در این مقاله قصد داریم شما را با یکی از پرکاربردترین و مفید ترین مواد اولیه در صنعت مواد غذایی آشنا کنیم. استئارات کلسیم یک ماده شیمیایی است که امروزه به صورت گسترده در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. استئارات کلسیم که یک ماده افزودنی است در صنعت مواد غذایی کاربردهای بسیاری دارد.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
معرفی استئارات کلسیم
اسید اکتا دکانوئیک کلسیم یا استئارات کلسیم یک پودر سفید رنگ، کریستالی و غیر سمی است. استئارات کلسیم در واقع یک نمک است که از اسید استئاریک به وجود می آید و به صورت گسترده در وسایل پلاستیکی، لوازم آرایشی، صنایع غذایی و صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده در نتیجه حرارت دیدن اسید استئاریک و اکسید کلسیم شکل می گیرد. استئارات کلسیم برای نخستین بار در سال 1924 میلادی برای بهبود بخشیدن به بافت خمیر نان و کم کردن سطح گرد شدگی آرد استفاده شد.
سپس از اواخر سال 1960 میلادی از این ماده به عنوان ماده افزودنی استفاده شد. پس از اینکه خواص بسیاری در استئارات کلسیم شناخته شد، در صنایع غیر غذایی هم جایگاه خود را پیدا کرد. افزودن استئارات کلسیم به دیگر مواد، باعث کمتر شدن سایش و اصطکاک می شود، ضریب سیلان را بیشتر و ترک خوردگی را کمتر می کند. نحوه عرضه استئارات کلسیم به صورت 50 درصد محلول در آب یا پودر خشک افشانه می باشد. استئارات کلسیم در مقایسه با صابونهای تشکیل شده از پتاسیم و سدیم، به خوبی در آب حل نمی شود و کمتر کف می کند.
ویژگیها و خواص استئارات کلسیم
شاید متوجه وجود استئارات کلسیم در غذایی نشوید اما این ماده تاثیرات مثبت زیادی بر کارایی، ایمنی و کیفیت محصولات مختلف دارد. خاصیت آزاد کنندگی این ماده باعث می شود محصولات به صورت کاملا صاف و یکدست از قالب بیرون بیایند. این ویژگی از ضررهای مالی، آسیب دیدن محصول و همچنین خراب شدن شکل ظاهری آن جلوگیری می کند. با اینکه استئارات کلسیم ماده ای غیر سمی و ایمن محسوب می شود، اما توصیه می شود افرادی که به نیکل یا دیگر مواد معدنی حساسیت دارند، از مصرف محصولات حاوی استئارات کلسیم خودداری کنند.
کاربرد استئارات کلسیم در صنایع غذایی
طبق نظر اداره دارو و غذای آمریکا (FDA)، استئارات کلسیم یک افزودنی خوراکی ایمن و مجاز است که می توان از آن به عنوان تثبیت کننده، نرم کننده و ماده ای فعال در سطح در مواد غذایی گوناگون استفاده کرد. از این ماده برای پوشش سطح پودر گلوکز، مکعبهای خوراکی، پودر ساکارز و.. استفاده می شود. حداکثر مقدار مجاز برای استفاده از استئارات کلسیم، 15 گرم در هر یک کیلوگرم می باشد. استئارات کلسیم از مواد ضد پخت به شمار می رود که در مواد غذایی مختلفی از جمله ادویه ها، شیرینیها، اسمارتیزها، نمکها، مخلوطهای خشک و میان وعده ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از استئارات کلسیم به عنوان نرم کننده قسمت سطحی شیرینیهای سخت استفاده می شود.
معمولا استئارات کلسیم را با دیگر نرم کننده ها از جمله دی گلیسیرید و مونوگلیسرید ترکیب می کنند. از دیگر کاربردهای استئارات کلسیم در صنعت مواد غذایی می توان به نقش آن به عنوان عامل پایدار کننده، عامل آزاد کننده، عامل طعم دهنده، عامل امولسیون کننده یا عامل ضخیم کننده اشاره کرد. استئارات کلسیم در صنعت مواد غذایی جلوی توده شدن محصولات نانوایی و ادویه جات را می گیرد. این ماده کمک می کند که محصولات غذایی مختلف فرم و طعم مناسب خود را برای مدت زمان طولانی تری حفظ کنند. به همین دلیل از این ماده به صورت گسترده در انواع نان، کیک، ادویه جات و شکلات استفاده می شود.
مزایای استئارات کلسیم
استئارات کلسیم در صنعت مواد غذایی مزایای زیادی دارد. مهمترین مزیت استئارات کلسیم را می توان تاثیر فوق العاده آن بر کیفیت مواد غذایی دانست. این ماده بافت نرم و مطلوب محصولات غذایی خشک را به خوبی حفظ می کند. علاوه بر این زیبایی و جذابیت ظاهری محصولات غذایی را دو چندان می کند که این مسئله در فروش این محصولات تاثیر بسزایی دارد. از دیگر مزایای استئارات کلسیم می توان به تاثیر آن بر کارایی فرآیندهای تولید اشاره کرد.
معایب استئارات کلسیم
مهمترین عیب استئارات کلسیم را می توان رنگ آن دانست. چنانچه این ماده برای مدت زمانی طولانی در دمای بیشتر از 100 درجه سانتیگراد نگهداشته شود، یک رنگ متمایل به قرمز پیدا می کند. این مسئله به ویژه زمانی که دی اکسید تیتانیوم در فرمولاسیون استئارات کلسیم وجود داشته باشد، شدت خواهد گرفت. از دیگر عیوب این ماده، می توان به جذب کردن زیاد رطوبت و واکنش شدید آن به اسید قوی اشاره کرد. به طوری که پس از قرار گرفتن در مجاورت این ماده، به نمک کلسیم و اسید استئاریک تجزیه خواهد شد.
سوالات متداول استئارات کلسیم در صنایع غذایی
1- استئارات کلسیم به جز صنایع غذایی در چه صنایعی کاربرد دارد؟
استئارات کلسیم ماده ای پرکاربرد است که به دلیل مزایای بسیاری که دارد، در صنعت بتن سازی، صنعت داروسازی، تولید لوازم بهداشتی و آرایشی، صنعت کاغذ سازی، صنعت پلاستیک و لاستیک و.. مورد استفاده قرار می گیرد.
2- استئارات کلسیم در صنعت چه کاربردهایی دارد؟
استئارات کلسیم به عنوان پایدار کننده، نرم کننده (تولید مداد، صنایع لاستیک و پلاستیک)، رها کننده (صنایع غذایی، صنعت لاستیک و پلاستیک)، خمیر کننده رنگدانه‌ها، پذیرنده اسید (تولید پلی الفینها) و روانساز (تولید پلیمر ABS و پلی وینیل) در صنایع مختلف کاربرد دارد.
3- استفاده از استئارات کلسیم چه مزایایی دارد؟
استفاده از استئارات کلسیم مقرون به صرفه بوده و به دلیل غیر سمی بودن، می تواند در صنایع مختلف به کار رود. تولید راحت و دارا بودن خاصیت دفع آب، از دیگر مزایای این ماده به شمار می رود که باعث کارایی بیشتر آن شده است.
4- برای تولید استئارات کلسیم از چه موادی استفاده می شود؟
از جمله موادی که برای تولید استئارات کلسیم مورد استفاده قرار می گیرد، می توان به روغن پالم، روغن نارگیل، تخم کتان، دانه سویا و یا چربی گاو اشاره کرد. طبیعی بودن مواد سازنده استئارات کلسیم، آن را به ماده ای سازگار با محیط زیست تبدیل کرده است.
5- کاربرد استئارات کلسیم در صنایع آرایشی و بهداشتی چیست؟
این ماده به صورت گسترده در انواع محصولات بهداشتی و آرایشی به خصوص اسپری مو، انواع پمادها و دیگر پکیجهای آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. بیشترین کاربرد این ماده در انواع اسپری مو می باشد.
