سختی آب چیست؟

آب نعمتی است ارزشمند برای انسان که روزانه، جنبه های مختلف حیات او را در بر می گیرد. به عنوان مثال، اگر به شما بگویند یک روز آب نخورید، عکس العمل شما چیست؟ پاسخ بسیار ساده است. مگر چنین چیزی امکان دارد؟ آب ضروری ترین بخش مورد نیاز بدن است. نبود آن حتی به مدت یک روز، آسیبهای جدی به بدن وارد می کند. اما منظور از سختی آب چیست؟ چگونه سختی آب را از بین ببریم؟ با مطالعه این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

منظور از سختی آب چیست؟

آب، سفری دور و دراز را طی می کند تا به دست ما برسد .در این سفر پر پیچ و خم از مسیرهایی گوناگونی عبور می کند. مسیر عبور آب جاری، از روی رودخانه هایی پر از سنگ و گل ولای، نمک و مواد معدنی می باشد. روشن است که مقدار زیادی از مواد را جذب و با خود حمل می کند. این مواد شامل مقدار زیادی مواد معدنی، کلسیم، منیزیم، گاهی آلومینیوم و روی می باشد. به این حالت از آب، سختی آب گویند. حال آنکه هر چه آب مقدار بیشتری از این مواد را با خود حمل کند، سختی آن بیشتر خواهد شد.

سختی آب عاملی مهم در ایجاد صنعت تصفیه آب است. وجود بیش از اندازه املاح معدنی و نمک محلول کلسیم و منیزیم، موجب سختی آب خواهند شد که سلامتی انسان را به خطر می اندازد. همچنین به اقتصاد و تجهیزات صنعتی صدمه می زند. این امر، ضرورت شناخت درجه سختی را ایجاب می کند تا با بکارگیری صنعت تصفیه آب نسبت به کاهش آن اقدام کرد.

مضرات سختی آب

در صورتی که سختی آب بیش از حد مجاز باشد و آب بدون تصفیه مصرف شود، برای شخص مصرف کننده مشکلات جدی در پی خواهد داشت. بیماریهایی مانند سنگ کلیه و مشکلات گوارشی از پیامدهای مصرف آن می باشد. سختی آب منجر به آسیب زدن به تاسیسات ساختمان می شود. بعلاوه رسوبات آب، باعث مسدود شدن لوله ها و در نتیجه، کاهش بهره وری از آب گرم می شود. بهتر است بدانید که به دلیل تبخیر بیشتر آب درون لوله ها، و افزایش غلظت املاح و مواد معدنی، ته نشین شدن و رسوب گذاری در لوله های آب گرم بیشتر از آب سرد است.

لکه دار شدن ظروف، لباسها و سطوح شسته شده چقدر ناراحت کننده است. مشاهده لکه های کدر بر روی دوش، وان و سرامیکهای حمام، چه حس بدی دارد. با موهای کدر بعد از شسته شدن، چه روز کسالت باری را تجربه می کنید. اینها همه ناشی از مضرات سختی آب آن منطقه است.

انواع سختی آب

سختی آب انواع مختلفی دارد از جمله: سختی موقت، سختی دائم و سختی کل. کاهش این سختیها هر کدام به روشی خاص صورت می گیرد. در سختی موقت، با جوشاندن، ایجاد حرارت و افزایش pH سختی کاهش می یابد. با استفاده از این روش بی کربنات کلسیم و منیزیم و آهن موجود در آب کاهش می یابد. در سختی دائم میزان سختی با جوشاندن از بین نمی رود؛ زیرا این سختی به کلسیم و منیزیم مربوط نمی شود بلکه مربوط به دیگر املاح مثل نمک سولفاتها و نیترات است. کاهش این املاح با یک عمل شیمیایی و بکارگیری رزین مخصوص امکان پذیر است. به سختی موقت و دائم، سختی کل گویند. این سختی به کاتیونهای کلسیم و منیزیم ارتباط دارد.

درجه سختی آب

ما می توانیم درجه سختی آب را با توجه به میزان وجود کلسیم و منیزیم در آن، اندازه گیری کنیم. در کشورهای مختلف هر کدام به شیوه ای خاص، این سختی را اندازه می گیرند. در ایران برای سنجش درجه سختی از کیتهای مخصوصی استفاده می شود. روشهای اندازه گیری سختی آب شامل: بکارگیری نوارهای تست ، استفاده از کیت تست، استفاده از TDS می باشد. ضمنا با دریافت نظرات متخصصین و تصفیه سازان مجرب، می توان به اطلاعات خوبی در این زمینه دست یافت.

روشهای کاهش سختی آب

سختی آب یک معضل است. این معضل جنبه های مختلف زندگی ما را درگیر خود کرده است. به همین سبب، روشهایی وجود دارد تا راه حلی برای کاهش آن پیدا کنیم. در ادامه به چند روش اشاره می کنیم:

جوشاندن آب: این روش می‌ تواند برای کاهش سختی موقت آب مصرفی مفید باشد اما برای کم نمودن سختی دائم آب این روش موثر نمی‌ باشد.

روش شیمیایی: اضافه کردن مواد کربنات سدیم سبک به آب، سبب کاهش سختی آن می شود.

استفاده از رزین سخت گیر: دستگاهی به نام دیونایزر دارای دو ستون که با استفاده از آن می توان کلسیم و منیزیم و سولفات را از آب حذف کرده و سختی آن را کاهش داد.

روش اختلاط: در این روش آبی که سختی کمی دارد با آبی که سختی زیادی دارد مخلوط کرده تا درجه سختی آن کاهش پیدا کند.

روش الکترونیکی: از مزیتهای این روش آن است که مواد معدنی درون آب حذف نمی شود.

شیوه الکترولیتی: راه اندازی این روش، هزینه زیادی دارد اما هزینه نگهداری آن، نسبتا پایین است.

روش الکترومغناطیسی: این روش برای جلوگیری از رسوب بکار می رود. در این روش، سختی آب به طور کامل از بین نمی رود.

روش نرم کننده یا تبادل یونی: ٰٰاین روش از روشهای متداول در کاهش سختی است که در آن یونهای منفی آب با سدیم مثبت جایگزین می شوند. در این روش از ته نشینی و رسوب جلوگیری می شود و سختی آب کاهش می یابد. البته این روش البته هزینه بالایی دارد!

روش اسمز معکوس: تصفیه آب با این روش، هزینه بالایی دارد و بیشتر، برای مصارف آشامیدنی است.

سوالات متداول سختی آب چیست؟

1- چه مقدار سختی آب برای آشامیدن مطلوب است؟

شاخصهای گوناگونی برای اندازه گیری وجود دارد از جمله: میزان یونهای خوب و بد، سختی،pH، بو، طعم، آلودگیهای میکروبی و TDS. مهمترین شاخص آب آشامیدنی، TDS می باشد که اغلب استانداردها میزان مطلوب آن برای آشامیدن، حدود حداکثر 150 و حداقل 50 تعیین کرده است. کمتر و بیشتر از حد استاندارد، توصیه نشده است.

2- آبهایی با TDS پایین چه مشکلاتی به وجود می آورد؟

مشکل بسیار بزرگ پایین بودن TDS این آبها، ظرفیت انحلال پذیری بسیار بالای آن است که باعث ریزش مو و بیماریهای قلبی و… شده و برای بدن مضر می باشند.

3- چرا باید درجه سختی آب را در ماشین ظرفشویی تنظیم کنیم؟

اگر درجه سختی آب در ظرفشویی تنظیم نشود، ظرفها لکه دار و یا لب پر می شوند، بنابراین برای رفع این مشکل باید با مطالعه دفترچه راهنمای ماشین ظرفشویی، این درجه را تنظیم کرد تا دچار مشکل نشویم.

4- از کجا بدانیم درجه سختی آب در منزل چه میزان می باشد؟

به این صورت که یک بطری شفاف پر از آب کرده سپس ده قطره صابون مایع را به آن اضافه کنید. درپوش آن را ببندید و خوب تکان دهید. بعد از گذشت پنج دقیقه آب را مشاهده کنید، اگر در آب، صابون کاملا کف کرده بود آب نرم است. اما اگر به خوبی کف نکند آب سخت است.

5- برای تصفیه آب چه دستگاهی بخریم؟

قبل از اقدام به خرید، باید آن منطقه را، از نظر سختی آب  بشناسید و از دستگاههای موجود، شناخت کامل پیدا کنید سپس بر طبق نوع آب منطقه، دستگاه مورد نظر را خریداری کنید.