امروزه یکی از تجهیزات مهم در عرصه های مختلف اتوکلاو است. این وسیله برای ضدعفونی کردن اقلام بکار می رود. از کاربردهای گسترده آن می توان به موارد بهداشتی یا صنعتی اشاره کرد. اتوکلاو از بخار برای نابودی دیواره سلولی ویروسها، تمامی قارچها، انواع باکتریها و سایر میکروبها بر روی وسایل و یا موادی که در داخل محفظه آن قرار می‌گیرند استفاده می‌کند. وسایل برای مدت زمان خاصی تا رسیدن به دمای استریل، گرم می شوند. رطوبت موجود در بخار به طور موثری حرارت را به وسایل منتقل می کند تا باکتریها و هاگها نابود شوند.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
چه کسی ماشین اتوکلاو را اختراع کرد؟
هاضم بخار یا همان زودپز را فیزیکدان فرانسوی دنیس پاپین در سال 1679 اختراع کرد. تا اینکه در سال 1879 چارلز چمبرلند دستگاهی به نام اتوکلاو را اختراع کرد که کاربردهای بسیار زیادی دارد. وسایل یا مواد قابل اتوکلاو باید با شرایط گرما و رطوبت بالا سازگارباشند و بر طبق دستورالعمل آن را به کار می گیریم. دستگاه های پزشکی که با اندامهای داخلی یا مایعات استریل بدن تماس دارند، جزو موارد مهم به حساب می آیند.
این موارد ممکن است شامل ابزار جراحی، وسایل پزشکی، پارچه های جراحی و کتانی باشد. این وسیله ها هنگام استفاده باید استریل باشند چون هر گونه آلودگی میکروبی باع ایجاد عفونت می شود. این وسیله بیشتر برای استریل کردن وسایل مقاوم در برابر گرما و رطوبت، انتخابی قابل قبول است. چرا که مطمئن، سازگار و برای میکروارگانیسمها کشنده است و در عین حال برای افرادی که با آن کار می کنند ایمن است.
خرید اتوکلاو چقدر هزینه دارد؟
هزینه های خرید اتوکلاو به دلیل کاربردهای فراوان و متفاوت این دستگاه متغیر است. مدلهای صنعتی و دارویی برای استفاده بخصوص کاربرد دارند و در نتیجه هزینه آنها در مقابل مدلهایی که دربیمارستان یا مطب دندانپزشکی می بینید کاملا فرق دارددر آزمایشگاه ها، هزینه های دستگاه با توجه به گنجایش و طریقه نصب متفاوت است. فراتر از هزینه خرید دستگاه، هزینه اولیه نگهداری و هزینه تعمیرات را نیز باید در نظر بگیریم. با توجه به سازنده آن، هزینه های هر برند، مصرف آب، هزینه های تعمیرات و نگهداری در طول زمان متفاوت است. برای مقایسه کل هزینه شما در طول زمان باید مشخص شود. برای کسب اطلاعات دقیق و دریافت قیمت روز دستگاه، می توانید با کارشناسان شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات تماس بگیرید.
انواع اتوکلاو
اتوکلاوها انواع گوناگونی دارند. انواع اتوکلاو بر اساس کاربرد آنها به شرح زیر می باشد:
کلاس N
این مدل ساده بوده و فقط بخش خاصی از هوای درون مخزن دستگاه را خارج می کند. برای استریل وسایل ساده ترمانند ابزارهای پزشکی تخت کاربرد دارند.
کلاس S
نوع دیگر که از دیواره ای از بخارمتراکم استفاده می کند، در واقع می تواند تمام هوا را از محفظه خارج کند و به همین صورت، توانایی استریل وسایل متخلخل را دارد. با این حال، هنوز اتوکلاو کلاس B سریعتر از آن است.
کلاس B
کلاس B می توانند اکثر مواد را استریل کنند و همچنین با خارج کردن همه ی هوا از محفظه خود با پمپ خلاء قدرتمند بسیار سریعتر این کار را انجام می دهند. این سهولت استفاده و اثربخشی، آنها را برای انواع استریل کردن مواد شیمیایی بسیار جذاب می‌کند. هر ماده شیمیایی را نمی توان استریل کرد به عنوان مثال؛ اسیدها، مواد منفجره، مواد قابل اشتعال، محصولات بر پایه کلر، مواد واکنش پذیر، خورنده یا سمی، مواد رادیواکتیو.
مدل عمودی
در این نوع مدلها درب از بالا باز می شود. این مدل برای استفاده در آزمایشگاه یا در مکانهای کوچکتر با فضاهای کمتر بهتر است.
مدل افقی
اتوکلاو با درب از رو به رو، دارای مخزنی با ظرفیت بیشتر هستند. هنگامی که فضای بیشتری در اختیار دارید و چندین بار در روز از آنها استفاده می کنید این نوع اتوکلاو بسیار مناسب است. این مورد برای کاهش فشار بر کارکنان بیمارستانی پیشنهاد می شود.
کاربردهای اتوکلاو
اتوکلاوها درانواع کاربردهای صنعتی و پزشکی استفاده می شوند. در مدلهای صنعتی در فضاهای تولیدی، برای پردازش قطعات و مواد با استفاده از بخار و فشاراستفاده می شوند به عنوان مثال، در ساخت چوبهای تحت فشار و لاستیکهای ماشین به کار می روند. این وسیله پرکاربرد همچنین در تحقیقات علمی و صنایع داروسازی استفاده می شود.
اهمیت استفاده از اتوکلاو در آزمایشگاه ها
وجود این دستگاه در آزمایشگاه، با توجه به فعالیتهایی که در محیط آزمایشگاه صورت می گیرد، بسیار ضروری است. این دستگاهها با توجه به نیاز، درابعاد متفاوت 10، 25، 50، 75 و 100 لیتری ساخته می شوند و به خاطر استریل کردن از طریق بخار مرطوب، اغلب از جنس استیل زنگ نزن می باشند. داشتن برد دیجیتال P.W.M و سیستمهایی مانند کنترل میزان آب الکترونیکی، چک کردن پسماند دمای المنت و چک کردن میزان مصرف انرژی بر روی وسیله، این دستگاه را به یکی از پرکاربرد ترین وسایل آزمایشگاهها به خصوص در آزمایشگاه شیمی تبدیل کرده است.
بیشتر آنها مجهز به چرخه مایع برای استریل کردن مایعات مورد استفاده در محیط هایی مثل آزمایشگاه هستند. از آنها در آزمایشگاه برای استریل کردن تجهیزات، ابزار آلات و زباله های عفونی استفاده می شود. مهم است که پرسنل آزمایشگاه عملکرد مناسب، محدودیتها و اقدامات حفاظتی برای استریل سازی با اتوکلاو را بدانند.
این وسیله معمولاً در آزمایشگاه شیمی برای استریل کردن وسایل تحقیقاتی استفاده می شود. وسایلی که باید استریل شوند در درون مخزن تحت فشار قرار می گیرند که به طور معمول به آن اتاقک می گویند. سه مورد اصلی برای اطمینان از استریل شدن مناسب مواد و وسایل لازم است: زمان کافی، دمای مناسب و کیفیت بخار. اتوکلاو برای استریل کردن وسایل، مواد قبل از استفاده در آزمایشگاه و گندزدایی آنها قبل از دفن کاربرد دارد. شیشه ها، پیپتها، ارلنها و ویالهای حاوی میکروبهای مضر در آزمایشگاه، حتما قبل از دفع باید اتوکلاو شوند. اتوکلاو کردن زباله های عفونی خیلی مهم است چون پرسنل چندین بار در حین حمل و جابجایی با آنها برخورد می کنند. مهار مناسب میکروبها درمنبع، احتمال مواجهه اتفاقی را خیلی کمتر خواهد کرد. این کار از آسیب احتمالی به پرسنل جلوگیری می کند
سوالات متداول اتوکلاو در آزمایشگاه
1- چرا اتوکلاو کردن اقلام به منظوراستریل کردن بهتراز جوشاندن آنها است؟
بخار یک وسیله بسیار کارآمد برای انتقال حرارت است. در نتیجه، می توانید با استفاده از بخار به دمای بالاتری نسبت به آب جوش دست یابید که آن را به روش موثرتری برای کشتن باکتریها و سایر میکروارگانیسمها تبدیل می کند.
2- محدوده دمای دستگاه چقدر است؟
دمای مناسب برای استریل کردن با دستگاه 121 درجه سانتیگراد، 132 درجه سانتیگراد یا 135 درجه سانتیگراد است.
3- مدت زمان هر سیکل اتوکلاو به چه عواملی بستگی دارد؟
مدت زمان هر سیکل برای استریل کردن بسته به اندازه، شکل، وزن، چگالی و ترکیب مواد و… متغیر است.
4- اقلام بعد از چه مدت استریل می مانند؟
کاملاً به نحوه بسته بندی اقلام پس از استریل کردن بستگی دارد. به طور کلی، اقلام باید پس از هر بار استفاده مجدداً استریل شوند، اما ثابت شده است که اقلام بسته بندی شده در بسته های کتانی دو لایه، لایه داخلی کاغذ و لایه بیرونی پلاستیک تا 96 هفته استریل می مانند.
5- اتوکلاو چگونه باکتریها را از بین می برد؟
اتوکلاوها از گرمای بخار برای بالا بردن دما به حدی استفاده می کنند که پروتئینهای موجود در دیواره سلولی میکروبها نابود شوند و شروع به انعقاد می کنند، در نتیجه باکتری را می کشند و به عقیم سازی می رسند.
