مونو پتاسیم فسفات نه تنها به عنوان كود كشاورزی، بلکه به عنوان یک ماده شیمیایی مهم برای اطفای حریق در جنگل ها و کوهستان ها استفاده می‌شود. برای خرید مونو پتاسیم فسفات با کیفیت میتوانید با مشاوران ما در ارتباط باشید. این ماده موثرترین و ایمن‌ترین بازدارنده و مهارکننده آتش برای کاهش شدت و سرعت در آتش‌سوزی‌های گسترده می باشد. مونو پتاسیم فسفات مهارکننده آتش در مقایسه با سایر مواد شیمیایی اطفای حریق خطر زیست محیطی کمتری دارد و بسیار اثر بخش است. در این محتوا تلاش کردیم تا به معرفی و کاربردهای مونو پتاسیم فسفات مهارکننده آتش، مکانیسم عملکرد و مزایای آن و ملاحظات زیست محیط آن به عنوان مهارکننده شعله آتش بپردازیم.
مونو پتاسیم فسفات چیست؟
مونو پتاسیم فسفات یا دی هیدروژن فسفات پتاسیم، با فرمول KH2PO4 که اغلب به اختصار MKP نامیده می‌شود، نمکی است که از یونهای فسفات و پتاسیم به وجود می‌آید. این ماده به عنوان کود، افزودنی غذایی (E340(i)) و قارچ‌کش استفاده می‌شود. MKP کریستال چهار ضلعی بی‌رنگ یا سفید رنگ و یا پودر کریستالی است. از خواص شیمیایی آن می‌توان به بی‌بو بودن، پایداری نسبی در هوا، انحلال‌پذیری در آب و نامحلولی در اتانول اشاره کرد. مونو پتاسیم فسفات کاربردهای بسیاری در صنایع صنعتی گوناگون دارد. از آن جمله اینکه، بازدارنده‌های حریق مونو پتاسیم فسفات یک لایه فوم پایدار را تشکیل می‌دهند و به عنوان یک مانع بین شعله و مواد قابل احتراق عمل می‌کند. این ماده را می‌توان به صورت پودر و مایع برای کاهش شدت حریق و كنترل سریع شعله‌‌های آتش استفاده كرد.
مونوپتاسیم فسفات در غذایی از مخلوط کردن مقدار مناسب اسید فسفریک با محلول هیدروکسید پتاسیم یا کربنات پتاسیم تهیه می شود. این ماده به صورت کریستالهای چهارضلعی سفید، بی بو و رطوبت گیر است.
کاربرد مونو پتاسیم فسفات در مواد غذایی
مونو پتاسیم فسفات در غذایی به عنوان تنظیم کننده pH، عامل بافر و امولسیفایر استفاده می شود. همچنین در محصولات غذایی مونو پتاسیم فسفات برای بهبود بافت، پایداری محصول نهایی و جلوگیری از ایجاد طعمهای نامطلوب كاربرد دارد. مونو پتاسیم فسفات در غذایی در محصولات نانوایی، محصولات لبنی و پنیرهای فرآوری شده، گوشت های فرآوری، سوسیس، ژامبون، محصولات پخته شده، سبزیجات کنسرو شده و خشک، در نوشیدنیها، کنسرو ماهی، آدامس، در شیرینی و فرآورده های قنادی، خامه های قهوه، محصولات شکلاتی، پودینگ، غلات صبحانه، آب نبات، پاستا، جایگزینهای نمک و سایر چاشنیها، سوپها و توفو استفاده می شود.
چرا مونو پتاسیم فسفات در مواد غذایی کاربرد دارد؟
مونو پتاسیم فسفات در غذایی با توجه به نوع محصولات، برای اهداف خاصی به آنها افزوده می شود. این ماده شیمیایی در گوشتهای فرآوری شده، سوسیس و ژامبون، برای بهبود طعم و رنگ، جلوگیری از رشد باکتریها در ترکیبات این محصولات اضافه می شود. مونو پتاسیم فسفات در محصولات حاوی چربی یا روغنهای امولسیون شده، با جداسازی یونهای فلزی (مس، آهن، سرب)، از عملکرد پرواکسیدانی این عناصر جلوگیری می کند. در نتیجه مانع واکنشهای ترشیدگی چربیها (روغن، کره و غیره) می شود. همچنین مونو پتاسیم فسفات در غذایی باعث ماندگاری بیشتر و حفظ طعم محصولات حاوی چربی (شیرینی و فرآورده های قنادی) می شود.
کاربرد مونو پتاسیم فسفات در نوشیدنی ها
مونو پتاسیم فسفات در انواع نوشیدنیها نظير نوشابه، شیر تغلیظ شده، نوشیدنی های الکلی، نوشیدنی های ورزشی، نوشیدنی های انرژی زا و آبمیوه ها مصرف می شود. مقدار فسفر در این نوشیدنیها معمولاً کمتر از 10٪ مقدار توصیه شده روزانه (%DV) است. مونوپتاسیم فسفات در نوشیدنیهای ورزشی به عنوان عامل نگهدارنده و هم به عنوان منبع تامین پتاسیم و فسفات كاربرد دارد. مونو پتاسیم فسفات در نوشیدنیهای ورزشی برای ورزشكاران به ویژه برای بدنسازان مناسب است. همچنین مونو پتاسیم فسفات در نوشیدنیهای ورزشی، موجب کاهش درد عضلانی بعد از تمرین و بهبود حمل و نقل اکسیژن در بدن می شود. در نوشابه مونو پتاسیم فسفات برای ایجاد طعم خاص و در شیر‌های فرآورده شده برای عدم ترش شدن و نگهداری بلند مدت به ترکیبات این محصول اضافه می شود.
خواص مونو پتاسیم فسفات در مواد غذایی
مونوپتاسیم فسفات در غذایی افزودنی چند منظوره، با خواص اسیدی، جداکننده (عامل کلات)، تثبیت کننده، نرم کننده، بافر کننده و خنثی کننده و آنتی اکسیدان با منشا معدنی است. از خواص مونو پتاسیم فسفات در صنعت غذایی برای جدا كردن فلزات سنگین بهره می برند. این ماده فلزات سنگین را در مواد غذایی به هم وصل می کند و کلاتها را تشکیل می دهد و از عملکرد کاتالیزوری این عناصر جلوگیری می کند. این ماده با داشتن خواص بافر و خنثی کننده در محصولات غذایی pH آنها را ثابت نگه می دارد.
کاربردهای مونو پتاسیم فسفات در مهار آتش
مهاركننده مبتنی بر مونو پتاسیم فسفات به عنوان بازدارنده آتش در مناطق جنگلی و طبیعت به كار می‌رود. این ماده قادر به پوشاندن زغال است و از واکنش پذیری مجدد آن جلوگیری می‌کند. این ویژگی‌ها سبب می‌شوند که مونوپتاسیم فسفات را به عنوان موثرترین بازدارنده آتش در مناطق جنگلی بدانیم. همچنین مونوپتاسیم فسفات به عنوان مهارکننده شعله آتش در صنایع تولید مواد حجیم و مواد قابل اشتعال مانند پلاستیک، منسوجات، پارچه های سلولزی، منسوجات یکبار مصرف، محصولات چوب، کاغذ و سایر مواد استفاده می شود. بعلاوه مهارکننده شعله آتش در صنایع حساس و آزمایشگاه‌ها به دلیل سرعت خاموش کردن سریع حریق به کار می‌رود.
مکانیسم عملکرد مونو پتاسیم فسفات به عنوان مهارکننده آتش
نمکهای فسفات حاوی مواد مناسب برای مهار آتش هستند. این نمكها هنگامی که گرم شوند، کاتیون آزاد می‌کنند، سپس اسید فسفریک باقیمانده با مولکول‌های سلولز واکنش می‌دهد و استر تولید می کند. استر فسفات متعاقباً از طریق کم آبی تجزیه می‌شود و منجر به آزاد شدن بخار آب و رسوب کربن گرافیت مانند می‌شود که در شرایط جوی قابل اشتعال نیست. مونوپتاسیم فسفات حاوی 25 درصد فسفر است. نزدیک به حداکثر وزن ممکن، برای استر فسفرشدن است. بنابراین بر اساس وزن، مونوپتاسیم فسفات به عنوان مهارکننده آتش بسیار کارآمد است و کارایی بالايی دارد. مونوپتاسیم فسفات در قامت یک مهارکننده آتش با جذب حرارت، موجب كاهش شدت حريق می‌شود. همچنين اين ماده از شعله‌ور شدن حریق جلوگيری می‌كند.
مزایای استفاده ازمونوپتاسیم فسفات به عنوان مهارکننده شعله آتش
مونوپتاسیم فسفات به عنوان مهارکننده آتش، نرخ بازیابی قابل توجهی نسبت به آب یا سایر کند کننده های شیمیایی دارد. آب تولید شده در اثر تجزیه سوخت در حضور بازدارنده به کارآیی اطفاء حریق می افزاید. در نتیجه این ماده در جلوگیری از احتراق مجدد بهتر است زیرا سوخت را غیر قابل اشتعال می کند. همچنین مهار كننده مبتنی بر مونوپتاسیم فسفات دوستدار محیط زیست و ایمن است. مزیت دیگر این ماده کارایی بالا و هزینه کم آن است. به طوری كه با سرعت آتش را خاموش می كند و شعله ور شدن آن جلوگيری می كند.
ملاحظات
مونوپتاسیم فسفات را به عنوان مواد شیمیایی سبز در نظرمی‌گیریم و در فرمولاسیون مهارکننده آتش بدون نگرانیهای زیست محیطی می توانیم از آن استفاده کنیم. با این حال هنگامی که از مواد شیمیایی برای مهار شعله آتش استفاده می‌شود، همیشه خطر یا آسیب وجود دارد. ارزیابی مقدار و دوره قرارگیری در معرض یک ماده شیمیایی می‌تواند میزان خطر یا آسیب ذاتی ماده شیمیایی را مشخص كند. این ماده در خدمات آتش‌نشانی به عنوان یک ماده خطرناک رده دوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. سمیت آن کم است و خطر هر گونه سمیت برای سلامتی انسان را می توان نادیده گرفت. با این وجود خطرات آن به دلیل استفاده موردی و در مواقع ضروری كم در نظر گرفته شده است. این ماده اثرات كوتاه مدت بر محیط زیست و حیات وحش دارد و اگر به آبها راه یابد، تاثیرات نسبتا مخربی بر زندگی آبزیان دارد. لذا در موقع استفاده از این ماده، ملاحظات محیط زیستی و اعمال تدابیر بهینه برای جلوگيری از تاثیرات جانبی آن اهمیت زیادی دارد.
کاربرد مونو پتاسیم فسفات در کشاورزی
مونو پتاسیم فسفات(MKP) کودی است که از فسفر و پتاسیم با انحلال سریع و بسیار موثر تشکیل شده است. این دو عنصر برای تهیه مواد مغذی لازم برای رشد گیاهان، قابل استفاده در هر خاک و کشتزار است. این كود باعث تعریق در گیاهان می شود و از این طریق گیاهان قادر به جذب سایر مواد مغذی حیاتی می شوند. همچنین پتاسیم یک بازیگر اصلی در حمل و نقل آب و مواد مغذی در بافت چوبی گیاهان است. این كود در ایجاد ریشه های قوی به خصوص در محصولات زراعی (گندم، كلزا، برنج) در اوایل فصل رشد است. همچنین مونو پتاسیم فسفات برای گیاهان میوه دار منبعی از قند است. كود مونوپتاسیم فسفات در درختان میوه باعث افزایش قند در میوه می شود و منجر به برداشت میوه های با افزایش رنگ، طعم و مزه می شود.
دلیل استفاده از مونو پتاسیم فسفات در گیاهان
مونو پتاسیم فسفات در گیاهان در تقسیم سلولی و تشکیل بافتهای جدید گیاهی مصرف می شود و موجب توسعه ریشه ها و شاخه ها می شود. این كود توانایی محصولات را برای مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی نامطلوب نظیر خشکسالی، غرقابی و یخ زدگی بهبود می بخشد. همچنین باعث بهبود بافتهای آسیب دیده گیاهان و مقاومت آنها در برابر عوامل بیماری زا می شود. همچنین فسفات مونو پتاسیم می تواند جذب نیتروژن و فسفر را در گیاهان تقویت کند و عملکرد محصول و وزن دانه‌ها را در غلات افزایش دهد. در محصولات زراعی، پتاسیم موجود در این ترکیب می تواند فتوسنتز را افزایش دهد و تشکیل و تبدیل مواد مغذی در گیاهان را تقویت کند. علاوه بر این، این کود در مراحل رشد مانند گلدهی، تشکیل میوه، رسیدن و برداشت که به نیتروژن کمتری نیاز دارند، قابل مصرف است.
چه ترکیبی می تواند جایگزین مونو پتاسیم فسفات شود؟
ترکیب دی پتاسیم فسفات (K2HPO4) می تواند جایگزین مونو پتاسیم فسفات ( (KH2PO4 شود. هر دو كود فسفات زمینهای كشاورزی را تامین می کنند. نمک دی پتاسیم فسفات (نمک دو پایه)، زمینهای کشاورزی را قلیایی تر خواهد كرد(pH 7.4-7.6) . در صورت استفاده از مونو پتاسیم فسفات، محیط اسیدی تر خواهد شد(pH<6.8) . همچنین كود کریستالون می تواند جایگزین مونو پتاسیم فسفات برای گیاهان شود. این کود حاوی تمام ریزمغذیها و درصد کمی نیتروژن است.
مزایا و معایب مونو پتاسیم فسفات در گیاهان
مونو پتاسیم فسفات سریع و کاملاً محلول می شود و برای پمپهای کود یا تجهیزات آبیاری خورنده نیست. لذا این كود را می توان در تاسیسات زراعی باغبانی و آبیاری قطره ای به راحتی استفاده نمود. مونو پتاسیم فسفات برای گیاهان با دارا بودن pH نسبتاً پایین و شاخص نمک پایین، برای انواع خاک و محصولات زراعی مناسب است. مونو پتاسیم فسفات برای گیاهان كودی سازگار با محیط زیست است که 100 درصد محلول در آب می باشد. این كود فاقد فلزات سنگین است و برای انسانها نیز ایمن است.
خلوص بالا و حلالیت در آب، مونوپتاسیم فسفات برای گیاهان به یک کود ایده آل برای کوددهی و محلول پاشی تبدیل کرده است. این كود زمانی که به عنوان محلول پاشی بر روی برگها استفاده شود، به عنوان یک سرکوب کننده سفیدک پودری نیز عمل می کند. همچنین این كود، فاقد کلرید، سدیم و سایر عناصر مضر برای گیاهان است و با اکثر کودهای محلول در آب به جز کودهای حاوی کلسیم سازگار است. از معایب مونوپتاسیم فسفات برای گیاهان نداشتن نیتروژن در تركیب آن است، بنابراین بایستی در خاكهایی كه نیتروژن بالایی دارند، استفاده شود.
سوالات متداول
1- نامهای دیگر مونوپتاسیم فسفات چیست؟
نامهای دیگر این ماده فسفات مونوپتاسیم، MKP، دی هیدروژن فسفات پتاسیم، KDP، فسفات پتاسیم مونوبازیک، نمک محلول پتاسیم و یون دی هیدروژن فسفات است.
2- سایر کاربردهای مونوپتاسیم فسفات چیست؟
مونوپتاسیم فسفات به طور صنعتی به عنوان بافر، عامل کشت، ماده خام برای ساخت متا فسفات پتاسیم، تقویت کننده، در خوراک دام، استفاده می شود. در صنعت کود وکشاورزی این ماده به عنوان کود ترکیبی فسفات-پتاسیم با راندمان بالا مصرف می‌شود.
3- كود مونو پتاسیم فسفات چیست؟
از مونوپتاسیم فسفات در کشاورزی و باغبانی به عنوان کود برای تامین منابع فسفر و پتاسیم گیاهان (میوه‌ها و سبزیجات) استفاده می‌شود. نقش اصلی دی هیدروژن فسفات پتاسیم در گیاهان، افزایش مقاومت و ارتقای گل دهی آنها است. اين كود به صورت محلول پاشی استفاده می‌شود.
4- كاربرد مونو پتاسیم فسفات در صنایع غذایی چیست؟
مونوپتاسیم فسفات در صنایع غذایی به عنوان عامل خمیر مایه و کمک كننده تخمیر، عامل کیلیت، طعم دهنده، مکمل مواد مغذی، در محصولات کم سدیم، لبنیات، محصولات گوشتی و غیره استفاده می‌شود.
5- مصرف درجه غذایی مونوپتاسیم فسفات چه خطراتی برای بدن دارد؟
در دوزهای بالا خطر افزایش سطح فسفات در دیواره رگهای خونی به عنوان یک خطر قلبی عروقی به ویژه در موارد نارسایی کلیه وجود دارد. علاوه بر این در دوزهای بالا، مصرف آن می تواند مانع جذب مناسب کلسیم، منیزیم یا حتی آهن شود.
