یکی از ابتدایی ترین اطلاعاتی که برای کار در آزمایشگاه کمک فراوانی به شما می کند، مطالب موجود در برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی یا MSDS است. چرا که در هنگام کار در آزمایشگاه، امکان بروز حوادث خطرناکی در زمان آزمایش وجود دارد. برخی از این سوانح، می توانند به بهای از دست رفتن جان افراد تمام شوند و خطرات جبران ناپذیری را برای شما ایجاد کنند. به همین علت پیش از شروع کار با هر ماده یا وسیله آزمایشگاهی، اطلاعات مندرج بر روی آنها یا در بروشور را مطالعه کنید. هر ماده شیمیایی، برگه اطلاعات خاص خود را دارد. این اطلاعات توسط شرکت تولید کننده گردآوری می شود. شما می توانید اطلاعات بسیار مفیدی در این برگه ها بدست آورید. از خواص فیزیکی و شیمیایی ماده تا نکات ایمنی در حین کار، در این برگه ها درج می شود.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی و MSDS باید دارای اطلاعات علمی و تایید شده ای باشند. این اطلاعات می بایست توسط مراکز معتبر جهانی و براساس مستندات علمی منتشر شده باشند. همچنین باید عوارض استفاده از ماده مورد نظر بر روی انسان، حیوانات، گیاهان و محیط زیست نیز در این برگه ها درج شود. علاوه بر برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی و MSDS، پایگاههای اینترنتی فراوانی نیز وجود دارد که شما می توانید با مراجعه به آنها اطلاعات مورد نیاز خود را بدست آورید.
سیستمهای مختلف جهانی برای طبقه بندی مواد در برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی وجود دارد. در ادامه قصد داریم تا با انواع سیستمهای کد گذاری و طبقه بندی مواد آشنا شویم:
این سیستمها شامل سیستم طبقه بندی UN، CAS، OSHA، IUPAC و … می باشند. در هر یک از این سیستمها، مشخصات خاصی از ماده مورد نظروجود دارد. به عنوان مثال اگر بخواهید مطلع شوید که ماده مورد نظر شما رادیو اکتیو یا عفونت زا است، می بایست در سیستم UN به دنبال نام ماده خود باشید.
در این طبقه بندی خطرات فیزیکی، بهداشتی و محیطی ماده مورد نظر درج می گردد. معمولا این اطلاعات در قالب کلمات، عبارات خطر، اشکال، سیگنالها و پیکتوگرامهای هشدار دهنده بیان می شوند. همچنین از برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی و MSDS نیز با فرمت استاندارد استفاده می شود. در این سیستم، مواد رادیواکتیو و عفونت زا حذف شده اند.
میلیونها ماده شیمیایی و ترکیبات مختلف در صنعت وجود دارد که هرکدام از آنها ویژگیهای خاص خود را دارند. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی اختصاصی، واکنش پذیری متفاوت، میزان سمیت متفاوت و بسیاری ویژگیهای دیگر که در هنگام کار با آنها می بایست مورد توجه قرار دهید. ویژگیهایی که آگاهی از آنها نه تنها به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید واکنش خود را در جهت بهتری هدایت کنید، بلکه این امکان را می دهد تا با دانستن خطرات احتمالی، از سلامت خود در حین کار نیز محافظت کنید. چرا که بسیاری از این مواد به صورت بالقوه توانایی آسیب زایی بسیاری دارند.
این اطلاعات به همراه روش ایمنی کار با ماده مورد نظر، به شکل برگه اطلاعات ایمنی مواد و MSDS نوشته می شوند. سازمان ایمنی و بهداشت حرفه ای ایالات متحده آمریکا، هر تولید کننده مواد شیمیایی را ملزم کرده است تا پس از تولید هر محصول یا ماده شیمیایی، خریداران خود را در جریان خواص آن ماده و خطرات احتمالی آن قرار دهند. براساس سیستم GHS ، این برگه ها در یک فرمت خاص و هماهنگ با استانداردهای وضع شده تهیه می گردند:
هویت و ترکیبات موجود در ماده مورد نظر، خواص فیزیکی و شیمیایی، میزان پایداری و واکنش پذیری، خطرات احتمالی استفاده از ماده، اقدامات اورژانسی در زمان بروز خطرات احتمالی، کارهای لازم برای مواجهه با آتش سوزی در حین کار با ماده، اقدامات لازم در صورت ریخته شدن ماده شیمیایی، روش صحیح حمل و نقل و نگهداری ماده، روشهای حفاظت فردی در برابر ماده مورد نظر، میزان سمیت ماده، تاثیرات اکولوژیکی و زیست محیطی، روشهای صحیح پاکسازی پسماندها و مواد زائد حاصل از واکنش ماده مورد نظر و سایر اطلاعات وابسته.
خوشبختانه ما در شرکت کیمیا تجارت تات همواره همراه با مواد شیمیایی که مشتریان ما خریداری می کنند برگه اطلاعات ایمنی و همچنین آنالیز را در اختیار آنها قرار می دهیم تا با اطلاعات کامل از محصول خریداری شده خود استفاده کنند.
شاید جالب باشد که بدانید تاریخچه پیدایش اولین اخطارات استفاده از مواد شیمیایی (MSDS) به دوران مصر باستان برمی گردد. مصریان سعی می کردند تا با مکتوب کردن اطلاعاتی درباره اجزای تشکیل دهنده مواد مورد نظرشان و چگونگی استفاده ایمن از آنها، کار را راحت تر کنند. سپس در قرن نوزدهم، اولین جرقه های فعالیت جدی در این زمینه آغاز شد. برگه های اطلاعات مواد به دو شکل SDS و MSDS وجود دارند. این دو نوع برگه، تفاوتهای زیادی با یکدیگر ندارند. یک برگه SDS می تواند یک برگه MSDS باشد، اما یک برگه MSDS نمی تواند یک برگه SDS باشد. چرا که SDS دارای اطلاعات کامل تر و جامع تری است. برگه های SDS در برگیرنده نکات زیر هستند:
نمادهای موجود در برگه اطلاعات ایمنی مواد، عبارتند از:
این نماد برای موادی که به صورت ذاتی مستعد انفجار هستند مانند پراکسیدهای ارگانیک و … بکار می رود.
این نماد برای نمایش خطر آسیب به پوست، چشم و فلزات می باشد.
این نماد بیانگر گازها، جامدات و مایعات اکسنده است.
این علامت نشان دهنده گازهای فشرده، گازهای مایع و گازهای محلول است که با فشار زیاد درون سیلندر جمع آوری شده‌اند.
مواد دارای این نماد، برای آبزیان خطرناک هستند.
این نماد نشان دهنده خطر سمیت زیاد ماده است.
این نماد بیانگر محرک پوست و چشم، حساس کننده پوست، سمیت زیاد، ایجاد اثرات نکروز بافتی، مخرب لایه اوزون و … است
این علامت نشان دهنده خطرات موجود برای انسان، هنگام کار با ماده مورد نظر است که باید نکات ایمنی و پیشگیریهای لازم را در نظر بگیریم.
مواد دارای این نماد به راحتی و یا به صورت خود به خودی آتش می گیرند.
1- در سیستم UN یا UN Number چگونه عناصر را طبقه بندی می کنند؟
در این سیستم، تمامی عناصر موجود را در قالب یک عدد چهار رقمی، کد گذاری می کنند. این سیستم برای شناسایی مواد خطرناک و از سوی سازمان حمل و نقل کالاهای خطرناک ایالات متحده‌ی آمریکا تدوین شده است.
2- سیستم طبقه بندی CAS یا CAS Number چگونه است؟
در این طبقه بندی، برای شناسایی عناصر و ترکیبات شیمیایی، به هر ماده کدی با فرمت xxx-xx-x می دهند. این سیستم طبقه بندی توسط انجمن شیمی آمریکا پدید آمده است.
3- سیستم عدد IUPAC یا IUPAC Number چگونه عناصر را طبقه بندی می کند؟
در این سیستم کد گذاری بین المللی، یک روش استاندارد و قابل درک برای بیان بسیاری اطلاعات مولکولی مواد ثبت می شود. این اطلاعات را اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی وضع می کند.
4- سیستم طبقه بندی RTECS یا RTECS Number چگونه سیستمی است؟
این سیستم، اثرات سمی مواد را با فرمت ABxxxxxxx ثبت می کند. کاربرد این سیستم بیشتر برای مطالعات سم شناسی مواد شیمیایی سودمند است
5- آیا ثبت اطلاعات مواد در قالب MSDS و SDS ضروری است؟
در جواب باید بگوییم که بله. یکی از حیاتی ترین کارهایی که می بایست در زمان خرید و فروش مواد شیمیایی انجام دهید، تدوین برگه اطلاعات ایمنی مواد و MSDS می باشد. در تمام دنیا، تمام کارفرمایان موظف به تهیه چنین برگه ای برای تمام محصولات خود هستند.
تگزاپون نام صنعتی یک نوع سورفکتانت آنیونی است که به نام‌های سدیم لوریل اتر سولفات…
مونوآمونیوم فسفات به‌عنوان یک ترکیب شیمیایی اساسی در آتشنشانی شناخته می‌شود. این ترکیب با ویژگیهای…
بوریک اسید در چشم پزشکی چه کاربردهایی دارد؟ این سؤال از جمله پرسش‌های متداولی است…
آمونیاک در کشاورزی چه کاربردی دارد؟ این سؤال از جمله پرسش‌های متداولی به‌حساب می‌آید که…
واکنش گرماده و گرماگیر نیروی محرکه فرایندهای طبیعی و مصنوعی بی‌شماری هستند که جهان ما…
یکی از جالب‌ترین رویکردها در تحقیقات آتشفشانی، استفاده از آزمایش‌های آزمایشگاهی برای بازسازی شرایط آتشفشانی…