با پیشرفت فناوری و افزایش تقاضا برای غذاهای فراوری شده و بسته بندی شده، نیاز به مواد مؤثر و نوآورانه نیز روزبه روز بیشتر می شود. سدیم لیگنو سولفونات در صنایع غذایی، یک ماده چند کاره و چند منظوره است که تحول گسترده ای در حیطه تولید غذا در جهان ایجاد کرده است. در ابتدا به عنوان یک امولسیفایر برای بهبود بافت و ثبات محصولات غذایی استفاده می شد، اما در حال حاضر مشخص شده که خواص نگهدارندگی نیز دارد. این بدان معناست که این ماده، نه تنها کیفیت غذا را بهبود می بخشد، بلکه مدت زمان نگهداری آن را هم افزایش می دهد و از هدررفتن آن جلوگیری می کند. در این مقاله، کاربردها و فواید مختلف سدیم لیگنوسولفونات در صنایع غذایی را بررسی خواهیم کرد و اینکه چگونه انقلابی در تولید و مصرف مواد غذایی ایجاد کرده است.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
سدیم لیگنوسولفونات چیست؟
سدیم لیگنوسولفونات یک ترکیب شیمیایی است که از نظر شیمیایی نماینده گروهی از سولفوناتهای نیمه سدیمی است که از لیگنین استخراج می شود. لیگنین، یکی از مهمترین ماده هایی است که در جدار سلولهای گیاهان یافت می شود. سدیم لیگنوسولفونات به دلیل داشتن ویژگیهایی مانند پایداری در شرایط اسیدی و بازی، قابلیت دفع فوق العاده آب و مقاومت در برابر حرارت بالا، در صنایع مختلف بعنوان یک عامل پایدارکننده، افزایش دهنده پایداری رنگ، عامل شستشو دهنده و آهک زنی کاربرد دارد.
سدیم لیگنوسولفونات در صنایع
این ماده به عنوان یک ترکیب شیمیایی پایدار و چندمنظوره در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، دارویی، صنایع شیمیایی، صنایع کاغذ و سلولزی، صنایع شوینده و بهداشتی، محیط زیستی و زیست فناوری و غیره کاربرد دارد. به عنوان مثال، در صنعت نساجی این ترکیب به عنوان عامل پایدارکننده در فرآیند رنگ بری و پرداخت بافتهای پارچه ای استفاده می شود. همچنین در صنایع چوب و مبلمان، به عنوان یک عامل پایدارکننده و جلوگیری از فرسایش چوب، مورد استفاده قرار می گیرد. این ترکیب همچنین در صنایع محیط زیستی و زیست فناوری نیز کاربرد دارد. به‌عنوان مثال، در فرآیند بیوتکنولوژی و تولید انواع آنزیمها، این ترکیب به عنوان یک عامل پایدارکننده و آنتی فوم در فرآیند رشد میکروارگانیسمها مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربرد سدیم لیگنوسولفونات در صنایع غذایی
امروزه سدیم لیگنوسولفونات پیشرفت قابل ملاحظه ای در صنایع غذایی ایجاد کرده است. این ماده در صنایع غذایی به‌عنوان یک امولسیفایر، ایجادکننده فوم و افزودنی روان ساز استفاده می شود. این ماده باعث بهبود قابل توجهی در پخت و طعم محصولات می شود و در تولید بسیاری از محصولات غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف این ماده در محصولات غذایی به طورکلی ایمن می باشد و در سطوح مجاز مورد استفاده قرار می گیرد. سدیم لیگنوسولفونات در صنایع غذایی به دلیل ویژگیهایی مثل به راحتی قابل حل در آب است و قابلیت پف کردن و امولسیفیکاسیون را دارد. به عنوان یکی از افزودنیهای ضروری در صنعت غذایی شناخته شده است. این ماده در بسیاری از محصولات غذایی مانند نان، شیرینی، پیتزا، سس، قند، شکلات، ماست و لبنیات، ژله، پفک و بیسکویت استفاده می شود.
در تولید نان و شیرینی، این ترکیب به عنوان یک امولسیفایر و ایجاد کننده پف استفاده می شود. این ماده باعث بهبود قابل توجهی در ساختار و کیفیت نان و شیرینی می شود و بهبود ماندگاری آنها را نیز به همراه دارد. در تولید سس، سدیم لیگنوسولفونات به عنوان یک افزودنی روان ساز به کار می رود. این ماده باعث بهبود پخت و همچنین بهبود طعم و ماندگاری سس می گردد. در صنعت قند و شکلات، سدیم لیگنوسولفونات به عنوان یک امولسیفایر و ایجاد کننده فوم استفاده می شود. همچنین، این ماده برای بهبود طعم و ماندگاری در برخی از محصولات قندی و شکلاتی نیز مورداستفاده قرار می گیرد. در تولید بعضی از محصولات لبنیاتی، سدیم لیگنوسولفونات به عنوان یک ماده ایجاد کننده فوم و امولسیفایر استفاده می شود. این ماده باعث بهبود قوام و ماندگاری محصول می گردد.
نحوه عملکرد به عنوان امولسیفایر
صنعت غذایی به طور قابل توجهی از امولسیفایرها و نگهدارنده ها برای اطمینان از اینکه محصولات غذایی با استانداردهای خاصی از کیفیت و ایمنی سازگار باشند، استفاده می کند. سدیم لیگنوسولفونات یک پلیمر طبیعی و محلول در آب است که میل ترکیبی بالایی نسبت به سطوح آب دوست و آب گریز دارد که منجرمی شود آن را به یک امولسیفایر مؤثر برای طیف وسیعی از محصولات غذایی تبدیل کند. هنگامی که به مخلوط روغن و آب اضافه می شود، سدیم لیگنوسولفونات با کاهش کشش سطحی بین دو ماده به تثبیت مخلوط کمک می کند. این منجر به یک محصول صاف تر و یکنواخت تر می شود که احتمال جدا شدن یا خراب شدن آن در طول زمان کمتر است. سدیم لیگنوسولفونات علاوه بر خاصیت امولسیون کنندگی، توانایی افزایش طعم و عطر برخی غذاها را نیز دارد و آن را به یک ماده با ارزش برای تولید کنندگان مواد غذایی تبدیل می کند.
نحوه عملکرد به عنوان نگهدارنده
سدیم لیگنوسولفونات علاوه بر خواص امولسیون کنندگی، دارای خواص نگهدارندگی نیز می باشد. مطالعات نشان می دهند که این ماده توانایی مهار رشد انواع خاصی از باکتریها و قارچها را دارد. این ماده می توانند باعث فاسد شدن غذا یا غیرایمن شدن آن برای مصرف شوند. این به دلیل توانایی آن در مختل کردن غشای سلولی این میکروارگانیسمها است که باعث می شود یکپارچگی ساختاری خود را ازدست می دهد و در نهایت از بین بروند. به این ترتیب، سدیم لیگنوسولفونات می تواند به افزایش ماندگاری محصولات غذایی، کاهش ضایعات و بهبود کارایی در صنایع غذایی کمک کند.
فواید سدیم لیگنوسولفونات در صنعت مواد غذایی
استفاده از سدیم لیگنوسولفونات در تولید مواد غذایی دارای چندین مزیت است که در ادامه برخی را برخواهیم شمرد:
کاهش توده زایی
سدیم لیگنوسولفونات به عنوان یک ماده ضد توده زایی یا روان ساز در مواد غذایی، با کاهش توده شدن ذرات در پودرهای خشک، جلوگیری از تشکیل توده ها یا گلومها در محصولات غذایی را فراهم می کند.
حفظ رطوبت
این ترکیب با جذب رطوبت محیط، به اندازه کافی آب را از محصولات غذایی جذب می کند و جلوی تشکیل توده ها و گلومها را می‌گیرد. این ویژگی به طور خاص برای محصولاتی که برای مدت طولانی نگهداری می شوند و در شرایط ذخیره سازی و توزیع ممکن است با رطوبت محیط مواجه شوند، بسیار مهم است.
بهبود ساختار و ماندگاری محصول
سدیم لیگنوسولفونات به طور محسوسی می تواند باعث بهبود این ویژگیهای مواد غذایی شود. بعنوان مثال، در تولید نان، این ترکیب می تواند باعث بهبود ساختار و ماندگاری محصول شود.
بهبود فرایند تولید
سدیم لیگنوسولفونات به عنوان یک ماده محرک خمیرزنی در برخی از محصولات نانوایی و شیرینی پزی نیز استفاده می شود. با افزودن این ترکیب به خمیر، خمیر به خوبی ظرفیت امتزاج را پیدا می کند و باعث بهبود ساختار و ماندگاری محصولات نانوایی می شود.
مضرات سدیم لیگنوسولفونات در صنعت مواد غذایی
استفاده از سدیم لیگنوسولفونات به عنوان یک ماده امن در تولید مواد غذایی شناخته می شود. این ماده در بسیاری از محصولات غذایی به عنوان یک ماده افزودنی مجازکاربرد دارد. با این حال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف طولانی مدت و بالاتر از حد مجاز سدیم لیگنوسولفونات می تواند به برخی از اثرات جانبی برای سلامتی افراد منجر شود. بعضی از اثرات جانبی احتمالی مصرف زیاد سدیم لیگنوسولفونات شامل مشکلات کلیوی، مشکلات مربوط به گوارش مانند دل درد، بیماریهای پوستی مانند خشکی پوست و ریزش مو و حساسیتهای پوستی است. با این حال، برای اینکه این اثرات جانبی رخ دهند، مصرف سدیم لیگنوسولفونات باید به میزان بسیار بالا و بیش از حد مجاز باشد، بنابراین، باید از میزان استفاده صحیح و مجاز این ترکیب در تولید مواد غذایی پیروی شود.
سوالات متداول سدیم لیگنوسولفونات در صنایع غذایی
1- چگونه سدیم لیگنوسولفونات تولید می شود؟
سدیم لیگنوسولفونات از پسماندهای صنعتی چوب تولید می شود. در فرآیند تولید، پسماندهای چوب با محلول کربنات سدیم و سولفات در دمای بالا و فشار بالا، خشک شده و در نهایت سدیم لیگنوسولفونات تولید می شود.
2- چه مشکلاتی محیط زیستی ممکن است با استفاده از سدیم لیگنوسولفونات به وجود آید؟
مصرف بالای سدیم لیگنوسولفونات در صنعت کاغذ، می تواند به افزایش مقدار یونهای سدیم و سولفات در آبهای زیرزمینی و سطحی منجر شود. این مواد ممکن است برای موجودات زنده سمی باشند.
3- آیا مصرف بیش از حد سدیم لیگنوسولفونات در صنایع غذایی برای سلامت مضر است؟
مصرف بیش از حد سدیم لیگنوسولفونات ممکن است برای سلامت مضر باشد. این ماده ممکن است باعث افزایش فشار خون، بیماری قلبی، کاهش عملکرد کلیه و اختلالات گوارشی شود. بنابراین، استفاده از این ماده در مواد غذایی باید با رعایت حداقل میزان مجاز و استانداردهای ایمنی و بهداشتی صورت گیرد.
4- آیا باید از محصولات حاوی سدیم لیگنوسولفونات خودداری کنیم؟
در حالت کلی، مصرف محصولات حاوی سدیم لیگنوسولفونات برای سلامتی مضر نیست، مگر اینکه فرد مصرف کننده به این ماده حساسیت داشته باشد.
5- آیا سدیم لیگنوسولفونات می تواند برای بیمارانی که دارای فشار خون بالا هستند، مضر باشد؟
بله، مصرف زیاد سدیم لیگنوسولفانات می تواند برای بیمارانی که دارای فشار خون بالا هستند، مضر باشد. سدیم لیگنوسولفانات می تواند باعث افزایش فشار خون شود و بهتر است مصرف سدیم لیگنوسولفانات را به میزان مصرف روزانه حداکثر 2/4 گرم محدود کنند.
