نيتريت سديم معروف به نمک صورتی از افزودنی های مجاز مورد استفاده در محصولات گوشتی سوسيس و كالباس است. در این نوشته تلاش شده است تا به معرفی نیتریت سدیم، كاربرد، مقدار مجاز نيتريت در بدن و فرآوری های گوشتی، فواید و مضرات و عوارض کاربرد آن در سوسیس و کالباس و كاهش عوارض محصولات گوشتی پرداخته شود. نیتریت سدیم ترکیبی معدنی به رنگ سفید تا کمی زرد است. فرمول شیمیایی اين پودر کریستالی NaNO2 است. این نمک، نم گير و در آب بسیار محلول است. نيتريت به آرامی با اکسیژن موجود در هوا به نیترات سدیم یعنی NaNO3 اکسید می شود. این ترکیب یک عامل کاهنده قوی است. نيترات سديم به عنوان كود در صنعت کود و كشاورزی كاربردهای زيادی دارد.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
کاربردهای نیتریت سدیم
نیتریت سدیم در ساخت رنگهای دیازو، ترکیبات نیتروز و سایر ترکیبات آلی استفاده می شود. همچنين در رنگرزی و چاپ پارچه های نساجی و الیاف سفید کننده، در عکاسی، آفت کشها، به عنوان یک معرف آزمایشگاهی و یک عامل بازدارنده خوردگی در پوششهای فلزی برای فسفات کردن و در ساخت مواد شیمیایی لاستیکی كاربرد دارد. بعلاوه اين ماده در پزشكی و دامپزشکی به عنوان گشاد کننده عروق، گشاد کننده برونش، شل کننده روده یا ملین و پادزهر برای مسمومیت با سیانید استفاده می شود.
کاربرد نیتریت سدیم برای سوسیس و کالباس
نیتریت سدیم به عنوان یک افزودنی غذایی در گوشتهای فرآوری (مانند سوسیس و کالباس) و در محصولات ماهی و برخي پنيرها استفاده می شود. این ترکیب جهت تسریع به پخت گوشت و همچنین ایجاد رنگ صورتی به فرآوری های گوشتی افزوده می شود. نیتریت با میوگلوبین گوشت واکنش نشان می دهد و باعث تغییر رنگ آن می شود، ابتدا گوشت به رنگ قرمز روشن در می آيد. سپس در هنگام حرارت، فرآوری های گوشتی نظير (ژامبون، هات داگ، سوسیس و کالباس) به رنگ صورتی تبدیل می شود.
در فرآوری گوشت، نیتریت سدیم هرگز به صورت خالص استفاده نمی شود، بلکه همیشه با نمک معمولی مخلوط می شود. این مخلوط با نامهای نمک نیتریت، نمک پخت یا نمک نیتریت دار شناخته می شود. معمولا نمک نیتریت بین 99.1 تا 99.5 درصد نمک معمولی و بین 0.5 تا 0.9 درصد نیتریت دارد.
مكانيسم نیتریت در بدن
تشكيل نيتريت در بدن انسان بسيار پيچيده است. تقریباً نود و سه درصد نیتریت سدیم از سبزیجات و بزاق وارد بدن می شود. سبزیجات حاوی نیترات سدیم در تماس با باكتريهای موجود بزاق دهان به نیتریت سدیم تبدیل می شوند. نيتريت در خون به نيترات تبديل و مجددا در بزاق ترشح می شود. سبزیجات (چغندر، اسفناج، سيب زميني، کرفس و هویج) نیترات را از خاک و کود بدست می آورند.
مقدار مجاز نيتريت در بدن و فرآورده های گوشتی
بر طبق استانداردهای كميته تخصصی مشترک سازمان خواربار و كشاورزی (FAO) و سازمان بهداشت جهاني (WHO) حد قابل قبول ورودی روزانه برای نيترات سديم 0 الی 5/0 وزن بدن و برای نيتريت سديم 0 الی 5/0 وزن بدن است. در ايران حد مجاز نيتريت و نيترات در فرآورده های گوشتی در روز نخست توليد به ترتيب صد و بيست و پانصد ppm تعيين شده است. نیتریت در سطوح مجاز مورد استفاده در فرآورده های گوشتی بی خطر است.