بوتیل گلایکول چیست؟ (کاربرد ها + حلال بوتیل گلایکول)

بوتیل گلایکول یک حلال همه فن حريف در صنايع گوناگون است. یکی از اصلی ترین مصارف صنعتی بوتيل گلايكول به عنوان حلال در پوششهای محافظ سطوح مانند لاکهای اسپری، لاکها و لعابهای سریع خشک شونده ها و لاکهای پایه آب و رنگهای لاتکس است. در اين محتوا تلاش کردیم تا به معرفی محصول بوتيل گلايكول، خواص و ویژگیهای آن، كاربردهای بوتيل گلايكول و نقش آن، مزايا و معايب بوتيل گلايكول به عنوان حلال بپردازیم.

بوتيل گلايكول چیست؟

بوتيل گلايكول یا بوتیل گلیکول، يک حلال بسيار قوی در آب و مواد آلی است. خواص منحصر به فرد آن باعث شده است تا به طور گسترده در فرمولاسیون رزین اکریلیک، محلولهای خشکشویی، رنگهای لاتکس، لعاب و لاک پاک کن، رنگها و پوششهای سطحی به كار رود. بوتیل گلایکول یا بوتیل گلیکول با فرمول (C6H14O2) به شکل مایع بی رنگ شفاف و روغنی است. اين ماده بوی شیرین و مشخصی دارد. بوتیل گلیکول اتر با آب و حلالهای آلی معمولی قابل اختلاط است. بوتيل گلايكول يک حلال با خواص مشخص است كه عمدتا در صنعت تولید رنگ استفاده می شود. بوتیل گلیکول اتر از واکنش اتیلن اکسید و بوتانول معمولی با استفاده از کاتالیزور تولید می شود.

از دیگر نامهای این ماده می توان به هگزیلن گلیکول (Hexylene Glycol) و بوتیل گلیکول (Butyl glycol) اشاره نمود. خواص فیزیکوشیمیایی بوتیل گلایکول به این شرح است:

• فرمول شیمیایی و مولکولی: C6H14O2 / CH3(CH2)2CH2OCH2CH2OH
• نقطه اشتعال: 67 درجه سانتیگراد
• نقطه جوش: 171 درجه سانتیگراد
• نقطه ذوب: منفی 77 درجه سانتیگراد
• حلالیت در آب: ≥ 100 میلی گرم در میلی لیتر (72 درجه فارنهایت)
• چگالی: 0.90 گرم بر سانتی متر مکعب

ویژگیهای بوتيل گلايكول به عنوان حلال

بوتیل گلیکول مایع روغنی شفاف و بی رنگ با نقطه جوش بالا، فراریت کم و بوی ملایم میوه‌ ای است. مانند سایر گلیکول اترها، دارای ماهیت دو عملکردی است و حاوی هر دو گروه اتر و الکل در یک مولکول است. بنابراين بوتيل گلايكول می‌ تواند هم مواد محلول در آب و هم مواد آبگریز را حل کند. بوتيل گلايكول حلالی است كه در اکثر حلالهای آلی (کتونها، الکلها، اترها، هیدروکربنهای معطر، هیدروکربنهای هالوژنه) قابل اختلاط است. اين ماده به دلیل خواص سورفکتانتی، در بسیاری از مواد تشکیل دهنده محصولات خانگی و صنعتی استفاده می شود. همچنين خواص امولسیون پذیری بسیار خوبی دارد و حلالی با تبخير آهسته است. اين ماده دارای دمای جوش و ذوب 171 و 77- سانتيگراد است.

کاربردهای بوتیل گلایکول

با استفاده از بوتیل گلایکول می توانید نسبت به تمیز کردن چربی و نابودی انواع گریس اقدام نمایید. جالب است بدانید که این کالا هم در شوینده های صنعتی کاربرد دارد و هم در شوینده های خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. اگر شما هم به دنبال استفاده از بوتیل گلیکول هستید، باید به فرمول شیمیایی و کیفیت ساختش توجه ویژه ای داشته باشید. برای خرید بوتیل گلایکول شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات یکی بهترین فروشندگان مواد شیمیایی است که میتوانید از کارشناسان فروش این شرکت راهنمایی لازم را دریافت کنید.

بوتيل گلايكول يک حلال همه كاره است و در بسیاری از بخشهای صنعتی نظير صنعت الکترونیک، صنایع شیمیایی و كشاورزی، رنگ و لاكها، محصولات پاک کننده و صابونهای مایع، اطفای حریق، عکاسی علف کش، حشره کش و آفت کش، لوازم آرایشی و بهداشتی، داروسازی، ساخت و ساز و صنعت ساختمان، صنعت نفت و حفاری كاربرد دارد. 75 درصد تولید اين ماده در صنعت رنگ استفاده می شود؛ زیرا بوتيل گلايكول يک حلال با فراریت کم است. در نتیجه، افزایش زمان خشک شدن و بهبود جریان رنگ را بهينه می كند. 18 درصد اين ماده در پاک کننده های فلزی و پاک کننده های خانگی به دلیل خاصیت سورفکتانت كاربرد دارد. اين ماده در تركيب محصولات پاک کننده خانگی نظير پاک کننده های شیشه، صابونهای مایع و پاک کننده های اسپری همه منظوره وجود دارد.

کاربرد بوتیل گلایکول عنوان حلال

توليد بوتيل گلايكول ارزان و به صرفه است و به دلیل نوسانات کم قيمت آن كاربرد زيادی در صنايع گوناگون دارد. از آنجایی که در آب و حلالهای آلی محلول است، می‌ توان آن را با بسیاری از محلولها مخلوط کرد و سپس به عنوان یک ماده تمیز کننده از آن استفاده نمود. بوتيل گلايكول يک حلال با قدرت بالايی در حل کردن چربیها، رزینها و روغنها است. بوتيل گلايكول يک حلال با بوی ملایم است و لذا استفاده از آن را آسان نموده است. از مزايای ديگر بوتيل گلايكول اين است كه به عنوان آلاینده زیست محیطی اصلی و آلاینده زیستی تجمع شناسایی نشده است. اين ماده در خاک و آب، با نیمه عمر 1 الي 4 هفته در محیط آبی تجزیه می شود. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات یکی بهترین مراکز مواد شیمیایی برای خرید بوتیل گلیکول با کیفیت می باشد.

بوتیل گلایکول چه معایبی به عنوان حلال دارد؟

بوتيل گلايكول برای محیط زیست مضر نیست، اما می تواند به سلامت انسانها آسیب برساند. افرادی که پوست حساس دارند ممکن بوتیل گلیکول باعث تحریک پوست آنها شود. اطلاعاتی در مورد اینکه آیا بوتيل گلايكول می تواند باعث اثرات تولید مثل، نقص مادرزادی یا سرطان در افراد شود، وجود ندارد. هنگام استفاده از بوتیل گلیکول بایستی احتیاط کرد؛ زیرا یک ماده قابل اشتعال است. البته در شرایط عادی بوتيل گلايكول يک حلال و محصول پایدار است. با این حال اين ماده می تواند به آرامی در تماس با هوا با تشکیل پراکسیدها اکسید شود. این فرآیند تحت تأثیر نور یا گرما تسریع می شود. در نتيجه اين ماده می تواند به شدت با اکسیدانهای قوی (تشکیل پراکسیدهای انفجاری با پراکسید هیدروژن، اسید نیتریک، نیتراتها و…) واکنش نشان دهد.

کاربرد بوتیل گلایکول برای پوست

بوتیل گلایکول برای پوست چندین خاصیت دارد؛ از جمله مرطوب کنندگی پوست، حفظ رطوبت پوست و بهبود بافت پوست. به همین دلیل در تولید محصولات آرایشی بهداشتی مختلف به صورت وسیع از بوتیل گلیکول استفاده می گردد. خاصیت مهم دیگری که بوتیل گلایکول برای پوست دارد این است که محصولات پوستی که حاوی این ماده هستند بافت نرم و ملایمی پیدا می کنند. این موضوع باعث می گردد هنگام استفاده از این محصولات به پوست شما آسیبی نرسد. همچنین زمان ماندگاری و عملکرد محصولات پوستی را بعد از استفاده روی پوست به صورت چشمگیری افزایش می دهد. از طرفی قادر است نفوذ به پوست مواد مفیدی که در کرمها و لوسیونها قرار دارد بیشتر کند. بنابراین می توان گفت که بوتیل گلیکول عملکرد کلی محصولات مراقبت از پوست را بالا می برد.

چرا از بوتیل گلایکول در محصولات مراقبت از پوست استفاده می شود؟

غیر از خواصی که به صورت مستقیم خود بوتیل گلیکول برای پوست دارد، استفاده از این ماده در محصولات آرایشی بهداشتی دلایل دیگری نیز دارد. اول اینکه درغلظتهای استاندارد، بوتیل گلایکول برای پوست تقریبا کم خطر می باشد و عوارض جدی ندارد. دوم اینکه این محصول با انواع پوست سازگار است. به همین دلیل می توان از این ماده برای تولید محصولات مراقبت از پوست برای طیف وسیعی از مصرف کنندگان با انواع مختلف پوست استفاده نمود. همچنین به دلیل تطبیق پذیری بالای بوتیل گلایکول می توان از آن برای تولید انواع مختلفی از محصولات آرایشی بهداشتی از جمله مرطوب کننده ها، شامپوها، نرم کننده ها و عطرها بهره گرفت.

مزایای استفاده برای پوست

از مزایای بسیار مهم بوتیل گلیکول برای پوست و تولید محصولات مراقبت از پوست خاصیت هم افزایی (SYNERGETIC) آن با اغلب موادی است که در این محصولات به کار می روند. در نتیجه نه تنها قابلیت تحمل و اختلاط بالایی با سایر مواد دارد بلکه می تواند اثرات آنها را افزایش دهد. از طرف دیگر بوتیل گلایکول یک ماده با چندین عملکرد مفید مختلف است. به همین دلیل می تواند همزمان با حفظ کیفیت، قیمت نهایی محصولات مراقبت از پوست را کم کند. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات بهترین فروشنده مواد شیمیایی برای خرید بوتیل گلایکول است.

معایب استفاده از بوتیل گلایکول برای پوست

مطالعات علمی نشان می دهد بوتیل گلایکول برای پوست در غلظتهای بالا می تواند تحریک کننده باشد و موجب عوارض جانبی گردد.  شواهد نشان می دهد که در غلظت 1000 ppm می تواند موجب  سوزش چشم، بینی، گلو و ناراحتی تنفسی گردد. همچنین گزارشات نادری وجود دارد که پوست برخی از افراد ممکن است به بوتیل گلایکول حساسیت نشان دهد. در نتیجه این افراد نباید از محصولات حاوی بوتیل گلایکول استفاده نمایند.

نظر سازمان غذا و دارو (FDA)

با توجه به داده های FDA بوتیل گلایکول تجزیه پذیر محسوب می گردد و پس از مدت تقریبا کوتاهی بعد از ورود به محیط زیست تجزیه می گردد. اما در مورد تماس انسان با این ماده اغلب در غلظتهای بالا می تواند موجب برخی عوارض گردد. بیشتر این عوارض در افرادی وجود دارد که بوتیل گلایکول از طریق آب و غذا یا به صورت تنفسی وارد بدن آنها می شود. FDA توصیه می کند برای حفظ کامل سلامتی و جلوگیری از عوارض احتمالی در معرض بیشتر از 50 ppm از این ماده قرار نگیریم.

 

اهمیت و کاربرد بوتیل گلایکول در شوینده های مختلف

البته که بوتیل گلیکول در شوینده یک سری ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاص را به همراه دارد. این کالا یک ترکیب آلی است و ساختارش شباهتهای زیادی با گلایکول دارد. از نظر فیزیکی این ماده بدون بو و بدون مزه است. جرم مولی بوتیل گلیکول 118 گرم بر مول و میزان ویسکوزیته آن هم 0.8 میلی متر جیوه است. جالب است بدانید که نقطه جوش بوتیل گلایکول چیزی در حدود 168 تا 172 درجه سانتیگراد می باشد. این ماده هم در آب و هم در سایر مواد آلی به یک محلول تبدیل می شود. این کالا فرار نیست و شما می توانید آن را برای تولید انواع پاک کننده رنگ مورد استفاده قرار دهید. البته  برای استفاده بهینه از انواع بوتیل گلایکول شما باید تحقیقات خود را به درستی انجام دهید.

عوارض بوتیل گلایکول در مواد شوینده

حتما شما هم از خود می پرسید که مهمترین عوارض استفاده از بوتیل گلایکول در شوینده چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که این ماده روی سیستم تنفسی انسان به صورت مستقیم تاثیر گذار است. میزان سمی بودن بوتیل گلیکول به شدت بالا است و همین مسئله هم استفاده از تجهیزات مراقبتی را هنگام کار با این کالا، به یک مسئله پر اهمیت تبدیل کرده است. البته که هیچ آزمایشی به صورت دقیق ثابت نکرده است که بوتیل گلیکول باعث ایجاد سرطان در بدن می شود ولی قرارگیری در معرض آن به سلامتی انسان آسیب وارد خواهد کرد. از نظر زیست محیطی این ماده خیلی سمی نبوده و آسیبهای زیادی را به همراه ندارد. بهترین راه موجود برای دفع و نابودی این کالا، آتش زدن آن است.

مواد جایگزین بوتیل گلایکول در مواد شوینده

البته که جایگزینهای زیادی را می توان به جای بوتیل گلایکول در شوینده مورد استفاده قرار داد. با توجه به نوع شوینده ای که شما در حال کار روی آن هستید، نوع مواد جایگزین هم تغییر پیدا می کند. به عنوان مثال، بوتوکسی اتانول و پروپیلن گلیکول از جمله موادی به حساب می آیند که به عنوان جایگزین این کالا مورد استفاده قرار می گیرند. همه این مواد کاربردهای خاص خود را داشته و به نحوی خاص روی پروسه چربی زدایی و پاک سازی محیط تاثیر گذار هستند.

 

سوالات متداول 

1- نامهای ديگر بوتيل گلايكول چيست؟

گلیکول مونو بوتیل اتر، EBGE، 2- بوتوکسی اتانول، مونو بوتیل اتر و اتیلن گلیکول مونو بوتیل اتر، نامهای ديگر بوتيل گلايكول یا بوتیل گلیکول هستند.

2- بوتيل گلايكول چگونه تولید می شود؟

بوتیل گلیکول به طور کلی با دو فرآیند به دست می آید. در آزمایشگاه اوتریفیکاسیون بوتانول و اتیلن اکسید با واکنش اتوکسیلاسیون بوتانول و اتیلن اکسید در حضور کاتالیزور آن را می توان توليد كرد. به صورت صنعتی با ترکیب اتیلن گلیکول و بوتیرآلدئید با پالادیوم روی کربن، معمولاً در راکتور تولید می‌ شود.

3- بوتيل گلايكول در صنعت نفت چه كاربردی دارد؟

بوتیل گلیکول به دلیل خاصیت سورفکتانت در صنعت نفت، جزء تثبیت کننده های حفاری و روان کننده های روغنی برای شکستگی هیدرولیک مبتنی بر آب و روغن مصرف می شود. همچنین این ترکیب برای تسهیل انتشار گاز با جلوگیری از یخ زدگی استفاده می شود. به عنوان یک حلال جفت کننده نفت خام و آب برای عملیات کلی تر چاه نفت نيز كاربرد دارد.

4- آيا بوتيل گلايكول سرطان زا است؟

در مطالعات حیوانی اين ماده را جهش زا مشخص نشده است و هیچ مطالعه ای سرطان زا بودن آن را برای انسان نشان نداده است اما اين ماده به عنوان محرک تنفسی شناخته شده است و می تواند به شدت سمی باشد. با اين وجود توسط  FDA برای استفاده به عنوان افزودنیها در عوامل ضد میکروبی، کف زدا، تثبیت کننده ها و چسبها مورد تایید قرار گرفته است.

5- بلعیدن تصادفی مواد شوینده حاوی بوتوکسی بوتیل گلیکول چه اثراتی دارد؟

بلعیدن تصادفی مواد شوینده حاوی بوتوکسی بوتیل گلیکول موجب مشکلات تنفسی، فشار خون پایین، کاهش سطح هموگلوبین، خون در ادرار و اسیدوز متابولیک (سطح بالای اسید در بدن) می شود.