تاثیر مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی

در سال‌های اخیر آثار مخربی که با ورود مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی ایجاد شده، زندگی انسان و بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری تبعات جبران‌ناپذیری را تجربه کردند. به همین جهت نیاز است تا با بررسی این مواد، نحوه عملکرد آنها و نتایجی که به دنبال دارند راه‌حل‌های مناسبی را اتخاذ نماییم! زیرا که در صورت بی‌توجهی به این نتایج، مشکلات فراوانی گریبان‌گیر ما خواهد شد. در ادامه به بررسی تاثیرات مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی خواهیم پرداخت.

نگاهی بر تغییرات اقلیمی و عواقب آن

در سال‌های اخیر تأثیر ورود پسماندهای کارخانه‌ها و مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی دیده می‌شود. این تغییرات اقلیمی می‌تواند خود را به‌صورت گرمایش جهانی، جابه‌جایی فصل‌ها، تغییرات رطوبت در نواحی مختلف، افزایش اثر گلخانه‌ای و… به نمایش بگذارد. ممکن است این تغییرات در نگاه نخست، پدیده‌های حائز اهمیتی نباشند! اما همین تغییرات می‌توانند جمعیت گونه‌های گیاهی، جانوری و میکروبی را تحت‌تأثیر قرار دهند و حتی زیستایی و زایایی برخی از آنها را به خطر بیندازند. به همین علت است که به عقیده بسیاری از دانشمندان افزایش دانش و آگاهی عمومی افراد جامعه می‌تواند کلید رهایی از این بلایا باشد.

تأثیری که سوخت‌های فسیلی و مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی می‌گذارند تا میزان بسیار زیادی از سبک زندگی انسان امروزی نشئت می‌گیرد. در پی سبک زندگی گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی رخ می‌دهد! اصطلاح گرمایش جهانی به موضوع گرم‌شدن سطح زمین اشاره دارد و اصطلاح تغییرات اقلیمی، تغییرات سامانه اقلیم زمین را شرح می‌دهد. گاهی این دو اصطلاح با یکدیگر اشتباه می‌شود و یا به‌جای یکدیگر استفاده می‌گردند! اما در واقع دو موضوع کاملاً متفاوت و وابسته به یکدیگر هستند. در ادامه این مقاله قصد داریم شما عزیزان را با این دو اصطلاح، هر آنچه که سبب ایجاد تغییر در آنها می‌شود و راه‌های جلوگیری از این تغییرات آشنا کنیم.

آشنایی با موثرترین مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی

تأثیر برخی مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی سبب می‌شود تا دانشمندان درصدد شناسایی این عناصر و چگونگی مهار آنها برآیند. اولین گروه تأثیرگذار، گازهای گلخانه‌ای هستند. از جمله گازهای گلخانه‌ای می‌توان به CO2، O3، بخار آب، CH4، سولفید هگزا فلوراید، اکسید نیتروژن، هالو کربن‌هایی مانند فرئون و سایر CFCها اشاره کرد. در کنار گازهای گلخانه‌ای، مواد رادیواکتیو نیز می‌توانند در این تغییرات دخالت کنند و تغییرات اکوسیستمی ایجاد نمایند. پس از این دو گروه، سوخت‌های فسیلی از جمله موادی هستند که علاوه بر تغییر میزان گازهای گلخانه‌ای سبب آسیب اکوسیستمی نیز می‌گردند.

پسماندها و زباله‌های کارخانه‌ها، حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها از دیگر مواد شیمیایی هستند که می‌توانند سبب ایجاد تغییرات اقلیمی کره زمین شوند. حتی جالب است بدانید که جنگل‌زدایی، استخراج نفت، گاز و ماسه‌های نفتی نیز به این تغییرات و آلودگی‌های پس از استخراج نیز دامن می‌زند. پلیمرهایی مانند پلاستیک به علت وجود مواد شیمیایی مضر و خطرناکی مانند فتالات می‌توانند به محیط‌زیست نفوذ کرده و آلودگی ایجاد کنند. فلزات سنگین مانند جیوه و سرب نیز با مسمومیت‌ها و آلودگی‌های محیطی که ایجاد می‌نمایند در تغییرات اقلیمی بی‌تأثیر نیستند.

بررسی تاثیر مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی

آگاهی از تأثیر مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی دومین گام جلوگیری از پیامدهایی است که در پی رهاشدن این مواد در طبیعت به وجود می‌آید. اولین پیامد ناشی از تولید این مواد، افزایش دمای کره زمین است. این عامل به‌خودی‌خود سبب ذوب‌شدن یخ‌های قطبی و گرم‌تر شدن قطب‌ها، افزایش سطح آب و به‌تبع آن افزایش سیلاب‌ها، به زیر آب رفتن برخی خشکی‌ها و تغییر الگوی بارندگی می‌شود. یخ‌های قطبی یکی از ذخایر آب آشامیدنی هستند! در نتیجه با کاهش آنها مشکلاتی همچون بی آب و افزایش بیماری‌های منتقله از طریق آب‌های ناسالم نیز گریبان‌گیر انسان خواهد شد. از سوی دیگر این افزایش سبب نامناسب شدن دمای بهینه گلدهی گیاهان، نابودی برخی گونه‌های باکتریایی و به‌خطرافتادن کنام برخی گونه‌های جانوری می‌گردد. گرم‌شدن هوا همچنین سبب شکل‌گیری طوفان‌ها، بادهای گرم و خشکسالی نیز می‌شود.

این مواد شیمیایی همچنین سبب آلودگی آب، هوا و خاک می‌شوند و زندگی تمامی موجودات متکی به این منابع را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. تنوع زیستی را کاهش می‌دهند و اختلالات زیست‌محیطی مانند فعل‌وانفعالات اکولوژیکی را مختل خواهند کرد. متأسفانه به علت عمر طولانی این مواد شیمیایی، مدت طولانی‌تری در طبیعت باقی می‌مانند. همچنین تا زمانی که به طور کامل تخریب شوند نیز به اکوسیستم آسیب می‌رسانند. تمامی این پیامدها با رواج فقر و آوارگی انسان‌ها و همچنین کاهش منابع غذایی زیستایی انسان‌ها را تهدید خواهد کرد.

چگونگی مقابله با اثرات مخرب ناشی تغییرات اکوسیستم

برای مقابله با تأثیر عملکرد مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی نیازمند اقدامات اساسی است. نیاز است تا دست از استخراج و مصرف زغال‌سنگ و سوخت‌های فسیلی برداشته و به دنبال منابع انرژی تجدیدپذیر و دوستدار محیط‌زیست باشیم. با جایگزین‌کردن وسایل حمل‌ونقل الکتریکی به‌جای انواع کنونی که با مشتقات نفت و گاز کار می‌کنند، می‌توانیم گام مؤثری در پیشبرد این روند داشته باشیم. بهبود بخش‌های مختلف کشاورزی و محافظت از پوشش‌های گیاهی از دیگر اقدامات احیایی است. از جمله راهکارهای کاهش اثر گلخانه‌ای می‌توان به بازجذب دی‌اکسیدکربن و همچنین کاشت گیاهانی با توانایی مدفون سازی CO2 در خاک اشاره کرد.

حجم زیادی از دی‌اکسیدکربن موجود در جو در دام اقیانوس‌ها می‌افتد؛ بنابراین با محافظت از اقیانوس‌ها می‌توان مقدار زیادی از این گاز را از جو خارج کرده و اثر گلخانه‌ای مربوط به آن را کاهش داد. برای جلوگیری از تغییرات اقلیمی همچنین می‌بایست میزان تولید بَسپارهای زیست تخریب‌ناپذیر را کاهش داد. از سوی دیگر، از جایگزین‌های زیست‌تخریب‌پذیر آنها استفاده نمود. از سوی دیگر، برای حفظ شرایط اقلیمی و بهینه‌سازی آن نیاز است تا انسان امروزی تجدیدنظر جدی در سبک زندگی خود داشته باشد. زیرا که فناوری‌هایی که در آنها رشد چشمگیری مشاهده می‌شود، اغلب اثرات جبران‌ناپذیری بر روی اقلیم ما داشتند؛ بنابراین با ایجاد تغییر اساسی در این بخش می‌توان به پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه حفظ و احیای اقلیم‌های طبیعی نایل شد.

سوالات متداول تاثیر مواد شیمیایی بر تغییرات اقلیمی

۱- اثر گلخانه‌ای چیست؟

در میان گازهایی که در جو زمین قرار دارند، برخی از آنها سبب می‌شوند تا جو زمین همانند یک گلخانه عمل کند و دمای مشخصی را پس از تابش نور خورشید در سطح زمین ایجاد و محبوس نمایند که به این پدیده اثر گلخانه‌ای می‌گویند.

۲- اقلیم در مفاهیم علمی به چه معناست؟

در متون علمی، اقلیم کره زمین از چهار بخش جو، آب‌کره، یخ کره و زیست‌کره تشکیل شده است. اقلیم‌شناسان تغییرات موجود در این ۴ بخش را در طول دهه‌های مختلف بررسی می‌کنند تا بتوانند از حیات موجودات مختلف محافظت نمایند.

۳- آیا تغییرات اقلیمی می‌تواند سبب مرگ انسان‌ها شود؟

متأسفانه به سبب تأثیری که تغییرات اقلیمی بر بقای میکروب‌ها، گیاهان و جانوران دیگر می‌گذارد، می‌تواند موجب افزایش بیماری‌ها، کاهش مواد غذایی و… شود. طی پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی این عامل سبب مرگ بیش از ۵ میلیون انسان طی ۲ دهه آینده خواهد شد.

۴- تغییرات اقلیمی چگونه سبب کاهش کیفیت خاک می‌شوند؟

کیفیت خاک مستقیماً تحت‌تأثیر عواملی مانند دما، میزان بارندگی و تنوع باکتریایی آن است. با نامناسب شدن یکی از این فاکتورها، خاک کیفیت خود را از دست می‌دهد و دیگر جوابگوی نیازهای کشاورزان نخواهد بود.

۵- چه عوامل دیگری می‌توانند سبب تغییرات اقلیمی شوند؟

از جمله این عوامل می‌توان به تولید برق و تولید کالا به کمک سوزاندن سوخت‌های فسیلی و زغال‌سنگ، جنگل‌زدایی، حمل‌ونقل، تولید غذا، برق‌رسانی به ساختمان‌ها و همچنین مصرف بی‌رویه انواع انرژی اشاره کرد.