تماس باشید.

سوالات متداول گندزدایی با هیپوکلریت سدیم

1- از لحاظ قلیایی، میزان pH هیپوکلریت سدیم چقدر می باشد؟

با توجه به این که غلظت آن،  بین 5 تا 8 درصد (رقیق) و  بالای 10 تا 50 درصد متغیر است. می توان گفت pH  آنها به ترتیب بین، 7 تا 9 و 9 تا 13 متفاوت است و به طور کلی این محلول در رده ی محلولهای غیر اسیدی طبقه بندی می شود.

2- آیا ترکیب هیپوکلریت سدیم با دیگر مواد شیمیایی می تواند باعث ایجاد گازهای سمی شود؟

بله، این محلول با ترکیب موادی، مانند آمونیاک و متانول واکنش شدیدی می دهد و باعث ایجاد گازهای سمی بسیار خطرناک می شود. استنشاق این گازهای سمی می تواند برای انسان بسیار خطر آفرین باشد.

3- آیا خوردن هیپوکلریت سدیم، می تواند عارضه جسمی داشته باشد؟

بله، خوردن این محلول می تواند عارضه جسمی، به خصوص در دستگاه گوارشی و تنفسی ایجاد کند. در صورت خوردن این محلول، بهتر است قبل مراجعه به مراکز درمانی، مقدار زیادی شیر مصرف گردد.

4- بعد از استفاده از هیپوکلریت سدیم در گند زدایی سطوح، آیا بهتر است از آب برای شستشو استفاده نمود؟

بهتر است برای این که فرآیند گندزدایی و ضدعفونی کردن به درستی انجام گیرد. تا زمان خشک شدن سطح مورد نظر صبر کرده، سپس با آب فراوان، ترجیحا آب با دمای پایین، سطح مورد نظر شسته شود.

5- آیا میزان غلظت هیپوکلریت سدیم در میزان گندزدایی بالای آن اثر دارد؟

بله، با توجه به کاربردهای مختلف این محلول شیمیایی، باید اقدام به استفاده از غلظت مناسب از آن  کرد، تا اثر گذاری لازم در گندزدایی را داشته باشد. هم چنین در صورت لزوم باید آب ژاول را با آب، رقیق کرد تا احتمال آلودگی شیمیایی به حداقل برسد.