هدف اصلی هر باغبان و کشاورز است که گیاهانی سالم داشته باشد و در عین حال به موقع شکوفا شوند و میوه بدهند. اگرچه این عمل توسط خود طبیعت و بدون دخالت بشر امکان پذیر است، اما پروسه ای طولانی و زمان بر خواهد بود. بنابراین، در باغات همواره برخی محصولات به عنوان مکمل انتخاب می شوند تا استفاده از آنها به کشاورز برای داشتن یک برداشت خوب اطمینان بدهند. نیتریک اسید در باغبانی و کشاورزی نمونه بارز این محصولات می باشد که بسیار مفید هستند و رشد سالم و سریع گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. نیتریک اسید اگرچه ماده ای شیمیایی، خورنده و آسیب رسان است، اما در صورتی که به عنوان خنثی کننده عمل کند، برای گیاهان بسیار مفید خواهد بود. همچنین، به علت آنکه حاوی نیتروژن است و در کود کشاورزی کاربرد دارد، به عنوان یک ماده مغذی و لازم برای رشد گیاهان از آن یاد می شود.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
نیتریک اسید چیست؟
اگر از یک شیمیدان بپرسید نیتریک اسید چیست؟ اولین اخطاری را که در رابطه با این محصول به شما گوش زد می کند، قوی بودن، خاصیت خورندگی و شیمیایی بودن این محصول است. این محصول دارای فرمول شیمیایی HNO3 می باشد و به عنوان یک اسید معدنی قوی، شفاف، بی رنگ و حساس به نور شناخته می شود. بنابراین، به مرور زمان تحت تاثیر محیط قرار گرفته و شروع به تجزیه شدن می کند. این محصول را با نامهای تیزاب یا جوهر شوره نیزمی شناسیم. اسید نیتریک با اکثر فلزات واکنش می دهد و نیترات فلز را به وجود می آورد. اسید نیتریک به طور عمده برای تهیه کود استفاده می شود.
نقش نیتریک اسید در باغبانی
همین که فصل بهار فرا می رسد و روزها طولانی تر و تابش خورشید به سمت زمین بیشتر می شود و بهترین فرصت برای روییدن گیاهان فرا می رسد، نیاز بیشتری به نیتریک اسید در باغبانی احساس می شود. یک کشاورز و پرورش دهنده واقعی همان قدر که مشتاق است گیاهانش از نور خورشید برای تولید محصولات سالم استفاده نمایند، نیازمند یک سیستم آبیاری و کوددهی عالی برای گیاهان تحت کشت خود خواهد بود. چرا که با دریافت سطح مناسب آب و مواد مغذی زمینه لازم برای رشد استاندارد گیاهان فراهم می شود. نیتریک اسید محصولی است که در تامین سلامت سیستم آبرسانی و تنظیم میزان pH خاک تاثیرگذار می باشد و محور اصلی بحث ما در این مقاله است.
کاربرد نیتریک اسید در باغبانی و کشاورزی
از خصوصیات ساختاری این محصول که بگذریم، نیتریک اسید را از زوایای دیگری هم می توان مورد بحث قرار داد. با توجه به استفاده از حجم زیاد آب در فصلهای گرم در کشاورزی، خطر تجمع کربنات کلسیم در سیستمهای لوله کشی کشاورزی همواره در کمین است. در نتیجه این امر، کم فشار شدن آب انتقالی در سیستمهای مربوطه، گرفتگی و معیوب شدن سیستمها و موارد مشابه به وقوع می پیوندد. در نتیجه، کل مجموعه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
با استفاده صحیح از نیتریک اسید در باغبانی و کشاورزی، سطح pH آب به مقدار مورد نظر کاهش می یابد. با این عمل، کربنات کلسیم حل می شود و فرآیند رسوب پذیری این ماده به حداقل می رسد. اما این تنها هدف استفاده از نیتریک اسید در باغبانی نیست. بلکه، از این ماده به عنوان یک منبع غنی نیتروژن استفاده می گردد. به طوری که نیاز خاک به نیتروژن برطرف می شود و زمینه برای رشد محصولات و گیاهان سالم تر فراهم می گردد. از این رو، به وقت کود دهی محصولات باغی، اسید نیتریک همواره مورد توجه است. بنابراین، جای تعجب نیست اگر در سالهای اخیر در کشاورزی با حجم بالای تقاضا و استفاده از نیتریک اسید در باغبانی و کشاورزی مواجه هستیم.
مزایا و معایب نیتریک اسید در باغبانی
اولین و مهمترین مزیت استفاده از نیتریک اسید در باغبانی، جلوگیری از انسداد سیستمهای آبرسانی و تجهیزات به کار رفته در آنها همچون قطره چکانها، آبپاشها، لوله ها و موارد مشابه است. در واقع این محصول از به وجود آمدن ترکیبهای غیر محلول کلسیم و منیزیم جلوگیری به عمل می آورد. به این ترتیب، از خرابی تجهیزات مورد استفاده در سیستمهای آبیاری و در نتیجه از هزینه های اضافی جلوگیری می شود. از طرفی، کیفیت آبیاری بالا می رود.
نیتریک اسید در باغبانی به دلایلی که گفتیم کاربردهای بسیاری دارد. با این حال، این محصول همواره با قیمتهای مناسب قابل تهیه می باشد. همچنین، جزو محصولات در دسترس است که به راحتی در اختیار کشاورزان و متقاضیان آن قرار می گیرد. گرچه این محصول می تواند تامین کننده نیتروژن مورد نیاز گیاهان باشد، اما در مواقعی که گیاهان نیاز به نیتروژن بیشتر ندارند، استفاده سرخود و بیش از حد از این محصول اختلالات تغذیه ای به همراه خواهد داشت. بنابراین، نیتریک اسید در باغبانی همان قدر که مفید است، اگر در مصرف آن زیاده روی شود، خساراتی به بار خواهد آورد.
چه ترکیبی می تواند جایگزین نیتریک اسید در باغبانی شود؟
جالب است بدانید نیتریک اسید در باغبانی فقط یکی از اسیدهای کاربردی و مفید به حساب می آید. به عبارت دیگر، هستند ترکیبات دیگری که به عنوان جایگزین اسید نیتریک می توان از آنها یاد کرد. به طور مثال، در مواقعی که مسئله تنظیم pH خاک مد نظر است با سنجیدن خصوصیات خاک و میزان اسیدیته آن، ترکیبات دیگری هم چون سولفوریک اسید را نیز می توان استفاده نمود. انفوریک اسید و فسفریک اسید نیز دو نمونه دیگر از اسیدهای مفید در کشاورزی می باشند. این محصولات به عنوان اصلاح کننده و غنی کننده خاک کارایی دارند و می توانند جایگزینی برای نیتریک اسید در باغبانی باشند.
سوالات متداول نیتریک اسید در باغبانی
1- میزان غلظت نیتریک اسید در باغبانی باید چقدر باشد؟
امروزه اسید نیتریک با غلظتهای متفاوت از 60 تا 68 درصد رقیق سازی می شود تا آماده پاسخگویی به نیاز تمام کاربران و متقاضیان این محصول باشد.
2- آیا نیتریک اسید به رشد گیاه کمک می کند؟
بله، اسید نیتریک با تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه به رشد بهتر و سریعتر و تولید ثمرات سالم کمک می کند.
3- چرا از نیتریک اسید در باغبانی باید با احتیاط استفاده شود؟
خاصیت خورندگی بالای این محصول ممکن است مشکل آفرین شود. بنابراین، در استفاده از آن باید احتیاط کرد.
4- علاوه بر کاربرد نیتریک اسید در باغبانی، از این محصول چه استفاده های دیگری می شود؟
تولید مواد منفجره، ساخت ترکیبات آلی مخصوص، استفاده در صنایع از جمله ساخت پیش سازهای نایلون و غیره جزو دیگر کاربردهای این محصول هستند.
5- از نیتریک اسید در باغبانی در یک سال زراعی حداکثر چند بار می توان استفاده نمود؟
گفته می شود که بهتر است نیتریک اسید در باغبانی در دو مرحله در سال با غلظت 10 در 1000 در زمینهای کشاورزی استفاده شود.
